Logo DBNL
Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen (1617)

Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen

(1617)–Lodewijk Makeblijde–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De sevenste Oeffeninghe om devchdelick ende volkomenlick te biechten.



illustratie

Wat de Biechte is.

DE Biechte is een Sacrament, noodelick ter salicheydt der ghenen, die na het doopsel in doodt-sonde ghevallen is: in het welck den sondaer sijn eyghen sonden secretelijck belijdt aen sijnen wettelicken Priester: om van hem, als

wesende Stadt-houder Christi, door de kracht vande heylighe absolutie, vergeuenisse sijnder sonden te ontfanghen.

Van wien ende waerom de Biechte in-ghestelt is.

DEn Autheur van de Biechte (ghelijck oock van alle de andere Heylighe Sacramenten) is Christus onsen Salich-maker.

Dese heeft hy, als in-stelder van de nieuwe wet, sijne Heylighe Kercke ghelaten: op dat de ghene die in hem souden geloouen, eenen sekeren, lichten ende bequamen middel souden hebben, om vergevenisse hunder sonden te verkrijghen, ende sekerlick de eewighe straffe te ontgaen.

VVat bereydinghe Christus voor het insetten der Biechte ghebruyckt heeft.

DEn H. Matthaeus, int sesthienste capitel van sijn Euangelie, verhaelt, hoe dat Christus ghekomen wesende in de palen van Cesarien Philippi, Petrum ghevraecht heeft wat gheloove dat hy van hem hadde: waer op Petrus gheantwoordt hebbende: Ghy zijt Christus den Sone des leuenden Godts: Soo heeft Iesus tot hem gheseydt: Ghy zijt Petrus, ende op desen steen sal ick timmeren mijn Kercke, ende de poor-

ten der hellen en sullen teghen haer niet vervvinnen. Ende ick sal v gheuen de sleutelen van dat rijck der hemelen, ende al vvat ghy bindt op de aerde, sal ooc gebonden zijn in de hemelen: ende al vvat ghy ontbindt op de aerde, dat sal ontbonden zijn oock in de hemelen. Hier belooft Christus Petro, dat hy hem de sleutelen des hemels gheuen sal: dat is, volle macht om den sondaer buyten den hemel te sluyten, oft hem dien te openen, ende daer in te laten.

Om dit volkomelick te verstaen: Bemerckt ten eersten: Dat Christus hierin Petro besluyt de Priesters oft Regeerders van sijne Heylighe Kercke, om dese redenen.

Ten 1. Want dese macht wordt van Christo sijne Kercke ghegeuen, tot troost ende behulpsaemheyt der gheloouighen, om die als sy in sonden vallen souden, bequamelick te helpen, om Godts gratie wederom te verkrijghen: volcht dan dat dese macht soo langhe dueren moet als hier gheloovighen wesen sullen, dat is, tot het eynde der wereldt.

Ten 2. Om dat dese macht, het offiicie dat Petrus bedienen moeste aengaet. Het welck officie oock naer Petrus doodt, soo langhe als Christus Kercke staen sal, geduren moet.

Ten 3. Om dat Christus, Matthei int achthienste, tot sijn andere Discipelen sprekende, dese selue woorden ghebruyckt, te weten: Ick segghe ulieden: al vvat ghy bindt op der aerden, dat sal ghebonden zijn oock in den hemel; ende al vvat ghy ontbindt op der aerden, dat sal ontbonden zijn oock in den hemel.

 

Bemerckt ten tvveeden: Dat Christus noyt

volkomelick iet belooft heeft, hy en heeft dat oock volbracht: Hier belooft hy Petro, ende in hem de Priesters van sijne kercke, dat hy hen de sleutelen des hemels gheuen sal ende wat wy ontbinden souden op der aerden, dat het selue oock in den hemel ontbonden soude worden: Volcht dan noodelick, dat hy hen-lieden dese macht ghegheuen heeft, ende alsoo sijne belofte volbracht heeft. Ghelijck het hier naer uyt S. Jan claerlick blijcken sal.

