Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

De seste Lesse.
Van de heylighe Kercke, ende hare teeckenen ende priuilegien.

Wat is de heylighe Kercke?

Eene vergaderinghe van alle ongheloouighe Christenen, die onder de ghehoorsaemheydt van den Paus van Roomen de oprechte leeringe Christi belijden, tegen alle valsche opinien.

Waerom seght ghy, onder de ghehoorsaemheyt van den Paus van Roomen?

Om dat den Paus van Roomen alleen is, door ghedurige successie, stadthouder Christi, ende naevolgher van S. Peeter: wien Christus, ⁺ Joannis in't laetste, alleen geseyt heeft, Voedt mijne lammeren, weydt mijne schapen: soo dat die noodelick gheene schapen Christi en zijn, daer Sinte Peeter door sijne successeurs gheenen herder af en is.

Is 't niet ghenoech, om salich te wesen, dat wy geloouen in't gemeyn, dat daer eene Kercke Christi is; sonder te geloouen in't besonder, dat de Roomsche Kercke die is?

+ Ioan. 21. 16.

[p. 17]

Neen't: want wy zijn schuldich sekerlick te weten, dat daer maer eene Kercke en is; voordt, waer dat die te vinden is; ende moeten ons in die eene Kercke begeuen: want, soo gheseyt is, buyten haer en is gheene salicheydt te vinden.

Door wat teeckenen kan men de waerachtige Kercke Christi kennen ende vinden?

Dese ses, onder andere, zijn hier toe seer bequaem. Te weten 1. door haren ouderdom: 2. door hare heylicheydt: 3. want sy een is: 4. want sy Apostolijck is: 5. want sy Catholijck is: 6. door de glorie der mirakelen.

Welck is het eerste teecken?

Haren ouderdom. Dit teecken hebben de alderoudtste Vaders ghebruyckt teghen de ketters; wel wetende dat de waerachtige Kercke Christi ouder is, dan de valsche Kercke: want de valsche Kercke is een afwijcksel van de volmaecktheydt der waerachtiger Kercke. Tertullianus vraeght hen: Wie zijt ghy? van waer ⁺ komt ghy? wanneer zijt ghy gekomen? waer hebt ghy soo lang verborgen geweest? De waerachtighe Kercke is van Christi tijden, tot desen onse eeuwe, altijdt ghebleuen, in wettelicke ouericheydt, ende eenvormighe macht, sonder oyt afgeweken te hebben van eenighe andere Kercken, oft sonder dat men oyt eenich ander haer beghinsel kan toonen, dan van Christo. Soodanige is de Roomsche Kercke, die noyt en heeft gantsch te niet ghedaen konnen worden; oock doen niet, als hare beghinselen seer kleyn waren, ende verscheyden ketterijen ende Tyrannen haer gheweldichlick bevochten:

+ Lib. de praescr.

[p. 18]

ende en is noyt van eenighe andere Kercke afgheweken, maer blijft in hare weelde soo sy van Christo inghestelt is, ende blijuen sal tot het eynde der wereldt.

Welck is het tweede teecken van de waerachtighe Kercke Christi?

Hare heylicheydt. Waerachtighe heylich-heyt is alleen te vinden in de Roomsche Kercke. want 1. Alle andere secten zijn vol dolingen, ende ongodlickheydt: de Roomsche Kercke en leert niet dat valsch ende ongodlick is; ghelijck sy verstaen konnen, die sonder passien hare leeringe willen hooren. 2. Door het Doopsel worden gheheylight alle de ghene die in haer ontfangen worden. 3. Sy heeft alleen het oprecht gebruyck der seuen H. Sacramenten, de welcke waerachtige instrumenten der heylicheydt zijn. 4. Sy wordt gheregeert door den H. Gheest. 5. Alle hare ondersaten worden tot heylicheydt gheroepen. 6. Sy eert de Heyligen, als eene oprechte moeder hare kinderen. 7. Al dat sy tot Godts dienst gebruyckt, is geheylight door solemnele wijinghen. Welcke redenen by gheene andere vergaderinghe al ghevonden en worden, dan by de Roomsche Kercke.

Welck is het derde teecken van de waerachtighe Kercke Christi?

Dat sy een is. Dit teecken is oock eygen der Roomscher Kercke: want 1. Sy en bekent, van hare eerste beghinselen tot nu toe, maer een sienlick hoofdt, ghelijck sy een sienlick lichaem Christi is. 2. Sy blijft altijdt in hare eenvormicheydt van macht, leeringhe, ghebruyck der heyligher Sacramenten. 3. Sy en

[p. 19]

heeft maer eenen Geest, te weten den heyligen Gheest, die haer regeert, ende alle hare leden versaemt in een gelooue, eene hope, ende eene liefde. De ketters en hebben gheene eenicheyt; maer hangen aen malckanderen, ghelijck rasende honden, die malckanderen verscheuren.

Welck is het vierde teecken der waerachtigher Kercke Christi?

