| |
Waardevolle stenen
Ghemenelike sijn de stene
15045[regelnummer]
die ons comen groot ende clene
bi der riuieren neder te waren
stene die comen van orient
niemen ne twifels die men vroet kent
15050[regelnummer]
sine sijn van groter macht
want men siet an den seil steen
dies nombert scipman negheen
oe hi die leetsterre wijst
15055[regelnummer]
nochtan es hi ouer ondiere yprijst
mar bi redenen ne can men niet
gheproeuen die cracht die men siet
wanen so comt mach hit lichte
sonder bi ons heren ghifte
15060[regelnummer]
nv salicse v bi namen nomen
also alsi in ordinen comen
Emesticus die ic erst sette
ende dar men vint so ydaen
jn Etyopen als men ons lerd
mar die ne sijn no bore diere
15075[regelnummer]
no oec van sconre maniere
die cracht die hi euet in
dats dat hi dronkenscap verdrijft
alsmen ons lert ende scrijft
swart vint men menghen een
oec segmen ons sonder waen
15085[regelnummer]
ywassen bi yrechter naturen
als die ystorien doen verstaen
dat coninc purus sonder waen
| |
| |
die wilen street ieghen de romeine
.j. acathes adde so reine
15090[regelnummer]
datter in stont properlike
ix jnstrumente der musike
dit ne makede leec no clerc
15095[regelnummer]
mar dit was der naturen werc
dese steen verdriuet venijn
den draghere doet hi starc sijn
ende gheuet gheluc ter cure
jn meneghe sware auonture
15100[regelnummer]
ende maectene wert ende lief
ende wert den darst segt die brief
riecti soete als wi lesen
doe van troien vloe die man
die meneghe sware noot verwan
es .i. steen van varwen wit
15110[regelnummer]
dar men vate of maket goet
dar men diere specie in doet
want niet lichte in langhe stont
ne wertter in specie onghesont
omtrent damas ende teben mede
15115[regelnummer]
vintmense van groter witede
mar die beste comt van endi
men segt die steen es seghe vri
ende hi vriescap beiaghet
den ghenen diene ouer hem draghet
15120[regelnummer]
jn dit vat brochte magdalene
dar soe iesumme saluede mede
dar hi at ter seluer stede
ende adamas vint men dat si
die vintmen dar inden dale
onder rotsen van finen kerstale
15130[regelnummer]
ende es na den kerstale dar
mar .i. deel yvarwet dar nar
desen machmen breken niet
met viere no met slane ghene
15135[regelnummer]
sonder met bux bloede allene
warem rinnende vter wonden
dar mede scorti te seluer stonden
met sinen splenteren yset in stale
snidemen ende grauert wale
15140[regelnummer]
die archste steen die men vint
dese nes mere niet entwint
dan men die aselnote weet
sulc man es diene diamas heet
| |
| |
men segt dat hi gratie gheuet
vp dat men dor vrienscap gaf
ander ne dieti niet .i. caf
no ne diet hine si al so beiagt
hi es te beter almen ywagt
15150[regelnummer]
eist datmen staen doet in stale
els dat vingherlijn altemale
van goude sij ymaket al rene
dor die here van den stene
men vindet .i. andren dyamas theant
ende in de ze mede als men segt
die in die ze van cypers legt
15160[regelnummer]
ende dien etemen seil steen
die schipman omberen niet
want alsi die leetsterre nie siet
wijst hem die steen de leetsterre
15165[regelnummer]
anders bleuen si in werre
bi dien dat hem die steen lert
wetensi war si sijn bekert
15170[regelnummer]
hi gheuet hem cracht ende beiaghet
jeghen sinen viant diene draghet
hi verstect drome die idel sijn
want men segt dat hi sueet
15175[regelnummer]
als hi enech venijn bi hem weet
die metten viant es beten
es hi nuttelic wilmen weten
ter luchter ant oric ywaghen
dat hi wille sijn ydraghen
ontsteken ne machmen sonder waen
mar nemmermer in ghere maniere
15185[regelnummer]
sone werti yblust van viere
dit segghen ons mesters al bloot
mar dits wonder alte groot
es .i. der steene orientale
.j. sidin cleet bestrikemen saen
met desen so dat sine maniere
blijft onghequets van den viere
ende werdet clar inder ybare
15195[regelnummer]
als oft scone ywasscen ware
ende ieghen alrande touerie
15200[regelnummer]
alse ghi moghet doen ondersouc
hier voren in der vogle boec
van der groter van .i. bone
ydaen na den kerstale staen
| |
| |
15205[regelnummer]
diene inden mont draghet sijd ghewes
hine laet em ghenen darst gaen an
dus prouemen of hi vrai es dan
jn wighe es hi seghenti sere
ende beiaghet pais ende here
15210[regelnummer]
sinen draghere maecti wijs
ende meest vrouwen die mespris
van haren mannen moeten ydoghen
doet hi den mannen vrienscap toghen
als dure vordeel an wils iaghen
15215[regelnummer]
moetstune inden mont draghen
Absintus die es swart ydaen.