 

Bemerckt ten derden: Datter niet en is, dat ons den hemel sluyt, dan de sonde, ende de schuldt die sy maeckt: Waer uyt volght,

 

Ten 1. Dat hier door de sleutels des hemels, verstaen wordt, de macht om de sonden oft te vergheven, ofte niet te vergheuen: soo dat als iemandts sonden van den Priester hier vergheven worden, t'samen wordt den hemel hem oock open ghedaen; ende als sy niet vergheuen en worden den hemel blijft hem ghesloten, ende hy buyten dien, ballinck van sijne salicheydt.

Volcht ten 2. Dat ghelijck als iemandt in eenich huys dat gesloten is gaen wilt, noodelic spreken moet, den ghenen die de sleutel heeft; alsoo oock den sondaer, die hem met sijne sonden buyten den hemel ghesloten heeft, moet noodelick spreken de Priesters der Heylighe Kercke, wien Christus de sleutelen des hemels belooft ende ghegheuen heeft, soude hy daer in gheraken. Dit vervolch ende besluyt is claer, ende dese macht in Christi Kercke soo seker, dat in de

vierschare des hemels; Godts sententie ouer den sondare verwacht ende voecht haer naer de sententie des Priesters opder aerden: dat is, zijn den sondaer hier sijne sonden wettelick van den Priester vergeuen, Godt houdt die oock voor vergheuen: ende zijn de selue hier van den Priester niet vergheuen, Godt verwijst hem daer oock voor misdaedich.

Van wien, wanneer, vvaer ende hoe de heylighe Biechte inghestelt is.

DEn H. Euangelist S. Jan in't twintichste Capitel van sijn Euangelie, schrijft: Hoe dat onsen Salichmaker Christus gebenedijt, naer sijne glorieuse verrijsenisse te Jerusalem 's auondts als nu de deuren ghesloten waren, ghekomen is in een seker plaetse daer sijn discipelen vergadert waren, ende staende in't midden van henlieden, vier merckelicke dinghen, hen voorghehouden heeft, te weten: 1. Vrede zy met v. 2. Ghelijck den Vader my ghesonden heeft, soo sende ick v. 3. Ontfanght den Heylighen Gheest. 4. VViens sonden ghy vergheven sult, die vvorden henlieden vergheuen; ende vviens sonden ghy houdt, die zyn ghehouden.

Verclaringhe van de H. Biechte uyt de voorseyde vvoorden.

OM het ghebruyck van dese macht, den Priesteren ghegeuen wel te verstaen: Be-

merckt datter besonderlick twee dinghen tot de Biechte van noode zijn.

Ten eersten: Die macht om de sonden te vergheuen, in den Priester.

Ten tvveeden: De noodt, in den sondaer van sijn sonden aen den Priester belijden, soude hy van die vergheuenisse voor Godt verwerven.

Aengaende het eerste: De eendrachtighe leeringhe van de heylighe Kercke ende van de oude Vaders is, dat Christus met de voorseyde woorden Joannis in't twintichste, sijn Discipelen, als Priesters, stelt oprechte Rentmeesters ouer alle sijn schulden hier op der aerden, ende maeckt hen volkomen gheestelicke Rechters ouer de sonden. Dat Christus dit hier doet, is claer: want hy met de voorseyde woorden, stelt sijn discipelen in sijne plaetse, ende sendt hen met de selue macht, ghelijck hy van sijnen hemelschen Vader gesonden was, ende seght hen besonderlijck, vviens sonden ghy vergheuen sult, die vvorden henlieden vergheuen; ende vviens sonden ghy houdt, die zyn ghehouden. Soo dat die woorden vergheuen, ende houdt, bewijsen, ende ooc sekerlick besluyten volle macht, die Christus sijn discipelen als Priesters, ouer alle sonden, als sijn eyghen schulden, ghegheuen heeft. Daer toe hen wenschende vrede, ende instortende sijnen Heyligen Geest. De redenen waerom Christus de Priesteren dese macht ghegeuen heeft, zijn: Om de menschen bequamelicker uyt den staet der sonden te helpen, ende hen sijne gratie mede te deylen, ende die nature

dese besondere macht te eeren, die hy met sijne Godlicke persoone vereenicht hadde.

