Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen

Verscheyden bemerckinghen tot dese Oeffeninghe dienende.

Van het eynde des menschens.
I.

1.	BEmerckt, tot wat een edel eynde dat Godt den mensche gheschapen heeft: te weten, om hier Godt te kennen: te beminnen: ende te dienen: ende hier namaels met hem in der eewicheydt te leuen.
2.	Hoe luttel dat ghy op dit weerdich eynde ghepeyst hebt, ende hoe flauwelick daer

[p. 543]

	toe ghearbeydt hebt.
3.	Berispt v seluen, ende beklaeght uwe eyghen ondanckbaerheyt, ende verloren tijt.

II.

1.	Ouerleght de middelen, die v Godt ghegheuen heeft, om tot dit eynde te komen: te weten, alle de creaturen, de naturelicke ende bouen-natuerlicke gauen, eyndelick sijnen lieuen Sone.
2.	Hoe dat ghy, alle dese weldaden ende gracien Godts, tot uwe sinnelickheydt misbruyckt hebt, ende Godt in sijne gauen niet en eert.
3.	Wat ghy nu voordt-aen doen moet, te weten: als dat ghy zijt, moeght, ende hebt, schicken om Gode te behaghen, ende in het ghebruyck oft laten der creaturen, alleen Godts aldermeeste glorie soecken.

Van de idelheydt der vveereldt.
I.

1.	Bemerckt, dat al dat in de weereldt is, als eere, rijckdommen, wellusten, ghemack, ende alsoo voordt, de begheerlickheydt van den mensche niet en versaden; maer dorst verwecken, ende on-ruste der conscientie voordt brenghen.
2.	Dat, al waer't dat sy v versaedden, ende

[p. 544]

	ruste gauen, soo souden sy nochtans al te samen in de doodt moeten ghelaten worden.
3.	Waer dat zy nu zijn, die hier naer de weereldt in voorleden tijden ghefloreert hebben, in edeldom, ghemack, staten, eere ende rijckdommen.

II.

1.	Bemerckt, hoe dat het goedt van dese weereldt, alle sonden voedt.
2.	Hoe dat ghy, met alle de andere menschen, eens moet steruen, ende al dat ghy nu tijdtlick besit verlaten. Hoe onseker dat uwe doodt is, ende wat eene menight datter onvoorsienlick steruen.
3.	Wat sal 't dan baten, hier al ghebruyckt te hebben, dat v herte soude konnen versieren, als de eewighe swaricheydt v sal ouervallen.

Van den roep tot een gheestelick leuen.
I.

1.	VAn waer zijt ghy van Godt gheroepen? met Noe, uyt de diluuie, daer alle menschen versmooren: met Loth, uyt Sodoma, daer sy al verslonden ende verbrandt worden; met de kinderen van Israel uyt Egypten, vol duysternissen der sielen, ende gheweldighe slauernije.

[p. 545]

2.	Hoe langhe hebt ghy daer gheweest? wat hebdy daer ghesien? ende wat ghedaen?
3.	Waerom en zijdy daer niet ghebleuen?

II.

1.	Bemerckt, waer dat ghy ghekomen zijt: te weten, tot de arcke van Noe; tot den berch van Segor, dat is, kleynicheydt ende oodtmoedicheydt; tot de woestijne van Sinai, daer Godt sy seluen vertoont, ende sijne wet gheeft.
2.	Wat perijckelen dat ghy ontkomen zijt? Met Jonas, de onstelde zee: met Daniel, den kuyl der leeuwen: met Abraham, de handen der vijanden. Verblijdt v in de goedtheydt Godts, ende singht hem eenen lof-sanck van vreuchde, met Moyses ende Maria sijn suster.
3.	Wie heeft v verlost? Godt uwen schepper ende Salich-maker, ende sijn Heylighen: want die voor v Godt ghebeden hebben.

III.

1.	Bemerckt, hoe dat Godt v gheroepen ende gheholpen heeft.
2.	Hoe dickwijls dat ghy hem rebel gheweest zijt, eer ghy ghevolght hebt.
3.	Hoe ondanckbaer dat ghy gheweest zijt, nadat ghy ghevolght hebt.

IIII.

1.	Bemerckt, waerom dat Godt v gheroepen heeft tot uwen salighen staet: te weten, om v te versteruen, den verloren tijdt inne te

[p. 546]

	halen, Godt te dienen, den hemel met ghewelt in te nemen.
2.	Wat dat ghy Godt voor sulck eene gaue schuldich zijt.
3.	Dat ghy eens sult steruen, ende van alle Godts gracien hem strenghe rekenighe moeten gheuen.