dar witte aderen dore gaen
van sire groter arde swar
makemene int vier eet dats waer
ter iucht sijn ende so sere riesen
dat si die lede verliesen
15225[regelnummer]
also vant mense in .i. lant.
men vintse int lant van asia
diere ende scone vtermaten
en deel ghelikende den ghernate
15230[regelnummer]
noch bet ylikende den rubine
diese nerenstelike ane siet
dits datmer an te prisene pliet
Andromada es na seluer ghedaen
15235[regelnummer]
en vircante steen sonder waen
jn de rode ze lesic dat menne vant
dese socht des menscen moet
die alte male scijnt verwoet
berillus es .i. steen openbare.
clar als oft zewater ware
want someghen berillen let
adren binnen in der ghebare
als oft inder ghelike van .i. hare
15250[regelnummer]
dar hi es als .i. appel ront
ghenet int water dar ter stont
ende die sonne der duere schine
15255[regelnummer]
ende andren dinghen sonder waen
die droghe sijn ende van lichter naturen
oec segmen in der scrifturen
ende met wriuene driuet dan van
| |
| |
hi maket tusschen man of wijf
vrienscep si si an onvrede
hi gheuet vele wardicheden
sieken oghen es hi niet quaet
15265[regelnummer]
alsemenne int water dwaet
sijn water dar hi in es ydweghen
es goet dien uersiekens pleghen
sulker leueren es hi goet
seghevri es hi ende wel ymoet
15270[regelnummer]
neghenderande machmene vinden
de beste comen ons van inden
Borax dats der padden steen
van iii manieren of van ii
j deel sprakic van der vormen
15275[regelnummer]
jn den bouc van den wormen
some sijnsi wit ende some bruun
de witten comen selden int commun
mar het es de beste te voren
want die witte als wit oren
15280[regelnummer]
heuet .i. mensce in enech quaet
ende hi dien steen ontfaet
hine laet nieweren .i. deel
jn den darem hi ne gaet dure
enen andren swarten met .i. oghe
15290[regelnummer]
want hi es sonder medicine
jn walsch etemenne crapandine
Carbonculus dats .i. steen
die selsenste die men vint
15295[regelnummer]
dar men die wareit of kint
dat hi euet alre stene macht
hi maket den dach in den nacht
nachts eueti clareit groot
vindemen seghemen de viten
de rechte yliken den viere
kubit mach die andre sijn
15305[regelnummer]
dien etewi met ons rubijn
hijs root mar niet so recht
dat hi maket int donkere lecht
balandrus es dandre maniere
hi nes niet root ghelijc den viere
doch es sine werdicheit so groot
dat warder is sine maniere
dan van den iaspise of van den sophiere
tvsscen den blawen enten claren
ende menne draghet alsic vant
eist anden als of ande ant
plait in ghedinghe sonderlinghe
ende hi tempert sere mede
hitte die comt van den rede
| |
| |
15325[regelnummer]
also als wi bescreuen lesen
Corallus es .i. steen al root
dat het cruud si langhe stont
ende wast vp der ze gront
15330[regelnummer]
ende alsment in die lucht brinct vt
so ontfaet des steens virtut
omtren sardangen in de ze
vint ment ende nieweren me
15335[regelnummer]
alfs voets ende langher neghene
jeghen blexeme ende tempest
es dese steen goet uervrest
dies braken douderinghe dicken
dat si braken corael te sticken
15340[regelnummer]
ende worpent vp tfelt metten sade
jeghen des weders onghenade
ende an oliue bome jnghen sijd
ende al omme des aghelstrijt
15345[regelnummer]
hi es goet ieghen menech mesual
jegen diere fleume mesquame
Crisoprassus es .i. steen
met spotkine van sulken doene
als oft gout dropeline waren
selden vindemene te waren
allene te werder so es hi
alsmen ons te verstane doet
15360[regelnummer]
lelic es hi ende niet dor art
sulc es root ende sulc es swart
swalewe ionghe die ebben inne
leric dat men dus bekinne
die bec ieghen bec sitten in een
15365[regelnummer]
die ebben inne desen steen
die rode es goet te draghen ane
hem die plegt ter niewer mane
quade gheeste te ebne inne
ende hem die wert oec buten sinne
15370[regelnummer]
ende die langhet quale dragt
so draghene als men hir ywaecht
jn .i. linijn cleet ywonden
ter luchter ant ter seluer stonde
alsmen oec den swarten vint
15375[regelnummer]
eist mede nuttelic dat men bint
jn een cledekin ende die es ghoet
ende botscap draghen in verren lande
