Logo DBNL
Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen (1617)

Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen

(1617)–Lodewijk Makeblijde–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De thienste Oeffeninghe, om behoorlick eenighen staet des leuens te verkiesen.



illustratie

Wat verstaen vvy door eenighen staet des leuens?

WY verstaen, in't ghemeyn ende breede ghenomen, eenighe sekere maniere van leuen, die bequaem zy om Godt te dienen, de Heylighe Kercke, ende de Christelicke republijcke te helpen, ende sy seluen salich te maken.

Hoe veelderley soorten van dusdanighe staten zijnder?

Tweederley: den Gheestelicken staet, ende den weereldtlicken staet, de welcke beyde in veel verscheyden onder-deelt worden.

Wat noemt ghy Gheestelicke staten?

IN de welcke men bouen de geboden Godts, oock sijne raden met belofte onder-houdt, ende in de welcke bijsonderlick gheestelicke oeffeninghen ghebruyckt worden: 't zy dat het gheschiede in eenighe ghemeynte, oft klooster: 't zy buyten alle vergaderinghe, in eene kluyse, wildernisse oft oock in de weereldt: 't zy oock dat men belofte doet van veel raden, oft alleenlick van eene oft twee. Soodanighe zijn, den staet der Priesteren, der Diakenen, ende Subdiakenen, der Canonicken, ende Religieusen, Eremijten, ende Maeghden: de welcke wederom in veelderley deelen ghedeelt worden.

VVat noemt ghy vveereldtlicke staten?

IN de welcke borghelicke officien bedient, ende alleen de gheboden Godts onder-houden worden. Sulcke zijn den houwelicken staet, den weduwelicken staet, ende der onghehouden staet.

Wat onderschil isser tusschen de gheestelicke ende vveereldtlicke staten?

Daer is groote verscheydenheydt, die oock wel te bemercken is.

Ten eersten, De gheestelicke staten zijn volmaeckter in haer seluen dan de weereldtlicke: want men in die niet alleenlick de gheboden Godts (daer een ieghelicken toe verbonden is) maer oock sijne raden vrij-willichlick aen-neemt te onder-houden.

Ten tvveeden, De Gheestelicke zijn beter bevrijdt teghen het perijckel van sonde te doen: want men in de begheerlickheydt van tijdtlick goedt ende ghemack, door de belofte van armoede bedwinght: den sorghelicken eyghen wille, ende alle hooveerdicheyt, door de ghehoorsaemheydt verdruckt: ende ten laetsten alle vleeschelicke wellusten, door de belofte van reynicheydt uytbluscht.

Ten derden, De Gheestelicke hebben meer hulpe ende gheleghentheydt, tot het oeffenen van veelderley principale deughden: ghemerckt dat sy hun werck hier af maken.

Ten vierden, Sy zijn oock bequamer om ouervloedigher gracien ende gauen van Godt almachtich t'ontfanghen: aen-ghesien dat men in die niet alleen van groue sonden, maer oock van kleyne ghebreken ende verstroydtheden des herten, arbeydt hem te wachten.

Ten vijfden, Ende ten laetsten, de Ghee-

stelicke staten hebben meerder verdiensten: want hunne goede wercken zijn volmaecter, gheschieden dick-wijlder, ende worden ghedaen met eene suyuerder meyninghe ende vierigher liefde, dan men ghemeynelick doedt in de weereldtlicke staten.

Waerom heeft Godt in de H. Kercke onder de Gheestelicke ende vveereldtlicke soo veel staten ghestelt, die van de Christenen bedient vvorden?

Ten eersten, Om dat sy der H. Kercke noodtsakelick zijn Want ghelijck sy diuersche menschen begrijpt, van verscheyden aerden, verstanden, ende gheneghentheden: soo moeste de selue oock verscheyden oeffeninghen hebben, die hen bequaem souden zijn tot der salicheydt.

Ten tvveeden, Tot haer profijt ende ghemack. Want alle oeffeninghen worden beter bedient, als den eenen den anderen, ieghelick na sijnen roep, officie, ende gracie, soo wel in het tijdtlick, als in het gheestelick, behulpsamich is tot de ghemeyne wel-vaerdt.