Dat den sondaer, die vergheuenisse sijnder sonden verkrijghen wil, de selue besonderlick aen den Priester belijden moet, blijckt uyt dese vier redenen.

 

Ten 1. Want gheen rendtmeester, en vergheeft oyt wijselick de schulden van sijnen meester, sonder clare, ende in't besonder uytdruckelicke kennisse daer af te hebben: noch eenich Rechter gheeft sententie, sonder volkomen wetentheydt der misdaedt.

Ten 2. Dit bewijst ons de figure der thien melaetsche, by S. Lucas int seuenthienste, in de welcke de sondaren beteeckent worden. Dese baden Christo om ghesontheydt. Christus willende hen ghenesen seyt: Gaet thoonen v aen de Priesters. Sy zijn ghegaen, ende ghesont gheworden. Hier door ons leerende, dat alle melaedtscheydt onser sielen, dat is alle sonden, den Priesteren der wet Christi ghethoont moet zijn, soude sy ghenesen worden. De verthooninghe en kan niet anders gheschieden, dan door belijdinghe van den sondaer: want de sonden in de conscientie van den misdadighen verborghen zijn; de welcke hy dan thoont aen den Priester, als hy mondelick die belijdt.

Ten 3. Want S. Jacob ons tot dese belijdinghe vermaent, in't vijfde capitel van sijnen brief, met dese woorden: Haelt de Priesters der Kercken, ende biecht malkander uvve sonden, ende bidt voor malkander, dat gy mocht salich vvorden.

Ten 4. Want ten tijden der Apostelen, de

mondelicke biechte in de H. Kercke Christi, van de gheloovighen is ghebruyckt geweest: soo ons bewesen wordt in't neghenthienste capitel van de wercken der Apostelen, met dese woorden: Vele van de ghene die gheloofden, quaemen biechtende, ende vercondighende haerlieder vvercken. Den Syrischen text heeft: Biechtende haerlieder misdaeden. Volcht dan, dat door Christi commissie, de Priesters, Christis Rendtmeesters op der aerden ghestelt zijn, ende ouer sijne schulden macht hebben, om die te vergheven, oft niet te vergheven, soo het nae reden Christo behaghelickst is.

Hoe oudt, ende noodelick dat de Biechte is?

HEt Heylich Sacrament der Biechten, is van Christus tijden af, tot nu toe, de gantsche wereldt ouer, van alle oprechte Christenen altijdt nae noodt oft bequamicheydt gebruyckt gheweest: is oock ten allen tijden van de Heylighe Vaders ende Leeraers, als een sekere, bequame, ende lichte middel, om van den staet der sonden tot Godts gratie te geraken, seer uytnemelick ghepresen: Voordts oock van de generale oft alghemeyne Concilien der heyligher Kercke, ter salicheydt noodelick verclaert, allen den ghenen, die naer het doopsel, in eenighe doodtsonde ghevallen souden wesen.

VVaerschouvvinghe voor de Catholijcke.

TEghen dese noodelicke middel onser salicheydt, strijdt seer krachtelick den vyandt der hellen, soo wel door sy-seluen, ons bekoorende tot ongheloovicheydt, hinderlicke beschaemtheydt, ende traecheydt; als door sijn dienaers, dat is, alderhande ketters; dese waerheydt beschimpende, ende teghen die, met valsche redenen strijdende ende blasphemerende. Dit zijn de ghene, die nae den vleesche wijs zijn, ende hen seluen van Christus Kercke, waere leeringhe, ende rijcke Godts hertneckelick afscheyden; om nae den lust der bedoruen nature, gherustelicker te leuen, sonder achterdencken van de eewighe swaricheydt, die henlieden verwacht.

Vervveckinghe ende onderrechtinghe.