15380[regelnummer]
met watre ydweghen dats war
jn .i. brun root cledekin
| |
| |
soe es hi goet ieghen den rede
15385[regelnummer]
ende ieghen quade humuren mede
Calcofanus heuet swarte ghedane
heuetene .i. suuer man ane
hi doet wel singhen ende clare mede
want hi ueriaget die heeshede
15390[regelnummer]
alsemerre met isere ane slaet
soete ludekin van hem gaet
Cornelius die corangeline
pleghen donker root te sine
ghelijc ioft ghesneden ulesch ware
15395[regelnummer]
gramscap benemet hi openbare
bloet dat uter nese rinnet
ofte hute wonden als ment kinnet
slutet dese steen met sire macht
meest nochtan heuet hi de cracht
15400[regelnummer]
vrouwen te elpene in hare moien
weltijt dat si van bloede uloien
jn desen steen vindemen figuren
ghegrauert dar de scrifturen
hier na af spreken wonder ende wel
15405[regelnummer]
doe hem de kinder van israel
wilen quamen in de wostine
dar si in dogheden menege pine
Crisoletus es sonder waen
na groene ze water gedaen
15410[regelnummer]
glettende der na na gouts maniere
ende sparkende ghilijc den viere
eist datmenne in goude draghet
hi uerdriuet ende veriaghet
den lieden huter herten vaer
eist dat merre dore maket .i. gat
ende man danne doe in dat
haer dat vp des esels assele staet
hi ueriaghet der duuele baraet
15420[regelnummer]
dese wil sijn ter luchter side
ghedraghen vro ende betide
die copmanne diene ons vercopen
die bringhene van ethiopen
Cristallus segmen ouer een.
15425[regelnummer]
van ouden ise worden steen
mar dar ieghen spreket solijn
ende seghet dat kerstale sijn
al daer noint ne uroes hijs
si segghen die hier af sijn wijs
15430[regelnummer]
wriuemen desen steen te sticken
ende menne gheue drinken dicken
vrouwen dien dien melc verdroget
dat hi sine macht an soghe toghet
oec es hi sieken hoghen goet
15435[regelnummer]
want hise wel ghenesen doet
Crisoletus in sinen doene
geliket goude ofte litoene
scone es hi in de morgenstont
15440[regelnummer]
dat dese steen draghet de were
jeghen de sware uorouet swere
ende ogen can gesont maken
die siec sijn van couden saken
| |
| |
15445[regelnummer]
dragene in die hant hem mede
eist dat menne te pulure wriuet
hi geneset scorf ende seer
15450[regelnummer]
gheuarewet diet fier ontsiet
entie die heete manne vliet
dien vindemen goet in allen steden
tieghen swellinge van leden
ende hi uerdriuet die wanne
15455[regelnummer]
dieden menschen wassen nochtanne
diemen heetet den donresteen
want hi vallet metter blexemen neder
so soekemenne vort ende weder
15460[regelnummer]
mar alleenlike in alemaiengen
vindemenne ende int lant van spaenien
den duutschen van rooden doene
entien van spaenien vindemen groene
hart es hi ende menne canne niet wale
15465[regelnummer]
ghewinnen met isere no met stale
men seghet waer dat es dese steen
datter donre ne scadet gheen
meesters segghen hier af mee
es onghewederte vpt lant ioft in de ze
15470[regelnummer]
dat dese steen van alre pine
es sonderlanghe medicine.
Dracontides dats ware sake.
es .i. steen comet uten drake.
hi nes weder scoone no goet
15475[regelnummer]
het ne si dat mennem leuende hute doet
dat ne doemen niet met cleenen doene
liede die stout sijn ende coene
merken dat ol vanden drake
ende alsi slapet doen si de sake
15480[regelnummer]
dat si hem thouet breken schiere
ende werpen hute de ghimme diere
men seghet dese ghimme fijn
nuttelic wesen ieghen venijn
ende dar toe hare maniere
15485[regelnummer]
nuttelic ieghen gheuenijnde diere
desen steen dat weetmen wale
minnen coninghe orientale
ende hebber in ghenoechte groot
si sijn claer ende blakende root
es .i. bruun steen van orient
[met witten dropen dorsaiet dicken
eist datmen desen wriue te sticken
in watre hi rieket alse wijn
15495[regelnummer]
nochtan es die nature sijn
dat hi dronkenscap verdriuet
dits wonder dat men van hem scriuet
een steen na den beril ghedaen]
15500[regelnummer]
alsemen werpet int water desen
sonder manen ende belesen
sietman daer thant figuren
swart van dieueliker naturen
15505[regelnummer]
die hem hiet wil uraghen vort
mar comet dese cleene iof groot.