Ten derden, Tot haer cieraet. Want de H. Kercke verciert zijnde met verscheyden welghestelde roepen, staten, ende officien, toont haer schoonder, als sy anders soude. Ende daerom verghelijckt haer den H. Apostel, by het menschelick lichaem, het welck tot sijnen noodt, profijt, cieraet, ende volmaecktheydt veel diuersche leden van doen heeft.

Wat is't dat dese staten oft officien versaemt, als in een lichaem tot het vvelvaren van de H. Kercke?

Dese ses dinghen.

Ten eersten, Dat alle de persoonen, die van Godt in dese staten ghedeelt zijn, maer een ghelooue en hebben: ende in alle dinghen, die het ghelooue aengaen, maer eene leeringhe en volghen.

Ten tvveeden, Dat sy alle, door den seluen H. Gheest, die henlieden door Christum ingestort is, als door een siel, in Godt leuen.

Ten derden, Dat sy alle, het selue eynde hebben, ende daer toe arbeyden: te weten, Gode hier te behaghen, ende hier namaels in sijn rijck hem te aenschouwen.

Ten vierden, Dat sy alle, de selue middelen ghebruycken tot hare salicheydt: te weten, de Heylighe Sacramenten.

Ten vijfden, De liefde, met de welcke sy malkanderen in Godt omhelsen, ende tot der salicheydt behulpsaem zijn.

Ten sesten, Dat sy alle staen onder eenen opper-ouersten, van den welcken sy oock gheregeert worden: te weten, den Paus van Roomen, die den stadt-houder Christi is hier op der aerden.

Is het een sake van grooter vveerde eenighen staet des leuens te verkiesen.

Ia het van alder-grootster weerde. Want

Ten eersten, Eene kleyne faute in het beghinsel wordt seer groot ende onbeterlick in het eynde: door dat een-ieghelicken volght ghemeynelick sulck eenen wech, als hy eerst in-gaet.

Ten tvveeden, Wy zijn na Godts wet ghehouden een goedt eynde te nemen voor, ende in alle onse wercken: hoe veel te meer dan in de verkiesinghe des leuens, van de welcke alle andere wercken hanghen.

Ten derden, Een iegelick is ghehouden, hem te maken een profijtich lidtmaet van de H. Kercke: het welck niet gheschieden en kan, 't en zy dat hy rijpelick verkiese eenighen staet, die hem bequaem zy, ende dien hy weerdichlick beleue.

Ten vierden, Want van een goedt verkiesen des staets, hanght alle de gheestelicke vrucht ons leuens, alle onse verdiensten, ende opperste salicheydt: gelijck van het ingaen ende vervolghen des eyghen weghs tot eenighe plaetse, volght dat men eyndelick tot die plaetse gheraken sal.

Moghen wy sulck eenen staet verkiesen, als het ons belieft?

NEen wy: want wy ons selfs niet en zijn, maer Godts dienaers. Ghelijck dan de dienaers deser weereldt staen onder hunne heeren, ende volghen hunne willen; soo zijn wy oock in alles Godts Heylighen wille onderworpen, ende dien ghehouden te ondersoecken, ende in alle dinghen te volghen: het welck oock ons aldersalighst is.

Moetmen dien staet altijt verkiesen, die in hem seluen volmaeckter is?

GHeenssins: want alsoo en soude daer gheene groote swaricheydt wesen, in onsen roep, te weten: ghemerckt dat den wech der raden volmaeckter is, dan den blooten wech der gheboden: die oock te vergheefs soude zijn, moeste een ieghelick de raden verkiesen.

Ten anderen, Het gheschiedt somtijdts, dat in de volmaeckste staten, on-volmaeckter menschen ghevonden worden, dan in de andere: uyt oorsake, dat dese beter hunnen roep waer nemen, ende andersins meerder hulpe krijghen om hunne salicheydt te wercken, dan de gene die in volmaecktere staten zijn.

Ten laetsten, Al zijn de raden veel volmaeckter ende sekerder in hen seluen: dickwijls

nochtans, en zijnse niet bequamer den verkieser, den welken Godt tot iet anders mach roepen. Ende hierom sal een-ieghelick te vreden wesen, met het ghene daer Godt hem toe roept, ende sijnen roep neerstelick waer nemen.

