Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen

Dry meditatien van de doodtsonde, ende van den armen staet der ghenen diese doet.

De eerste meditatie.

BEmerckt ten 1. wat de doodt-sonde is: Sy is eene on-eyndelicke quaedtheydt, sotticheydt, on-wetentheydt, wreedtheydt, onrechtveerdicheydt: Sy is het alder-leelickste monster, dat niemandt een ooghen-blick en soude konnen aen-sien, sijn herte soude

[p. 429]

hem bersten: Sy is eene doodt-licke vijandtschap tusschen Godt ende den mensche: Sy is een helsch venijn ende moort-priem, waer mede Godt vernielt soude worden, konde hy vernielt worden: Sy is het bedde der duyuelen, ende het eyghen erf-dom der helle: Sy is den oorspronck aller maledictien: Sy is een meerder quaedt alleen, dan al het ander quaedt der weereldt t'samen; iae is soo ouer-dadich een quaedt, dat alle ander quaedt met haer vergheleken, goedt is: Sy is een gheestelicke dieverije, want sy Godt steelt, dat hem toebehoort; eene gheestelicke verraderije, want sy het casteel onser sielen dat Godt toebehoort, den duyvel ouer-gheeft; een gheestelicke kerckschenderije, want sy ons, die leuende tempels Godts zijn, ont-eert; een gheestelick ouerspel, want door haer, vervalscht onse siele, de trouwe die sy Gode, haren bruydegom in het doopsel ghegheuen heeft: Sy is het voedtsel van het helsch-vier, ende den vier-brandt die eewichlick branden moet: Sy is den helschen standaert, onder den welcken alle verdoemde menschen voor Lucifer strijden, tegen Godt: Sy smeedt de boeyen ende ketenen daer alle menschen mede ter hellen ghetrocken worden: eyndelick sy is de verderuenisse van alle goedt, ende de fonteyne van alle quaedt.

Ten 2. Denckt hoe dat de doodt-sonde ons vervremt van Godt: Sy doet ons teghen Godt rebelleren, ende maeckt ons gheslagen vijanden van onsen wettelicken Heere, ende opperste goedt: Sy doet ons, om min dan dertich penninghen Godt verraden; om eenen sinnelicken lust, Iesum versteken, om een

[p. 430]

beestelicken troost, Godt verloochenen: Sy maeckt ons af-goddisten, ende doet ons de krachten onser sielen, aen de vleeschelicke lusten, die sy in ons verweckt, daghelicks op-offeren: Sy doet ons het bloedt Christi met voeten treden, sijne doodt verachten, ende soo veel als't in ons is, hem wederom cruycen: Sy berooft Gode, soo veel alst in haer is, van sijne volmaecktheden; want die doodt-sonde doet, soude wel willen, dat Godt noch macht, noch wetentheyt, noch rechtweerdicheydt en hadde om die te straffen. Siet dit toch in, die dit leest, ende haet de sonde met gantsch v herte.

Ten 3. Ouer-denckt, hoe sy onse siele hindert, haer benemende alle goedt: Sy doodt onse sielen, haer beroouende van het gheestelick leuen der gratien Godts: Sy beneemt ons, den tijtel der kinderen Godts, ende het recht tot Godts rijcke: Sy berooft onse siele van hare gheestelicke schoonheydt, vromicheydt, ghesontheydt, verdiensten, ende deuchden: Sy beneemt ons allen troost, peys, ende ruste; de ghemeynschap der goederen, die ouer al in de Heylighe Kercke gheschieden, ende vriendtschap Godts: Sy verderft ende treedt in ons met voeten, het beelt der alder-heylichste Drij-vuldicheydt: Sy beneemt ons de liefde van alle Godts Heyligen: Sy verdruckt in ons alle Godts heylighe in-spraken, ende vervremt ons van alle salicheydt.

Item, hindert onse sielen, haer onderworpende alle quaedt: Sy maeckt onse sielen verschrickelick als duyuelen: Sy ouer-deckt ons met stinckende melaetscheydt, ende vervult ons met alderhande kranckheden, ghebrecke-

[p. 431]

lickheden, ende sieckten: Sy maeckt ons onbequaem tot goedt, verduysterende ons verstandt ende vervullende de wille met quade begheerten: Sy verweckt in ons eenen ghedurighen strijdt, het vleesch op-reckende teghen den gheest, ende alle quade passien in ons broedende: Sy boeyt ons met ketenen in den staet der maledictie, ende slauernije der hellen: Sy druckt in ons eenen verdraeyden gheest, van ketterije, ende alle andere ongodlickheydt. O mensch, hoe luttel peysdy dit, als ghy sondicht.

De tweede meditatie.

BEmerckt ten 1. Wat quaedt de sonde onse lichamen doet. Sy beneemt de schoonheyt ende ghesontheyt van onse lichamen, ende vervult die met veel sieckten, pijnen, ende ellendicheden: Dit doet namentlick oncuyscheydt, ghulsicheydt, nijdt, gramschap, ghiericheydt, ende dronckenschap. Sy maeckt onse lichamen traech, tot alle deughdelicke oeffeninghen: Sy beneemt ons de blijdtschap des herten, ende vervult ons, met ghedurighe vreese ende droefheydt: Sy onderworpt ons veel plaghen, als peste, oorloghe, dieren tijdt, ende haestighe doot.