an eneghen mensche hi bliuet doot
sine cracht ontgaet hem openbare
| |
| |
ghelijc ioft onghesiende ware
15510[regelnummer]
dat hi dooghe vreese groot
Emachites dien machmen coepen
ende es ghelijc den roost male
15515[regelnummer]
met rooden aderen gheminget wale
desen steen gemalen te sticken
met watre geminget hem heuet hi dicken
die van heuele spuwen bloet
15520[regelnummer]
[men sal up enen grouen wetstene
ende gheuen drinken dient so staet
dat hi bloet ter cameren gaet
oft dien nose ofte wonde bloet]
15525[regelnummer]
hi stoppet thant de roode uloet
want si nutten dat ghestof
datmen slipen mach dar of
ofte gheleit vp die nese gate
ende verschen wonden geuet hi bate
15530[regelnummer]
oec stoppet hi der urouwen bloet
alsemen sijn puluer in wine doet
hi doet ghenesen scorf ende seere
ende gheuenijnde beten dats meere
eist datmen sijn stof oec sum
dat stof ghedronken oec dats waer
mach den steen inde blase breken
ende doot ulesch datmen siet in wonden steken
15540[regelnummer]
dat bitet de steen te gader vt
dus ghendaen es sine virtuut
jnt nest dar de haren broodt
15545[regelnummer]
ende lettel hiemene die es vrooet
die weet wanen menne bringet te waren
jn hem seluen so heuet die haren
enen andren steen dat machmen horen
diene lotert uor sine oren
15550[regelnummer]
goet es hi seere sonder waen
vrouwen die in pinen gaen
want hi curtet haren arebeit
dat hi leuende behout dat kint
15555[regelnummer]
want suuereit hi seere mint
ende maket de sine zegheuri
men seghet dat castor pollux
hadde bi desen uele gheluxs
15560[regelnummer]
Eliotropia als men seghet
die steen in watre gheleghet
jn .i. uat entat sonneschijn
scinende vp die siden sijn
maket de sonne so root ghedaen
15565[regelnummer]
alse ofte soe recht ware vergaen
entan springhet water huten uate
so seere ende so onghemate
ghelijc recht oft ware .i. reghen
waren daer danne lieden die pleghen
15570[regelnummer]
beseten te sine met quaden gheesten
si souden roepen ende maken feesten
ende profecien oec hute gheuen
dese steen gheuet lange leuen
15575[regelnummer]
bloet stelpet hi ende uenijn hi ueriaghet
ende ne latet den sinen niet bedrieghen
oec hem si ofte meesters lieghen
die desen steen belesen can
| |
| |
ende goutbloemen onder hem leget dan
15580[regelnummer]
hi doet dat menne ghesien ne can
den ghenen diene draghet an
so vindemen desen sekerlike
na die miraude es hi groene
15585[regelnummer]
ende bespringhet met rooden doene
Clidros dat vindemen wale
es .i. steen gelijc kerstale
dar altoes water af drupet mede
dat goet ghenut es ieghen den rede
15590[regelnummer]
ende elts wonder dat merre af telt
die steen ne mindert no ne smelt
mart hart bliuet hi ende geheel
ende hine uerslitet selfs .i. deel.