DVs wy Catholijcke, die door het heylich Doopsel, Christi leden ende kinderen geworden zijn, die den strijdt des gheests tegen het vleesch aenghenomen hebben; moeten tot den eynde ons leuens, vast blyuen, in het salich ghebruyck der heyliger biechte, ende ons altijdt meer en meer, in het bloedt Christi suyveren, in sijne gratie heylighen, ende tegen alle gheestelicke vijanden, stercken, tot dat wy, tot de opperste salicheydt, die ons Godt

in sijne bermherticheydt bereydt heeft eens gheraecken.

Voordts want de biechte, op de waerheyt ende almoghentheydt Godts, ende Christi clare insettinghe ghefondeert is: en can door gheen menschelicke noch helsche macht te niet ghedaen worden, noch oock eynde nemen voor het uyterste der wereldt; als door Godts rechtveerdighe sententie, alle goede, in de eewighe glorie gaen sullen, ende alle boose, ten oneyndelicke viere verwesen sullen worden. Dan sullen sy wenschen beter verstaen ende ghedaen te hebben, alst voor henlieden te late wesen sal.

VVat vvy moeten om vvel te biechten.

OM profijtelick, ende tot salicheydt onser sielen het Heylich Sacrament der biechten te ghebruycken, moeten wy sommighe dinghen onder-houden voor de biechte, sommighe in de biechte, sommighe na de biechte.

Voor de biechte.
VVat vvy doen moeten eer dat vvy gaen biechten.

Wy moeten, eer dat wy ons presenteren voor den Priester, stadt-houder Godts, in de Kercke, oft in eenighe secrete plaetse neerstelick onder-soecken onse conscientie, navolghende de vijf punten van het avondt-ghebedt, te weten:

1.1. Godt dancken van sijne weldaden.
2.2. Bidden om gratie, dat wy souden moghen onse sonden kennen, ende met een waerachtich leet-wesen oprechtelick haten.
3.Ondersoecken in Godts tegenwoordicheydt, al dat wy misdaen hebben, van de laetste biechte; in ghedachten, woorden, wercken, ende achterlaten van deuchden teghen Godt, onsen naesten, ende ons selven.
4.Oodtmoedelick ende met waerachtich berou Godt vergheuenisse bidden, van alle de sonden die wy ghedaen hebben.
5.Een vast propoost maken van ons te beteren, ende te biechten.

Ghebedt
Voor de biechte.

ICk belijde v, almachtigen eewigen Godt, met bedruckter herte, dat ick alle uwe gracien de alder-onweerdichste gheworden ben; door mijne groote ondackbaerheydt, traecheydt, ende menigherhande sonden, met de welcke ick seer dickwijls uwe godtlicke Maiesteyt hebbe vertorent. Het is, o lieue Heere, mijn groote schult. Ick bidde v oodtmoedelick om ghenade, ende werpe my in den schoot van uwe grondeloose bermherticheydt.

Ontfermt v mijnder, Heere, ontfermt v mijnder, ende helpt my, dat ick eene salighe

biechte, van alle mijne sonden mach spreken, ende bermhertichlick wederom van v in ghenade ontfanghen mach worden. Dit verhopende, o Heere, ga ick my presenteren voor uwen stadt-houder, ende oodtmoedelick mijne sonden belijden: wilt my doch voor-komen ende helpen met uwe gracie, ende dese biechte schicken tot uwer eere, tot een salighe vernieuwinghe van mijn leuen, ende ghestadigen voort-ganck in alle deuchden. Amen.

In de biechte.
VVat vvy doen moeten als vvy ons begheuen om te biechten.

WY sullen op deser manieren wel bereedt zijnde,

Ten eersten, Gaen knielen met t'samen ghevoeghde handen aen de sijde van den Priester, een cruys maken, ende daer naer segghen, Benedic Pater (dat is gheseydt) Pater gheeft my de benedictie.

Ten tvveeden, De ghemeyne biechte op deser voeghen, na de benedictie des Priesters, spreken.

De Voor-biechte.

ICk arm sondich mensch, kenne my schuldich voor Godt almachtich, de moeder Godts Maria, altijdts maghet, S. Michiel Aertsch-enghel, S. Jan Baptist, de heylige Apostelen Peeter ende Pauwels, alle Heylighen, ende v, Vader: dat ick seer gesondicht hebbe, met der ghedachten, woorden, wercken ende achterlaten van deuchden: waer af ick spreke mijne schuldt, mijn alder-meeste schuldt.