XV. Sententien van S. Ian Guldemont, vremt van sinne, maer vveerdich om bemercken.

1.	DIt leuen en is gheen leuen; maer eene ghedurighe doodt.
2.	Ergher is't, den hemel te verliesen, dan in de helle te branden.
3.	Wreeder straffe en isser gheene dan eene quade conscientie.
4.	Veel lichter is't wel te leuen, dan qualick.
5.	De deughdt en is niet swaer om te verkrijghen.
6.	Beter is de doodt, dan het leuen.
7.	Het ghemack des Religieusen leuens, gaet alle gheluck te bouen.
8.	'S weereldts versmaetheyt is eere: 's wee-

[p. 547]

	reldts glorie is verworpentheydt.
9.	Niemandt en wordt ghehindert, dan van sijn eyghen seluen.
10.	Het is beter onghelijck te lijden, dan te doen.
11.	Veel hinderen andere ten onrechte: maer niemandt en wordt ten onrechte ghehindert.
12.	Door swaricheydt ende bekoringhe windtmen aldermeest.
13.	Alle Godts straffen zijn weldaden sijnder goedertierentheydt.
14.	Meer arbeyden moet-men om kleyne sonden, dan om groote te laten.
15.	De alder-winnelickste konste is almoesse.

Oeffeninghe voor een Persoon, die in de vveereldt gheestelick vvilt leven.

1. VErkiest, met Godts gratie, eewighe maechdelicke reynicheydt: ende soo veel als't v moghelick is, naer den eysch van den gheestelicken staet te leuen.

[p. 548]

2. Stelt v sonder belofte onder de bestieringhe van uwen gheestelicken Vader: om van hem tot de volmaecktheyt gheholpen te worden.

3. Zijt te vreden met seuen oft acht uren nacht-ruste: ende hebt uwe ghestelde tijden van op te staen, ende te gaen slapen.

4. Doet daghelicks 's morghens, voor alle tijdlicke becommernissen ontrent een half ure, v morghen-ghebedt: ghewent v dan oock iet goedts te mediteren: ende de becommernissen van dien dach met Godt te schicken.

5. Onder-soeckt daghelicks tweemael uwe conscientie, te weten, een quartier urs voor den noen, ende wat langher 's auondts eer ghy gaet slapen. Doet oock daghelicks het besonder examen, op eenighe sonde, die v meest hindert, oft op eenighe deughdt die v noodelickst is.

6. Daghelijcks suldy een gheheele Misse deuotelick hooren, v Roosen-hoyken lesen, een half ure aendachtelick in een gheestelick boecxken lesen, dat uwen biechtvader v toe-laten sal, neerstelick de ghestelde uren van swijghen onder-houden, voor den noodt der Heyligher Kercken bidden, als de vee-klocke luydt, u deuotie houden, als de ure slaet, v teeckenen met het Heylich Cruys ende Godt bidden om een beter le-

[p. 549]

ven ende saligh steruen: eyndelick neerstichlick op v werck blijuen, ende gheenen tijdt verliesen.

7. Stelt v vol-komelick onder de ghehoorsaemheydt van de Heylighe Kercke: Viert met innighe deuotie alle de Sondaghen ende Heylighe daghen van den Jare: Leest dan de Seuen Ghetijden van de Moeder Godts: Gaet met behoorlicke bereydinghe ter tafel ons Heeren: Hoordt aen-dachtelick Godts woordt, ende neemt een ure om iet goedts te lesen oft mediteren.

8. Onderhoudt alle de vasten-daghen der Heyligher Kercke: Houdt elcke weecke 'svrijdaechs ende 'saterdaechs abstinentie. In andere behoorlicke penitentien, sult ghy den raedt van uwen biecht-vader volghen, ende hem alle uwe tentatien, in haer eerste beginselen eer sy vasticheydt grijpen, vrijmoedelick openbaren.

9. Hebt altijdt cleyn ghevoelen van v seluen: Houdt altijdt andere beter ende wijser dan v selven: Versterft v in alle dinghen tot Godts eere: Strijdt vromelick teghen alle uwe quaede passien, ende bekooringhen: Zijt ghedurichlick besich in het uytroeyen uwer ghebreken: Let altijdt met groote sorghe, op het ghebruyck uwer ooghen, ooren, ende tonghe; Item

[p. 550]

op uwe begheerten ende gheneighelickheden.