Door hoe veel manieren konnen vvy onsen roep kennen?

Principalick door vier.

De eerste, Door Godts reuelatie, die wy niet en moeten versoecken: maer als sy ons ghebeurt in danckbaerheydt waer-nemen.

De tvveede, Door eenighe groote ende onsteken begheerte, die wy in ons ghevoelen, tot eenighen volmaeckten staet, die de sinnelickheydt teghen is: ende ongherusticheyt in alle andere staten.

De derde, Door eenighe oorsake, die onverwachts aen-komt, waer door het verstandt verlicht ende den wille beweeght worde, om puerlick tot Godts eere ende onse salicheydt ende onse salicheydt sekeren staet te aenveerden.

De vierde, Door verkiesinghe. Ende dit is de ghemeyne maniere die rijpelick in stillicheydt, op de navolghende wijse, sal gheschieden.

VVat moet men doen, om eenighen staet oft maniere van leuen vvel te verkiesen?

Ten eersten, ende voor al, Vastelick ende onveranderlick sluyten, dat wy begheeren met Godts gracie salich te worden, ende dat wy daer toe alle noodtsakelicke middelen willen ghebruycken.

Ten tvveeden, Bemercken, ende verstaen dat wy Gode toe-behooren, ende sijnen ghebenedijden wille gheheelick onder-worpen zijn: begheerende den seluen in alles te ondersoecken, ende volkomentlick te volbrenghen, als ghetrouwe dienaers sijnder Godtlicker Maiesteyt.

Ten derden, Suyueren onse conscientie van al dat Gode in ons soude moghen mishagen, ende onse quade passien bedwingen: op datter van beyde zijden gheen belet en geschiede.

Ten vierden, Bemercken, ende allessins insien de dinghen, die wy moghen verkiesen, met alle hunne omstanden ende redenen: stellende ons gheheelick sonder onderscheydt onder den lieflicken wille Godts: want dat gheheel noodtlick is, om wel te verkiesen.

Ten vijfden, Dickwijls Godt bidden om hulpe, ende kennisse van sijnen ghebenedijden wille: ten seluen eynde dickmaels biechten, het H. Sacrament ontfanghen, ende met uytwendighe penitentien des lichaems, de sinnelickheydt bedwinghen, die altijdt onse

affectie met schade onser sielen tot haer treckt: ende daerom moet sy ons altijdt in de ooghe zijn, op dat wy ons van haer wachten.

Ten sesten, Verkiesen in Godts tegenwoordicheydt, door sijne hulpe eenen wijsen ende godtvruchtighen Biecht-vader, oft regeerder, die Godts eere ende onse salicheydt beherte: ende hem onse conscientie, gheneyghelickheden, staet van leuen, ende alle begheerten, gheheelick openen. Hem oock in alles gheloouen, ende dat hy ons raedt (rijpelick de omstanden ende redenen van alle sijden bemerckt hebbende) ter eeren Godts verkiesen, en aenveerden. Sekerlick betrouwende dat Godt na sulcke bereedtselen sijne hulpe ons niet en sal weygheren.

Wat ouderdom isser bequamer tot dese verkiesinghe?

HIer toe zijn van noode de iaren van discretie, te weten, vijfthien, sesthien, oft seuenthien iaren: want die ghemeynelick verstants ghenoech gheuen, om te konnen onder-scheyden tusschen de raden ende de gheboden Godts: ende wederom in dese beyde, tusschen den eenen staet ende den anderen, d'eene conditie ende d'andere: oock tusschen de beweghelickheden der naturen ende der gratien. Want anders souden wy lichtelick een blinde verkiesinghe doen, ende als in den nacht tasten. Welcke kennisse niet soo veel van noode en is, om alleen, ende door

ons seluen dese verkiesinghe te doen: als om ons bequamelick aen onsen regeerder te openen, ende in alles sijnen raedt te volghen.

VVat profijt komt daer af, als den mensch vvijselick ende voordachtelick eenigen staet des leuens verkiest?