 

Ten derden, Alle onse sonden oodtmoedelick ende claerlick belijden: het ghetal, alsoo veel als't mogelick is, van de grootste ende principaelste sonden daer by voeghende, ende de conditien, die de sonden swaerder maken, als zijn sekere plaetsen, persoonen, ende tijden: Ende op dese maniere onse biechte beginnen.

 

VAn mijne laetste biechte, die ick ghesproken hebbe, sondaghe laetst gheleden wy sullen hier den tijdt segghen als wy laetst ghebiecht hebben) heb ick in veel manieren ghesondicht.

Ick en hebbe Godt bouen al niet bemindt: noch alle mijne wercken suyverlick ghedaen om hem te behaghen.

Ick hebbe luttel op Godt ghedacht, ende sijne heylighe in-spraken luttel waer genomen.

Ick hebbe seer traech, verstroyt, ende on-achtsaem gheweest in alle mijne ghebeden.

Met kleyne deuotie, ende groote idelheydt des herten Misse ghehoort.

Kleyn profijt ghedaen met het woordt Godts te hooren.

Luttel ghedacht op Godts weldaeden, ende hem in veel manieren ondanckbaer gheweest.

Mijnen kostelicken tijdt onnuttelick ouerghebrocht.

Veel idele ghedachten ghehadt, veel idele woorden ghesproken, curieus geweest, ende my seluen ghepresen.

Spijtich, onweerdich, ende lichtveerdich in mijne manieren gheweest.

Mijne sinnelickheydt ghevolcht, in eten, drincken, slapen, ende allesins mijn gemack ghesocht.

Mijn vijf sinnen niet wel bewaert, noch van alle onbehoorlickheydt besneden.

Ick en hebbe mijnen naesten niet bemint als my seluen.

 

Ick hebbe achter-klap ghesproken ende ghehoort, van ghemeyne ghebreken.

Gram ende twistich gheweest, andere veracht ende mispresen, toenamen gheghe-

ven, ghemurmureert, gheloghen, den naem Godts idelick in mijnen mondt ghenomen.

Mijn ouersten niet behoorlick ghe-eert, quaedt vermoeyen ghehadt van andere, hen curieuselick ondersocht.

Oneerlicke ghedachten ghehadt, met eenich onvolmaeckt behaghen, lichtveerdighe liedekens ghesonghen.

Ick en hebbe oock gheene neersticheydt ghedaen, om mijn sonden te beteren, 't is mijn schuldt, ende my uyter herten leedt.

 

Wy sullen soo vervolghen, na dat wy teghen elck ghebodt Godts misdaen hebben.

Ten vierden, Als wy alle onse sonden gheseydt hebben, soo sullen wy de biechte aldus sluyten.

De na-biechte.

VAn dese, ende alle andere sonden, daer my Godt in schuldich kent, spreke ick mijn schuldt: ende bidde de Moeder Godts Maria, altijdts Maghet, Sinte Michiel, Aertsch-enghel, Sint Jan Baptist, de Heylighe Apostelen Peeter ende Pauwels, alle Heylighen, ende v Vader, voor my Godt onsen Heere te willen bidden, ende my te geven de absolutie, met eene salige penitentie.

Ten vijfden, Wy sullen neerstichlick toehooren wat ons den Priester seydt, ende oodtmoedelick de penitentie, die hy ons gheuen sal, als van Godt selue, ontfanghen, bekennende dat die veel minder is dan onse misdaden.

Na de biechte.
VVat vvy doen moeten als vvy nu ghebiecht zijn.

WY moeten alsoo haest als't moghelick is, met groote oodtmoedicheydt, beschaemtheydt, ende leet-wesen onse penitentie volbrenghen, ende Godt bidden om gratie, dat wy onse sonden moghen voordt-aen beteren, op dese voeghe.

Ghebedt
Na de biechte.