Gheratides es .i. swart steen
erst moet .i. sinen mont dwaen
ende inden mont den steen draghen
hi mach weten sonder ywaghen
hi maket lief diene draghet
dus proeuemene als men ywaghet
bestrijt met oneghe .i. man
15605[regelnummer]
eueti den steen met hem dan
alle vlieghen sullen hem vlien
dus machmen sine cracht sien
wel na met rubine ouer een
15610[regelnummer]
els dan donkere es sine ydane
der rosen wel na ylijc ane
so art dat mene graueren ne can
ensi datmene snider der an
met splenteren van den adamant
15615[regelnummer]
men vintene in etyopen lant
omtrent surs vindmer meer
die sijn yworpen vter zee
ende veroghet therte mede
15620[regelnummer]
sulc heuet violetten ydane
dat es de dierste als ic wane
Gagates es .i. steen al swart
jn licia was hi eerst vonden
15625[regelnummer]
ende in bertania dat nv ten stonden
jnghelant eet wriuemen der mede
van naturen heuet hi ter stede
caf ende pailgen van stro
diet water laet ende staet also
15630[regelnummer]
dien radic dat sine draghen
hi doet staen vaste tande die waghen
ghenet in watre dan an bestreken
vrouen die menstrua ybreken
die van den groten euele is besmit
hi mach arde lichte vallen
ende dar de quade gheeste vte callen
15640[regelnummer]
si swighen rikensi den roec
jeghen touerie es hi oec goet
vrouwen die gaen in arebeiden gaen
em ware nuttelic dat men leide saen
jn watre iij. daghe desen
15645[regelnummer]
ende dronken twater si souder bj ynesen
metten watre als dat men segt
eist dat men maghe te prouene plegt
| |
| |
gheuarwet naden agelsteen
15650[regelnummer]
ende nemmermer in ghere maniere
sone uerwarmet hi van uiere
mar ewelike bliuet hi coud
dese uerdriuet met sire ghewoud
gramscap ende quade zeden
[Gecolitus comet van orient
na der oliuen carnelle ic wane
ondiere es hi in der ghedane
15660[regelnummer]
mar van crachte es hi diere
men wriuene te sticken dats sine maniere
met watre ende drinkene dan
want hi den steen breken can
die men in de blase draghet
15665[regelnummer]
entie grauele hi veriaghet]
es .i. steen diemen in nilus vint
ende es na die assche ghedaen
voestren dien hare soch willen ontgaen
15670[regelnummer]
wriuemenne in melke te sticken
soe gheneset wriuemenne dicken
hi gheneset der urouwen pine
entie scorefde pleghen te sine
met witten van eihen ghedweghen
15675[regelnummer]
es hi nuttelic ghedreghen
gheluc ende goet hi beiaghet
den ghenen diene methem draghet
Garotremeus es houer heen
15680[regelnummer]
ende es ghedan als .i. reeuel
die desen heuet men weet dat wel
dat hi in wighe alleweghe
sonder waen winnet den zeghe
eist int water eist vpt lant
15685[regelnummer]
van desen ic bescreuen vant
datter hercules mede uerwan
meneghen strijt ende meneghen man
ende alse hine niet ne hadde altoes
dat hi den strijt dan al uerloes
15690[regelnummer]
Iaspis es .i. steen al groene
ende sulc es van sulken doene
die ghedropelt es al root
entie heuet die doghet groot
die gegrauert es ende claer
15695[regelnummer]
es hi suuer men weet uoer war
dat hi den ghenen diene draghet
den curts entat water ueriaghet
hijs goet den vrouwen die sijn in pinen
ende maket werd ende seker den sinen
15700[regelnummer]
sakereermenne hi uerdriuet noch
quade gheeste ende helfs ghedroch
van seluere sal sijn sittijn sijn
ende goudijn anders dat vingherlijn
groote meesters die visieren
15705[regelnummer]
desen van .xvii. manieren
dar menne vindet ghedropelt rood
dar es hi van dogheden grood
ende sulc es root inder ghebare
alse ioft gheslepenen teghelen waren
15710[regelnummer]
entie nes niet alte diere
een jaspis es van sulker maniere
die wast int forouet vanden esel
ende die es art als .i. kesel
lelic ende van varewen wit
.v. iar draghetine wilmen weten
hijs goet ieghen uenijnde beten
sijn puluer jeghen venine
ghedronken dat es medicine
15720[regelnummer]
men scaue sijn puluer met ere vilen
ende men gheuet ter seluer wilen
met watre drinken het doet vrede
hebben saen ieghen den reede
men vindet oec dats bekent
15725[regelnummer]
jn jaspise dat quade serpent
na iaspise ghedan .i. steen
die doghet in heuet meneghe een
Iacinctus es .i. steen wel scone
gheuarewet nade kalerdone
15730[regelnummer]
jn clare lucht es hi claer
jn donkere donker dat es war
van middelre varewen es hi best
| |
| |
so art es sine nature gheuest
