Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

De vierde lesse.
Van de beduydenisse ende vruchten des heylichs Kruys.

Hoe beteeckenen wy de heylighe Drijvuldicheydt in het maken van het heylich Kruys?

Segghende, In den naem; ende niet, in de namen; belijden wy eenen Godt: want onder dit woordt, naem, wordt verstaen de Godlicke macht ende authoriteyt, die niet meer den een en is. Daer by voegende, Des Vaders, ende des Soons, ende des heylighen Gheests; belijden wy dry verscheyden persoonen in de Godtheydt.

Wy maken oock somtijdts het Kruys met de gheheele handt, om te belijden een almoghende Godlick wesen: somtijdts met dry vingheren, om te bewijsen dry verscheyden persoonen in een Godlick wesen.

Hoe belijden wy door het maken des H. Kruys de menschwordinghe Christi?

Op dese maniere. Als wy onse handt van op het voorhoofdt trecken tot onder de borst, belijden wy, dat den naturelicken Sone Godts, die van alle eeuwicheydt niet anders dan

[p. 11]

Godt en was, door de sendinge sijns Vaders de menschelicke nature aengenomen heeft, in het maeghdelick lichaem van Maria. De welcke twee naturen, te weten, de Godlicke ende de menschelicke nature, wy belijden in Christo te wesen, als wy het Kruys maken met twee vingheren. Voordt, als wy onse handt trecken van de slincke sijde tot de rechte, beteeckenen wy, dat hy ons door de verdiensten van sijn Kruys ouergeset heeft van de eeuwige maledictie, tot de eeuwighe benedictie, ende salicheydt. Eyndelick, dat wy den heyligen Gheest stellen tusschen het voorhoofdt ende de borst, beduydt, dat de liefde van den Vader ende den Sone het werck onser verlossinghe veroorsaeckt ende ghewrocht heeft.

Wanneer moeten wy ons teeckenen met het heylich Kruys?

Tertullianus, ouer duysendt ende vier-honderdt iaren, beschrijft ons de kostuyme der Christenen van sijne tijden: Tot allen inganck, ⁺ voordtganck, ende toeganck, als wy ons kleeden, schoenen aentrecken, wasschen, in onse kamer gaen, neder sitten, eyndelick tot alle handelinghe, teeckenen wy ons voorhoofdt met het H. Kruys.

Ende S. Hieronymus schrijuende tot Eustochium ⁺ vermaent haer: Voor alle uwe wercken, voor al v gaen, dat de handt het Kruys make.

Dit menichvuldich ghebruyck moeten wy oock naevolghen: om ons soo te vereenighen met de viericheydt der eerster Christenen.

Moeten wy alleen met het H. Kruys ons-seluen teeckenen?

Neen wy: maer oock alle andere dinghen, die wy ghebruycken, als kleederen, huysen,

+ De Corona militis c. 3.

+ De custodia virginitatis, epistola 22.

[p. 12]

deuren, boecken, wapenen, schapen, boomen. Dat men oock het heylich Kruys op de merckten ende gemeyne wegen stellen sal, is eenvormich met de oude ende salighe kostuyme der heyliger Kercke, soo ons ^a Chrysostomus seer openlick leert.

Wat gesteltenisse van herten is daer van noode in 't maken van 't H. Kruys?

⁺Den seluen Chrystotomus vermaent ons, dat wy het heylich Kruys moeten maken met groote eerbiedinge, met betrouwen op de bermherticheyt Godts ende verdiensten Christi, ende met danckbaerheydt van herten tot onsen Salich-maker, die ons door het Kruys verlost heeft.

Waerom is't goet, soo dickwijls met behoorlicke eere dit H. Kruys te maken?

Om de menichvuldighe vruchten die wy daer door verkrijghen: want 1. wy belijden openlick ons ghelooue, vernieuwen onse hope, ende verstercken ons in de Godlicke liefde; ghedachtich zijnde, wat deughdt Christus door sijn Kruys ons ghedaen heeft.

2. Wy versoecken nieuwe hulpe van Godt, ende offeren hem in de verdiensten Christi alle onse wercken.

3. wy veriaghen van ons den duyuel, die dit Kruys niet verdraghen en kan, ende verdrijuen alle quaedt.

4. Wy worden vermaent om der sonden vromelick te wederstaen, ende lijdsaemlick het Kruys met Christo te draghen, ende verkrijghen daer toe nieuwe gratie.

Wat lof spreken de heylige Vaders van het teecken des H. Kruys?

Den H. ^a Ignatius, discipel der Apostelen,

a In demonstr. contra Gentes quód Christus sit Deus.

+ Hom. 55. in Matth.

a Epistola ad Philip.

[p. 13]

noemt dat het merckteecken der victorie tegen de macht van den Prince deser wereldt.

Sint' Ephraim Syrus noemt dat het fondament ⁺ des geloofs, het licht der wereldt, de sweepe der ketterijen, de onverwinnelicke wapeninghe der Christenen.

Sinte Chrysostomus noemt dat het teecken ⁺ van de oodmoedicheydt ende saechtmoedich-heydt Christi, ende 't sweerdt daer den vijandt mede verwonnen is.

+ Serm. de sancta Cruce.

+ Hom. 55. in Matth.