O Ghenadighen Vader, die mildelick vergheeft de menschelicke kranckheden: Ontfanght na uwe oneyndelicke goedtheyt dese biechte, tot een voldoeninghe van alle mijne sonden: ende wilt bermhertelick ver-

gheven de ghebreken, die ick door mijne kranckheydt in de selue ghedaen hebbe: ende na de menichvuldicheydt van uwe goedtheydt my van alle mijne sonden ontslaghen houden in den hemel: ende mildelick nu voordt-aen v gratie verleenen, om beter mijne salicheydt te beneerstighen, ende uwen alder-heylichsten wille volkomelicker in als te volbrengen. Dit is, o Heere, mijn begheerte: wilt ouer die v benedictie gheuen, ende de vruchten der seluer in my vermeerderen. Amen.

In den naem des Vaders, ende des Soons, ende des Heylighen Gheests. Amen.

Seght in't korte, waer aen dat aldermeest hanght eene goede biechte.
Principalick aen vyf dinghen.

1.DAt wy ons niet eer en presenteren voor den priester, wy en hebben gheheel onse conscientie eerst neerstichlick onder-socht.
2.In ons verwecken een oprecht ende volmaeckt berou van al onse sonden.
3.Wy moeten maken een vast propoost van ons leuen voordt aen gansch te beteren.
4.Wy moeten een clare, suyuere, oodtmoedighe, oprechte, ende volle biechte spreken, gheen doodt-sonde al willens achterlatende
5.Wy moeten de penitentie, ons van den
Priester in-ghestelt, met behoorlicke droefheydt ouer onse sonden ende neersticheydt volbrenghen.

Ghebeden
Om te lesen als men wil Biechten.
Voor de Biechte.
1. Eene al ghemeyne Christelicke biechte tot Godt.

In den naem des Vaders, ende des Soons, ende des Heylighen Gheests. Amen.

ICk arm sondich mensche versake den boosen vijandt van der hellen, met alle sijnen raedt, daedt, ende quaedt ingheuen. Ick gelooue in Godt den Vader, in Godt den Sone, ende in Godt den Heylighen Gheest: dat dese dry Persoonen zijn eenen waerachtighen Godt, ende datter gheenen anderen Godt en is.

Ick ghelooue oock ganschelijck, al wat de al-ghemeyne Christen Kercke ghebiedt te gheloouen. Met desen H. Christen ghelooue, kome ick om ghenade, tot Godt van hemelrijck, tot Maria sijn eerweerdighe Moeder, ende alle Godts lieue Heylighen: ende gheue my schuldich, van alle mijn sonden die ick ghedaen hebbe, van de eerste ure dat ick sonde doen mochte, tot deser uren toe, in gedachten, woorden, wercken, ende versuyme-

nissen, tegen Godt, teghen mijnen euen naesten, ende teghen my seluen: in wat manieren sy gheschiedt zijn, heymelick oft openbaerlick, wetende oft onwetende, door de dry krachten mijnder siele, oft vijf sinnen des lichaems, sy zijn my alle te samen hertelick leedt, ende legghe die in de ghebenedijde wonden ons Heeren Iesu Christi, biddende hem door sijn dierbaer bloedt, door sijne bittere doodt, door sijn oneyndelicke verdiensten, door de liefde van sijne ghebenedijde Moeder Maria, ende van alle sijn lieue Heyligen, dat hy't my die na sijn grondeloose bermherticheyt wilt vergeuen. Mijn siele schreyt van rouwe, dat mijne boosheden my niet duysentmael leeder en zijn. Tot een teecken van leedt-wesen, soo slae ick voor mijn sondighe borst, ende segghe in bitterheyt mijnder siele, Heere Godt Vader, genade: Heere Godt Sone, ghenade: Heere Godt Heyligen Geest, ghenade. Spaert my arm, cranck, sondich mensche, in dit dal der tranen: op dat ick hier mijne sonden volkomentlick mach beweenen, ende oprechtelick biechten, ende door v bitter lijden, vergeuenisse van die ontfanghen: ende aennemende door uwe gratie in volmaeckte deuchden, na dit verganckelick leuen, mach komen tot het eewich leuen. Amen.