datmenne grauert met dinghen neghene
15735[regelnummer]
danne metten adamants splentren allene
sere cout es hi talre stont
ende alre couts es hi indes menschen mont
bescermenesse ende goet ghewin
15740[regelnummer]
es hi den ghenen andie hant
die uerre gaet in uremde lant
goet es hi seere ieghen plage
jheghen uenijn ende serpents slaghe
hi maket lief horic bedieden
15745[regelnummer]
den mensche gode enten lieden
ethyopen gheuet ons desen
also wijt inden boeke lesen
een deel clar lecht sonder wan
die hem sochte wriuen laet
eist datmer mede wriuet ende begaet
een cleedekin hetne can gheen uir gewinnen
15755[regelnummer]
mar het gloiet alse de vlamme binnen
somwile gheliket hi alune
verdriuet hi met sire cracht
een ander es diemen lettel acht
15760[regelnummer]
alse .i. wit kesel ghedan
die uerdriuet doemen verstan
die swere die karbonkel het
ende uerdriuet sine hitte ghereet
15765[regelnummer]
quitet hi van groter blame
ghepuluert alsmen weten doet
Iris die gheliket kerstale
15770[regelnummer]
latemenne dorscinen vander zonnen
jn een hus als wijt weten connen
enen reghenbode ande want
jeghen blexeme es hi goet
15775[regelnummer]
die sconste vintmen des es men vroet
ter grooter ze dus horicket lien
jnt gheberechte van armenien
jn alemanien vindemense mede
jn rootsen te sulker stede
15780[regelnummer]
Iena die steen heuet de name
van ere beesten ombequame
dar ic af sprac hir te voeren
hute sinen houede als wijt horen
15785[regelnummer]
meesters draghen ouer een
dat hi doet uorweten dien
wiene draghet wat sal ghescien
ende danne moetmenne horic ghewaghen
altoes onder de tonghe draghen
jn libia .i. wonderlic steen
alst gheuallet teregher stonde
dat beesten vlien uor die honde
nature leertse te hem te vliene
15795[regelnummer]
alse te hem diese van messchiene
also bescermet vor die honde
want hens die hem ghescaden ne conde
Ljgurius es .i. steen wel diere
die comet hute linxe den diere
15800[regelnummer]
van sire orinen diehet laet
linx dat pleghet ere manieren
alst sine orine maket thant
15805[regelnummer]
so werpetet der vp dat sant
om dat benidet des menschen bate
mar niet ne diedet hem die hate
want soe uerhart tenen stene
| |
| |
15810[regelnummer]
rood ende een deel brun der mede
plinius seit houer warede
gheuarwet alse karbonkelsteen
mar dat hi nachts niet nes so claer
15815[regelnummer]
lapidarius seit houer waer
dat hi es van uarewen groene
nuttelic es hi te meneghen doene
mar alre meest dieden lachame
bestoppet hebben entie blame
15820[regelnummer]
vp datmenne met watre dwaet
hi doet datten mensche te gaet
entie sine uarewe es ontuallen
hi gheuetse hem weder mer allen
palien ontsteket hi ende ontfaet
15825[regelnummer]
ghelijc dat doet die gagaet
het sijn musselen diene draghen
15830[regelnummer]
dat sine vanden douwe ontfaen
dits .i. wonderlic bestaen
na dien dat die tijt es int jar
donker rood wit iofte clar
15835[regelnummer]
menne heuet dat niet uerstaen
datmen noint in enech lant
mer dan ene in .i. neuant
dies heetemenne steen hunion
sine uarewe es best int toen
15840[regelnummer]
dat hi es wit ghelijc halune
sine cracht es dus int commune
datmerre af mach maken doen
specie heetet diamargariton
hi es cranker maghen goet
15845[regelnummer]
enten ghenen die spuwet bloet
pais uerleent hi ende vrede
ende gheuet groote ghesonde mede
ende maket den sinen sachten moet
onder hare houet alsoes niet gheuoelt
15850[regelnummer]
ghemeenlike ende houer een
heten wi perle desen steen
Magnes die es sonder waen
sine nature es sulc ghemecket
15855[regelnummer]
dat hi hiser na hem trecket
eist datter gheen seilsteen ne si
mar esser die seilsteen bi
so segghemen dat hijs niet ne doet
15860[regelnummer]
ende hoec heuet hi ene cracht
want wie hem dies ontsiet te vele
dat sijn wijf met andren spele
hi sal legghen dien maghet
15865[regelnummer]
onder hare houet onghelet
also slapende leghet sachte
es soe van reinen ghedachte
so sal slapende als ende als
haren man nemende omden als
15870[regelnummer]
die onghetrouwe sal met allen
neder vanden bedde uellen
dese steen die maket den vrede
tusschen man ende vrouwen mede
ghewreuen ende met melke begaet
15875[regelnummer]
es hi goet hem diet water laet
jn india lesic datmenne vant
ysidorus seghet int leste
datde ghelewe sijn de beste