Ten eersten, Gherusticheydt van herten: als hy denckt, dat hy sijn beste ghedaen heeft, om den wille des Heeren te weten.

Ten tvveeden, Gheschicktheydt des leuens: ghemerckt dat hy eenen sekeren reghel heeft, waer op dat hy mach al sijne wercken passen.

Ten derden, Goede gheleghentheydt om alderley deughden, tot den verkoren staet dienende, te oeffenen: na-den-male dat hy sonder verstroytheydt, twijfel, oft onghestadicheydt weet, wat dat hy volghende sijnen staet mach doen ende laten.

Ten vierden, Sonderlinghe hulpe ende bijstandt Godts in gheestelicken ende lichamelicken noodt, ende teghenspoedt. Want den Heere en verlaet noyt alsulcke menschen, de welcke van hunnen weghe doen dat sy konnen.

Ten vijfden, Ouervloedighe benedictien ende mildtheydt Godts: die als eenen goedertieren Vader sulck een kindt alder-best voorsiet, het welcke alle middelen ghebruyckt heeft om sijnen wel behaghenden wille te weten ende te volbrenghen.

Ten sesten, Ghedurighen voordt-ganck tot

der salicheydt: want hy den rechten wech ingaet, ende vervolght, die Godt hem ghegheuen heeft, om tot hem te komen.

VVat quaedt spruyt daer uyt, als den mensch lichtveerdelick eenighen staet van leuen aenveerdt?

Alder-eerst, Dat hy hem stelt in perijckel van qualick te verkiesen, als hy sijne affectie meer volght, dan de rechte redene.

Ten tvveeden, Godt verlaet hem, ende onthoudt hem rechtveerdichlick sijne gheestelicke hulpe: want hy teghen Godts wille, oft immers dien niet wel versocht hebbende, verkoren heeft

Ten derden, Hy wordt meer ghetenteert tot quaedt, ende lichtelicker verwonnen: hy ghevoelt oock in hem gheweldiger passien, ende meerdere on-volmaecktheden, ende ongherusticheden sijnder conscientie.

Eyndelick, Hier uyt komt dat de weereldt soo vol quade ende ongoddelicke menschen is, ende namentlick in den houwelicken staet. den welcken het meeste deel der menschen niet alleenlick sonder hen eerst-mael wel te bedencken, oft alleen door sinnelicke affectie aenveerden: maer oock ('t welck niemandt ghenoech beklaghen en kan) met veel vleeschelicke doodt-sonden dickwijls beginnen: waer door sy de heylicheydt van het Sacrament des houwelicks schenden, ende maken hen onbequaem, om deughdelick na hunnen staet oft roep te leuen: soo dat van dese on-

godtlicke ouders, niet dan quade kinderen voordt en komen, die Godts toren gedurichlick meer ende meer ontsteken, ende sijn plaghen in de weereldt vermeerderen.

VVat sal hy doen die meynt, dat hy qualick verkoren heeft, ende noch kan veranderen?

HY sal het selue sijnen biecht-vader, oft iemandt anders, daer toe nochtans bequame, voor-houden: ende nae sijnen raedt de voorschreuen maniere om beter te verkiesen, ghebruycken.

Wat sal hy doen, die meynt, dat hy qualick verkoren heeft, ende niet en kan veranderen?

Ten eersten, Hy sal in Godts teghenwoordicheydt hem bedroeuen, dat hy hem niet wijselicker ghedraghen en heeft.

Ten tvveeden, Hy sal een vast voor-nemen maken, van Godt nu voordt-aen, volkomentlicker nae sijnen roep te dienen.

Ten derden, Bequame middelen soecken, om dat voor-nemen te volbrenghen.

Ten vierden, Gratie begeeren van Godt, om die te onder-houden, ende met alle neersticheydt hem daer toe begheuen. Dit doende sal ten eynde de eewighe salicheydt, door Godts bermherticheydt, noch verkrijghen.

Ware het nochtans dat iemandt eenighe oeffeninghe ghebruyckte, die in haer seluen quaedt waren: hy soude dese gheheelick moeten laten. Het welck een ieghelick van sijnen biecht-vader lichtelick sal verstaen.


Vorige Volgende