II. Ghebedt voor de Biechte.
Tot Godt den Hemelschen Vader.

ALder-saechtmoedichsten Vader, eewighen Godt: Ick belijde, dat ick een arm sondich mensch gheweest ben, ende grootelicks uwe godtlicke Maiesteyt vergramt hebbe met mijne sonden. Sy sijn my al te samen uyt den grondt mijns herten leedt: hoe datse gheschiedt zijn, van de ure dat ick begonst te sondighen, tot deser ure toe. Ick spreke van alles oodtmoedelick mijn groote schuldt, ende bidde om ghenade ende bermherticheydt. En siet, o Heere, op mijne boosheden niet: maer op de onnooselheyt, lanckmoedicheyt, ende rechtveerdicheyt van uwen alder-liefsten Sone onsen verlosser Iesum En laet sijn bitter lijden ende doodt aen mijn arme siele niet verloren gaen: maer maeckt my door sijn verdiensten behaghelick voor uwe godtlicke ooghen, ende rechtveerdich om te verdienen van v bemindt te wesen. Amen.

III. Ghebedt voor de Biechte.
Om te komen tot waerachtich berou.

ICk ellendighe creature, ligghende in het graf mijnder sonden, heffe op de ooghen mijnder misdadigher siele tot v, o H. Drijvuldicheydt ende onverscheyden eenicheyt, Vader, Sone, ende Heylighen Gheest, ende tot v ghebenedijde Maghet, ende Moeder Godts Maria, ende tot alle Godts lieue Heylighen ende steke oodtmoedelick uyt mijn t'samen-ghevoechde handen, suchtende om ghenade. Aldermeest nochtans tot v Christe Iesu, Sone des leuenden Godts, die my van de stricken der eewiger doodt hebt bermhertelick verlost, ende door v dierbaer bloedt wederom leuendich ghemaeckt. Ick de alder-ondanckbaerste uwer creaturen, ende alderarmste van deuchden, kome tot uwe ghenade, met een vast propoost, ende wel bedachten wille, om mijn sondich leuen geheel te beteren. Daerom alder-goedertierenste Iesu, door de verdiensten van uwe bittere passie komt my te hulpe: soeckt dat verloren schaepken, dat van uwe heylighe cudde verstroyt is, ende verleent my waerachtich berou van alle mijne sonden. Doet mijne ooghen ouervloeyen met die fontey-

ne der tranen, om mijne sonden te beschreyen, ghelijck sy't verdient hebben. Ghy hebt my dickmaels af-ghewasschen ende ghetrocken uyt de stinckende poelen der boosheden: maer ick ben wederom seer deerlick in de selue ghevallen. En vercort, o Heere, uwe bermherticheden niet: want ic v ontdecke mijn misdaden, ende beschuldige my grootelicks. Ick ben den ghenen die gesondicht heeft in den hemel, ende voor v, van mijne ionghe kintsche daghen af tot nu toe, mijnen kostelicken tijdt verquistende, veel uren, daghen, weken, maenden, ende jaren qualick ouer-brenghende, mijn vleesch, sinnelickheydt, ende eyghen liefde soeckende, ende uwe vreese achter rugghe stellende, v salich woordt, ende het ghebruyck der Heyligher Sacramenten luttel achtende. Ick ben die ghesondicht hebbe bouen het sandt der zee, ende verdient hebbe van v aenschijn gesloten te wesen: maer, o Heere, wilt my doch ghesparen; want ghy zijt den Salich-maker der weereldt, ende en wilt de doodt niet der sondaren. Brenght my tot oprechte kennisse mijns selfs, ende waerachtich leetwesen mijnder sonden; op dat ick die nu volkomenlick mach biechten, ende daer na, in een niewicheyt des leuens v behagelicker gaen dienen. Amen.

Ghebeden na de Biechte.
I. Ghebedt.