15880[regelnummer]
ende dat hi glas ende iser mede
an hem trecket beede ghereede
jn egipten ende es wel naer
| |
| |
15885[regelnummer]
root alse vier ghedan dats war
desen steen wriuemen te sticken
men wriuene met aysine dicken
ende gheuene nutten tien tiden
diemen bernen sal iofte sniden
15890[regelnummer]
sone gheuoelsi quaet no goet
15895[regelnummer]
na die miraude een deel ghedan
dese steen bescermet dats war
van ongheualle in mengher stede
15900[regelnummer]
Medus es .i. steen van meden
met een lettelkin groeneden
met vrouwen melke horic ghewaghen
die .i. knapelkin heuet ghedraghen
salmenne maken men sal mettien
15905[regelnummer]
blenden weder gheuen hare sien
dwamenne met watre so es hi quat
want wiere mede sijn oghen dwaet
hi uerlieset beede sine hoghen
bedinens hine cant ghedoeghen
15910[regelnummer]
noch oec ontulien no ghescuwen
hine moet sine longre spuwen
ende es gheuarwet ende ghedaen
15915[regelnummer]
ende vander grooter sonder waen
dat eens menschen naghel si
de dueghet diemer ane vint
15920[regelnummer]
jeghen scoref es hi goet dats war
ende hi maket dat anschijn clar
hi rieket dore wel alsmen ons seghet
diene vp eene cole leghet
entie sine oghen heuet quaet
15925[regelnummer]
men legghene dar vp hi gaet
sonder quetsinghe thoghe al dure
ende dits te wonderne wel
want men seghet int bispel
15930[regelnummer]
thoge es .i. herberghe cleene
want soene ontfaet gaste gheene
ende ghetafelt some met witten
15935[regelnummer]
ende some met blawen die hem wel sitten
hi maket sinen dragre coene
jn slape es hi van goeden doene
want hi uerdriuet seerechede
els ghedroch ende sulke dinc mede
15940[regelnummer]
mar dats te lachterne als ende als
eist datmenne draghet anden als
dat hi maket orloghe ende strijt
ende vele spuwens talre tijt
mar deser quateit hi begheuet
15945[regelnummer]
eist datmen sardiuse bi him leghet
es .i. steen heetet aldus
patron ende beschermere der dieue
15950[regelnummer]
want diene draghet bescermet dien
datmenne niet ne mach ghesien
also verdonkert hi de siene
ende dits wonderlic van gheschiene
des draghers oghen maket hi clar
15955[regelnummer]
dat hi ghesiet verre ende nar
sine uarewe swighet tghedichte
omme datmenne niet ne vinde lichte
Orites es .i. steen groene al
die goet es ieghen ongeual
15960[regelnummer]
sulken vintmen swart ende ront
| |
| |
die van uenine es onghesont
nettene in olie ende strijc ut desen
hi sal tehant wel ghenesen
ende ander es na iser ghedan
15965[regelnummer]
die doet urouwen kint ontfaen
draghen si kinder sonder waen
Pirides iofte piridonisius
es een steen die heetet dus
15970[regelnummer]
blont alsment houer war hout
som sisi ghedan naden crisout
ende groene inder ghelike
dits nochtan te wonderne meere
15975[regelnummer]
eist datmen desen duwet zeere
want hi des menschen hant bescoudet
soetelike willi datmenne hout
Pantera dats .i. steen ghedan
van menegher varewen sonder wan
15980[regelnummer]
ghenomet na pantera dat dier
dat van varewen es so fir
die desen draghet hi scouwene ane
tilike metter sonnen vpgane
so sal hem dien dach al dure
15985[regelnummer]
ten besten gan sine hauenture
verwoetheide doet hi ghenesen
hute yndia so bringhemen desen
alse meneghe vertut men hem gheuet
alsi meneghe varewe heuet
15990[regelnummer]
Prassus es .i. steen al groene
cume goet te eneghen doene
sonder vander varewen allene
men vercoepet meneghe eene
15995[regelnummer]
mar dicker es de varwe sijn
dusdane redene af doet te verstane
16000[regelnummer]
hi spreket mans herte diemet venine
doot bleuen es ioft met sulker pine
jofte herteuel es bleuen doot
datmenne altoes in uier groot
sine herte verbernen niet ne can
salmen dies mans herte legghen
jn .i. uier dus es sijn segghen
so werdet soe te steene dus
entie steen hetet pyrosilus
16010[regelnummer]
hi heuet sonderlange macht
want hi sinen man bewacht
van donre ende van blexemen mede
ende maket lants heren talre stede
ende segheuri altoes de sine
16015[regelnummer]
hoec uersekert hise van venine
ende hi bescermet vander gadoot
want diene inde heuet blood
hine mach niet versteruen sonder waen
die steen ne si van hem gedaen
16020[regelnummer]
mar int heuel ende inde pine
staet hem eenparlic te sine
jnder serpente boec so es
bescreuen dat aristotiles
