Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen

Verscheyden bemerckinghen dienende om wel ende salichlick te ghebruycken de H. Biechte.

Van de daghelicksche sonde.

1. BEmerckt, hoe dat de daghelicksche sonde, die ghy doet, v meer beschadicht na de siele, dan alle de creaturen t'samen v sonden konnen hinderen, waer't dat sy teghen v opstonden. Want door de sonde vergramt ende mishaecht ghy Godt; dien ghy niet mishaghen en soudt, verduldichlick lijdende vervolginghe van alle de creaturen.

2. Hoe dat een daghelicksche sonde, die ghy luttel acht, v kan wesen occasie van groote tijdtlicke plaghen, van veel doodt-sonden, ende door die, oock van uwe verdoemenisse.

3. Hoe dat sy v benemt de soeticheydt des gheests, de schoonheyt der gracien, ende viericheydt der liefde: sy bedroeft uwen goeden Enghel, belet v van veel deuchden, onderworpt v der pijnen des vagheviers, ende verlenght v af-scheyden van Godts aenschouwen, ende van het rijcke des hemels, na dit leuen.

[p. 230]

Van de doodt-sonde.

1.	BEmerckt, hoe veel weerdighe gheestelicke tijtelen ende groote goeden, dat de doodt-sonde v ontreckt; ende hoe veelderley groote quaden sy v tijdtlick ende eewichlick aenbrenght.
2.	Wat een onghelijck dat sy Godt is aendoende, hoe sy Gode mishaecht, ende hoe Godt die straft.
3.	Hoe machteloos dat ghy door de selue wordt, tot alle verdiensten, ende tot de eewighe salicheydt: te weten, dat ghy noodtsakelick moet verloren gaen ten zy dat Godt, door sijne goedtheydt, v wederom verlosse.

Bemerckinghen voor de Biechte.
I.

1.	DEnckt, wie dat ghy zijt die ghesondicht hebt, ende veroodtmoedicht v.
2.	Wie hy is, teghen den welcken ghy ghesondicht hebt, ende bedroeft v.
3.	Waer om dat ghy teghen hem ghesondicht hebt, ende grouwelt van vreese ouer v seluen.

II.

1.	Bemerckt de menichte der sonden die ghy in elcke soorte ghedaen hebt.
2.	Hoe groot dat sy zijn, ende hoe schadelick uwe siele.
3.	Hoe langhe dat ghy in de selue, als eene onredelicke creature ghebleuen hebt.

[p. 231]

III.

1.	Peyst, hoe dat Godt, voor uwe sonden, v hadde moghen straffen.
2.	Wat eene liefde Godt v bewesen heeft, alle die straffen wederhouwende.
3.	Hoe dat ghy nu voordt-aen v begheert te beteren, ende Godt te voldoen.

IIII.

1.	Bemerckt, wat eenen sekeren, ende lichten middel dat de biechte is, om quijtscheldinghe te hebben van sonden, nae dat gheen mensch soo lichtelick sijn minste schulden en soude willen vergheuen.
2.	Ouerleght de dry deelen van de biechte, te weten: Hertelick berou ouer uwe sonden: Volle belijdinghe voor den Priester: ende voldoeninghe van de ghestelde penitentie: ende bemerckt hoe bequaem dat sy zijn, om v te beteren.
3.	Insiet, hoe grootelicks dat ghy na elcke biechte ghehouden zijt, v te beteren: na dat de gracie, die v daer gheschiedt, soo groot ende menichfuldich is, soo wel in het vergheuen der sonden, als in het wedergheuen der gracien Godts.

Bemerckinghe na de biechte.
I.

1.	AEnsiet in wat eenen armen staet, ende hoe verworpen dat ghy gheweest zijt, door uwe sonden: ende veroodtmoedicht v in Godts teghenwoordicheydt.

[p. 232]

2.	Bemerckt wat eene gracie dat Godt v door de biechte ghedaen heeft: ende verblijdt v in sijne goedtheydt.
3.	Dinckt wat ghy hem schuldich zijt, ende offert hem een danckbaer herte, ende begheerte van hem nimmermeer te vergrammen.

II.

1.	Bemerckt, dat, al zijn alle uwe sonden vergheuen; nochtans alle uwe quade costuymen ende onghereghelde passien v terstondt wederom sullen komen bevechten, ende verwecken tot de voorgaende sonden.
2.	Aensiet de hulpe der gratie Godts, die v ghegheuen ende belooft is door de biechte, ende noch bereydt is, om die te weder-staen.
3.	Denckt in wat eene groote ondanckbaerheydt tot Godt dat ghy vallen sult: is't dat ghy door sinnelicke liefde, ende traecheydt tot de deuchdt, de selue weghen uwer onvolmaecktheydt ende sonden wederom gaet wandelen.

Bemerckinghen om penitentie te doen.
I.

1.	OVerleght, hoe vreeselick dat Godt de sonden straft.
2.	Met wat luttel penitentie dat ghy alle die straffen kont ontgaen, ende daer by, door de selue penitentie nieuwe gracie verdienen.
3.	Hoe seer dat het v namaels berouwen sal, dat ghy uwe sinnelickheydt hier te veel toeghegheuen sult hebben: als ghy in de andere

[p. 233]

weereldt sult moeten voor het ghene dat hier misdaen is, in pijnen te lijden, betalen thien, voor hier een.

II.

1.	Bemerckt, het exempel Christi, hoe dat hy in ghedurighe penitentie hem gheoeffent heeft; die nochtans noyt misdaen en hadde.
2.	Hoe de Heylighen strenghe ende ghedurighe penitentie ghedaen hebben: om hen van sonden te bevrijden, ende den hemel met gheweldt in te nemen.
3.	Wat dat ghy, die veel ghesondicht hebt, ende noch sondicht, na dese exempelen behoort nu voordtaen te gaen doen, om af te staen van sonden, ende Godts strenghe rechtveerdicheydt te voldoen.

III.

1.	Peyst, dat den tijdt van uwe penitentie kort is, ende dat Godts gracie de selue licht ende soet maeckt, gheuende in den gheest, dat ghebreckt in het vleesch.
2.	Wat penitentie dat sy nu souden doen, die in het vaghevier, oft in de helle zijn, mochten sy weder-komen, ende door lijf-castijdinghe Godts toornicheydt ontgaen.
3.	Wat dat ghy wel sult willen ghedaen hebben, in uwe laetste ure, ende als ghy sult staen voor Godts strengh oordeel. Neemt moedt, ende maeckt discretelick vaste opsetten teghen uwe sinnelickheydt, op dat sy v niet en bedrieghe; maer door den gheest, het vleesch bedwinghende, mooght op sijnen tijdt maeyen het eewich leuen.