Dat sy Apostolijck is. De Roomsche Kercke kan alleen bewijsen 1. Ghedurighe successie in den Apostolijcken stoel van S. Peeter; soo tot hunne tijden klaerlick ghetoont hebben den heyligen Augustinus, Hieronymus, ende Epiphanius. Optatus Bischop van Mileniten ⁺ doet het selue, ende vraeght de ketters: Toont ghy den oorspronck van uwen stoel, nae dat ghy v-lieden vermeet dat de Kercke by v is? Ten 2. Sy wordt Apostolijck genoemt, om dat alle Bischdommen der Roomscher Kercke tot alle tijden bedient zijn gheweest, ende noch heden zijn, oft van de H. Apostelen, oft van de ghene die de heylige Apostelen selfs gheordineert ende ghestelt hebben, oft die den Paus van Roomen (in wien alleen de volle Apostolijcke macht rust) daer toe verkoren ende vervoordert heeft. 3. Om de eenicheydt der leeringe van de Roomsche Kercke, in dingen die het gelooue aengaen, met de Apostelen ende heylige Vaders. Dit en konnen de ketters sonder valscheydt niet wederlegghen: ende daerom komen sy tot sulck' eene beestelicke onverstandicheydt, dat sy alle de heylighe Vaders met der daedt verachtende, niet en willen gheloouen, dan dat sy selfs, in het lesen van de heylige Schrifture, versieren.

+ Lib. 2. contra Parmenianum.

[p. 20]

Welck is het vijfste teecken?

Dat sy Catholijck oft alghemeyn is. Dit is den eygenen tijtel van Christi Kercke, ende naevolgelick van de Roomsche Kercke. Sinte ⁺ Augustinus leert, dat daer dry dinghen van noode zijn, om eenighe Kercke Catholijck te maken: te weten, dat sy gheene plaetsen, gheenen tijdt, ende gheene persoonen buyten en sluyte. Dese dry dinghen worden bevonden in de Roomsche Kercke, die de gantsche wereldt ouer verbreydt is, t'alle tijden geweest heeft; (soo wy bewesen hebben, als wy spraken van haren ouderdom) ende ghelijck sy in alle landen is, soo besluyt sy oock alle sorten van menschen. De ketterijen zijn verscheyden, nae de plaetsen ende natien daer sy eerst ghebroedt worden, veranderen daghelicks, ende vernielen haer-seluen, eyndende al te samen in afgoderije.

Welck is het seste teecken van de waerachtighe Kercke Christi?

De glorie der mirakelen. Dese zijn eenen sekeren Godlicken seghel der waerheydt: want Godt alleen, die almachtich is, die doen kan. Dit teecken en konnen de ketters oock gheenssins wederlegghen, ende daerom volghen sy de Joden nae, die schimpten ende blasphemeerden teghen de mirakelen Christi. ⁺ Soo dan, nae dat Godt de macht der mirakelen sijner Kercke ghelaten heeft, ende dat die alleen in de Roomsche Kercke gevonden worden: volght klaerlick, dat de Roomsche Kercke alleen de waerachtighe Kercke Christi wesen kan. De ketters en konnen geene mirakelen doen, om dat Godt gheen getuyge der valsch-

+ Lib. de vnitate Eccl.

+ Marc. 16. 17. 18.

[p. 21]

heydt, die de ketters leeren, wesen en kan.

Welcke zijn de eyghene priuilegien van de waerachtighe Kercke Christi?

Dese naevolghende, met meer andere.

1. Dat sy alleen heeft de oprechte leeringhe Christi, de waerachtighe heylige Schrifture, ende het eygen verstandt der seluer H. Schrifture, sonder eenighe dolinghe.

2. Dat in haer alle sonden vergheuen worden: buyten haer gheene, oock niet de minste dagelicksche sonde. Want al is't dat iemandt voor het ontfangen van het Doopsel steruende kan vergheuenisse sijner sonden hebben, ende salich worden: dat en gheschiedt nochtans niet, dan voor soo veel als hy der Kercke toebehoort, door het waerachtich ghelooue, leedtwesen sijner sonden, ende begheerte om het Doopsel te ontfanghen, ende begheerte om het Doopsel te ontfanghen, ende wordt alsoo dit priuilegie van Christi Kercke deelachtich.

3. Dat sy alleen heeft het oprecht ghebruyck der heyligher Sacramenten.

4. Dat sy alleen heeft de Schatten der Godlicker gratie, ende der verdiensten Christi. Want al is't dat iemandt, eer dat hy met der daedt ghedoopt is, Godts gratie kan verkrijghen: dat en gheschiedt nochtans maer voor soo veel als hy der Kercke toebehoort, (gelijck nu geseyt is) door het waerachtich ghelooue, volmaeckt leedtwesen sijner sonden, ende begheerte om alle de gheboden Godts te onderhouden, ende, als hy gedoopt sal wesen, Christelick te leuen.

5. Dat in haer alleen zijn te vinden verdienstighe wercken, de beloften Christi, de hope van het eeuwich leuen, ende alle bequame middelen om dat te verkrijghen.

[p. 22]

⁺Buyten de H. Kercke en kan niemandt salich zijn, ghelijck buyten de Arcke van Noe niemandt leuende en bleef, seght den heyligen Hieronymus.

+ Hieron. epistola 57. ad Damas. Papam.