O Mijnen Schepper ende verlosser, Iesu Christe, ick bidde v oodtmoedelick uyt de grondt mijnder herte, dat ghy in de eenicheydt van uwe godtheydt, ende v bitter lijden ende doodt, dese mijne biechte, die ick ghedaen hebbe, tot volkomen suyveringhe van alle mijn sonden, wilt ontfanghen, ende in uwe oneyndelicke bermherticheyt my die al nu ende eewichlick vergheuen, want sy my al hertelick leedt zijn. Bewaert my ooc, o Heere, in toekomende tijden, van alle perijckelen mijnder siele, ende alle vlecken der sonden. Doet my, door de hulpe van uwe gratie, in de ghehoorsaemheydt uwer gheboden volherden, in alle Christelicke ende oprechte deughden voordt gaen, ende in de ure mijnder doodt, troost ende salicheyt vinden. Amen.

II. Ghebedt
Nae de Biechte.

ICk bidde v lieuen Heere Iesu Christe, hope, troost, ende salicheydt mijnder siele, door al v heylich lijden, dat ghy op der aerden

gheleden hebt, ende door v dierbaer bloedt dat ghy voor my uytgestort hebt, ende door uwe bittere doodt, die ghy voor my aen de galghe des cruyces gesmaeckt hebt: dat ghy de handt uwer benedictie ouer my wilt slaen, ende die ouerste sorghe, met uwe ghebenedijde Moeder ouer my draghen, dat ick ten gheenen tijde meer en valle in sonde, maer voordtaen na siele ende lichaem v mach behaghen, ende uwe Maiesteyt sonder beletsel met deuoter herten dienen. Gheeft my uwe gratie, wijsheyt, ende volstandicheyt in deuchden, om my t'uwer eeren ende mijnder sielen salicheydt, altijdt na uwen alder-liefsten wille te regeeren. Amen.

III. Ghebedt,
Na de Biechte.

O Goedertieren Salich-maker Jesu: Ick onweerdighe ende ellendighe creature, beuele v mijn toekomenden leuen, inde selue gratie daer ghy uwen geest in beuaelt uwen hemelschen Vader aen de galghe des cruyces: In de selue trouwe, daer ghy uwe lieve Moeder mede beuaelt aen S. Jan, ende uwe Apostelen aen uwen Vader. Ick beuele my in de bewaernisse van uwe vijf bloedighe wonden, ende in uwe victorie, daer ghy den helschen vijant mede t'onderbrochte, ende dat menschelick gheslachte uyt sijn slauernie verloste: Ick beuele my in alle uwe

ontfermherticheden, op dat nu voordt-aen noch vleesch, noch weereldt, noch duyvel, noch sonde, noch eenighe andere sienelicke oft onsienelicke vijanden, my en beschadighen. Weest, o lieven Heere, mijnen behouder, die daer zijt alleen mijn Godt: op dat ick v mach hebben in allen mijnen noodt, eenen ghetrouwen helper ende bewaerder; die daer zijt eenen verlosser der weereldt, Godt van hemelrijck, wien zy lof, eere ende glorie van alle creaturen nu ende tot allen eynden. Amen.

IV. Ghebedt
Na de Biechte, tot onsen goeden Enghel.

O Heylighen Enghel Godts, Prince des hemels, die my door Godts beuel hebt te bewaren: Ick bidde v, dat ghy mijn siele, ende alle de weghen van mijn toekomende leuen van alle oorsaken der sonden wilt bevrijden, ende van alle boose gheesten beschermen, die als briesschende leeuwen omgaen, om my, door consent in eenighe doodt-sonde, te verslinden. Wilt hen door uwe macht soo bedwinghen, dat sy de goede begheerten ende den salighen vrede mijns herten ende sinnen, die ick nu, door mijn biechte ende Godts bermherticheydt verkreghen hebbe, niet en verstooren. Beweecht my altijdt

meer ende meer, tot de volmaecktheyt van mijnen Christelicken roep, ende maeckt my in alle goede wercken onuermoeyelick, tot dat ick van dit steruelick lichaem ontbonden zijnde, met v inden hemel eewichlick mach verblijden. Amen.


Vorige Volgende