10. Houdt v herte altijdt met Godt vereenicht: veroodtmoedicht v dickwijls in Godts teghenwoordicheydt: suyuert dickwijls v meyninghe van hem in alle dinghen te behaghen: zijt hem, voor alle sijn weldaeden seer danckbaer: draecht groote eerbiedinghe de naemen Iesus ende Maria, alle ghewijde dinghen, ende al dat Godt eenichsins aengaet, naemelick de kercke, ende het Heylich Sacrament.

11. Let neerstelick op Godts inspraken, ende op de middelen die hy v gheeft, tot het oeffenen der deughden: Hebt altijdt in huys, wij-water, ghewijden palm, ende een ghewijde keersse, deuote boecken ende beelden: Voordts bidt hem dickwijls, dat hy door sijn Godlicke gratie sijn in-spraken, ende uwe goede begheerten wilt ter salicheydt voorderen.

12. Arbeydt tot een Enghelsche suyuerheydt van siele ende lichaem: tot een vol-komen ghehoorsaemheydt aen uwen Ouersten: Ende volcht nae, soo veel als 't uwen staet vereyscht, de armoede Christi.

13. Gaet omme met de ghene die beter zijn dan ghy: oeffent v gheerne in wercken van bermherticheydt, naemelick in het besoecken van siecken, ende den onweten-

[p. 551]

den de funndamenten des gheloofs, te leeren. Keert altijdt alle dinghen ten besten: Doet gheerne in gheoorlofde dinghen eens anders wille: Zijt saechtmoedich den ghenen die v moeyelick zijn, ende doet deughdt die v quaedt doen: ende arbeydt om een goede conscientie voor Godt, ende eenen goeden naem voor de [me]nschen.

14. Wacht v van hinderlick gheselschap, ende naemelick van alle on-ghelijcke persoonen: Van ledicheydt, achter-klap, loochenen, murmureren, vleyen, quaedt vermoeyen: Item van alle curieusheydt in kleederen, ende huysraedt, in hooren, sien, ende vraghen: Van v onnoodelick met andere te moeyen: Van ghiericheydt oft liefde tot tijdelick goedt: Van te groote sorghe voor v seluen, van uwe eyghen liefde, tijdelicke eere, ende sinnelicken troost, van andere iet te raden bouen uwe wijsheydt, oft andere moeyelick te vallen. Prijst selden, ende niet dan met beschaemtheydt v seluen: En mis-prijst oock niet licht een ander: Wacht v neerstelick voor alle occasien der sonden.

15. Bemindt hertelick uwen roep, ende arbeydt ghestadelick v in dien te volmaecken: Zijt vriendelick in uwe conuersatie, rijpe in v manieren, ende ouer al stichtbaer. Leest gheerne de leuenen der Heylighen. Zijt sober in eten, drincken, ende spre-

[p. 552]

ken: ende neerstich in alle uwe gheestelicke Oeffeninghen.

16. Neemt elcke weecke eene ure, ende elcke maendt eenen dach, om desen uwen reghel met aen-dachticheydt te ouer-lesen, ende oft ghy dien in alles onder-houdt besonderlick te bemercken: Maeckt [nu] oock, met Godts hulpe, vaste op-setten, om alle beletselen af te snijden, ende alle bequamicheden aen te nemen, die v tot een volkomen vernieuwen van uwen gheest ende volmaecktheydt van uwen gheestelicken roep, noodelick zijn.

Tot Godts aldermeeste glorie.

[p. 553]

Ghebedt
Om volmaecktheydt te verkrijghen.

O Alder-minnelicksten trooster mijnder siele, Iesu Christe, oneyndelicke fonteyne aller gracien, die v ghenoechte neemt te woonen in de suyuere herten: Ick offere v mijn siele ende lichaem, tot uwen eewighen dienste, ende woonstede. Leert my, o goedertieren Godt, de weereldt ende alle sinnelickheydt versteruen, ende in v alleen leuen: verachten dat tijdtlick is, ende ghestadichlick soecken dat eewich is. Onsteeckt mijn herte met den salighen brandt uwer liefde, ende maeckt my vierigh in uwen dienst. Maeckt my rijp in alle mijn manieren, oodtmoedich in mijn ghelaet, voorsichtich in woorden godtlick in ghedachten, neerstich in alle goede wercken, vroom ende ghestadich in het versteruen van mijn seluen, volmaeckt in alle dinghen. O soete Iesu! o minnelicken Salich-maker! o alderliefsten verlosser! zijt alleen mijns herten deel, ende ick uwe in der eewicheydt.Amen.