Ten 2. Wat quaedt sy onsen naesten doet. De sonde schandaliseert den naesten, ende de gantsche kercke: Sy berooft hem, van al het goedt, dat wy hem hadden moghen doen, ende door de sonde belet wordt: Sy berooft de Heylighen, die in den hemel zijn, van de aenvoeghelicke glorie, die sy uyt onse goede wercken souden verkreghen hebben, ende de sielen der

[p. 432]

gheloouighen die in't vaghevier zijn, van de hulpe, die sy hertelick van ons verwachten.

Ten 3. Wat quaedt de sonde alle creaturen doedt. De sonde vernielt alle Koninckrijcken ende landen soo 't blijckt in Nabuchodonosor, Salmanasar, het landt van Egypten ende van Chanaan: Sy berooft de menschen van hunne staten ende eere, ende brenght hen in schande, soo 't blijckt in Saul, Manasses, Antiochus, Herodes: Sy bederft de tijdlicke vruchten der aerde, ende is oorsaecke van al het quaedt der weereldt, als van aerdt-bevinghen, tempeesten te lande ende te zee, donder, haghel, blixem, ouer-vloedt der wateren, wilde ghedierten, ghewormte, vier, sieckten, ketterijen, tweedracht, ende soo voordt: Sy vernielt huysghesinnen, dorpen, steden, republijcken. Alle creaturen vechten teghen den sondaer, om dat hy door sijne sonden, teghen den schepper aller dinghen hem stelt: ende want alle creaturen, door de sonde besmet ende on-suyvert worden, hierom ist van noode dat het vier voor het oordeel, die al suyvere. De sonde verwerret ende keert omme de orden aller creaturen, ende maeckt dat sy Gode een on-eere zijn, daer sy gheschapen waren tot sijne glorie. Eyndelick de sonde, brenght op een sekere maniere, oock de on-redelicke creaturen, onder de eewighe verdoemenisse, ende maledictie: want als de elementen, waer af onse spijse ghemaeckt is, verandert worden in de naturelicke substantie van den sondaer, is 't dat hy in sijne sonden sterft, moeten met hem, in hem, ende door hem, eewichlick verdoemt worden. Merckt

[p. 433]

nu oft niet gheradigher en is, lieuer alle pijnen der weereldt te lijden, ende door patientie den hemel te verdienen, dan om eenigen strijdt hier te ontgaen, in een doodt-sonde vrijwillichlick consent gheuen, ende ons selven met alle creaturen soo sware maledictien onder-worpen.

De derde meditatie.

BEmerckt ten 1. Wie dat hy is die sondicht, te weten: den mensch, een arm wormken der aerden, iae min dan een wormken. Teghen wien dat hy sondicht, te weten: teghen Godt, sijn opperste goedt, sijnen schepper, verlosser, saecht-moedighen ende milden vader. Hoe dickwijls dat wy ghesondicht hebben, naer dat wy eens vergheuenisse verkreghen hebben.

Ten 2. De menichte van onse sonden in alle soorten: in ghepeysen, woorden, wercken, ende achter-laten van deuchden: met onse vijf sinnen, ende alle in-wendighe krachten: door eyghen ende vremde sonden: teghen Godt, onsen naesten ende ons seluen. Item de grootte van elcke sonde in 't bij-sonder: Dese konnen wy uyt vier dinghen bemercken: 1. Wt hunne eyghene naturelicke boosheydt: 2. Wt de omstanden, te weten: de weldaden die wy van Godt ontfanghen hebben, de kleyne tentatien die wy om te sondighen in ons gheuoelen, de bequame middelen die wy hebben om die te weder-staen, ende dierghelijcke: 3. Wt de vererghernisse van onsen naesten: 4. Wt de lanck-duricheydt van onsen quaden wille.

[p. 434]

Ten 3. Wat wy teghen de sonden doen moeten, te weten: Wy moeten de sonden soo haten, ende van die soo vreesen, dat wy lieuer goedt, eere, ende leuen souden verliesen, ende alle de tormenten der weereldt lijden, dan eenighe doodt-sonde al willens doen. Soo hebben ghedaen de dry Babylonische kinderen, de seuen Machabeen, Susanna, Agnes, iae alle Martelaers der nieuwer wet. Den H. Anselmus plach te seggen: Stelt van d'een sijde alle de tormenten der helle sonder de sonde, ende van d'ander sijde de doodt-sonde alleen, sonder eenighe pijne; ende neemt dat ick ghenoodtsaeckt ware, een van beyde te verkiesen; ick soude my lieuer terstont in de vierighe zee der hellen worpen, dan verkiesen Godt doodtlick te vergrammen. Hier toe dient oock het aenmercken van de schandelicke doodt ons Salich-makers, om ons uyt de slauernije der sonden te verlossen, van de ouervloedicheydt sijnder gratie, die ons ghereet is, ende menichte sijnder weldaden, die van ons, al te samen liefde tot hem vereyschen. Item het aenmercken van onse doodt die nakende is: van het strengh oordeel Godts, dat ons verwacht: van de eewighe tormenten der helle, die den sondaer volghen: Eyndelick teghen de sonde dient, een oprecht leetwesen van alle onse sonden, met een volkomen biechte: ende neerstelick vlieden van alle oorsaken der sonden.