seit dat alexander desen droech
16025[regelnummer]
jn .i. cleedekin diere ghenoech
dwan ende baden in die eufrate
16030[regelnummer]
dar dede hi van hem ghemeene
dat purperijn cledekin metten steene
een serpent quam dar ghereet
datten steen huten cleede beet
ende spouwene in de riuire
16035[regelnummer]
hemelblau es dies steens maniere
Safirus es .i. edel steen
| |
| |
16040[regelnummer]
den lachame es goet datmenne draghet
want hitte van binnen hi ueriaghet
hi doet oec dat sweit uerdroghen
ende sere goet es hi den hoghen
die sware houetswere doet hi genesen
16045[regelnummer]
jeghen ronghe mochte niet beter wesen
dat sware heuel gheneset hi mee
datmen heetet noli me tangere
mar hi ontfarwet al der mede
jeghen nijt ende boeshede
16050[regelnummer]
es hi nutte ende ieghen vaer
te paise ward es hi goet dats war
mar diere af wille hebben ere
hi moet hem ouden reine zere
mar vanden meneghen men seghet
datter clene virtut ane leghet
ende some vindemen ghedan wale
16060[regelnummer]
entie sijn van dogheden bekent
die segmen dat die beste sijn
Smaragdus es der mirauden name
16065[regelnummer]
van groenre varewen sere bequame
men vintse arde meneghertire
mar die fijn sijn ende diere
comen huten lande van citen
dar vogle gripe der omme uerbiten
16070[regelnummer]
lieden diese hem willen stelen
negheen volc cans bet ghetelen
dan lieden heten arismaspi
ende mar .i. hoghe sone hebben si
die hem voren int forouet staet
16075[regelnummer]
si uechter omme hoe soet gaet
ende nemense hem met crachte
mar vor gheualschede elc hem wachte
si sijn te conterfaitene goet
mar dieden goeden hebben moet
16080[regelnummer]
hi moetene hebben dore clar
die lucht die es besiden steene
so dat no weder sonne no scade
warlike moetmenne draghen
so can hi tgroot euel veriaghen
ende hi maket doghen clar
sinen dragre maket hi lief dats war
16090[regelnummer]
ende hi merset dat ertsche goet
hoec es hi den ghenen spoet
die willen besoeken eimelichede
tempeeste verdriuet hi mede
luxurie coelt hi diene sal draghen
16095[regelnummer]
moet reine sijn horic ghewaghen
Sordanix es .i. steen al hart
root wit es hi ende swart
van onie ende van sardiuse
16100[regelnummer]
van desen .iij. ghesondert ware
die misselic es in sinen sin
want hi uersametse der in
comet hi som sijn gegrauen
entie sijn meest wert van hauen
Sardus die es sonder waen
een steen na rode arde ghedan
16110[regelnummer]
bloet stelpet hi ende dar hi es mede
ne doet honix gheene felhede
| |
| |
sulke wanen dat desse steen
vanden corangelinen si een
16115[regelnummer]
es .i. steen comet ute surien
ysidorus spreket die niet was sot
dat hi al gehel int water vlot
ende hi sinket es hi te broken
dit sijn wonderlike sproken
jn .i. eilant inde zud ze
na sijnre grooter weghet hi me
dan mach draghen sine ghewoud
16125[regelnummer]
met hem so polliermen goud
hi paisiert des menschen sin
mar ene quateide so heuet hi in
vrouwen diene hebben als wijt horen
ne latet hare urucht niet sijn gheboren
16130[regelnummer]
Succinus dats dammersteen
dattet sap van pijnbome si
ende dat hute rennet ende bedi
16135[regelnummer]
dit vindemen groot ende cleene
men makene met wriuene warem so
so heft hi vp caf ende stro
vliet bi naturen elc serpent
16140[regelnummer]
vrouwen die in pinen gaen
es goet die roke sonder wan
jnde ze in somegher stede
vindemense ende in andre watre mede
purperijn root groene ende wit
so draghene die groote slecken
wonder horwire af uertrecken
16150[regelnummer]
dats dat hi leret te vorsiene
dinghen die sijn te gheschiene
die weten wille wat sal gheschien
pense dit ofte dat van dien
comet dan hiet in sinen moet
het bliuet so vaste in sijn gedochte
dat niemen hute bringhen mochte
metter mane in elke maent
so wasset sine cracht ende waent
16160[regelnummer]
ter mane ontfanghe sonder ghile
gheduret sine cracht ene wile
ende jnt wassende sonder zaghe
ghedurt sine cracht tote middaghe
also waent moet die cracht vlien
16165[regelnummer]
jn viere ne mach hem niet messchien
tusschen viande maket hi vrede
tisike so gheneset hi mede
Topasius heuet groote ghewoud
ende es .i. steen ghedan na goud
16170[regelnummer]
hutermaten cout van naturen
so datmen seghet inder scrifturen
dat hi .i. vat datmen siet wallen
vercouden doet enten wal vallen
sere goet es hi ende vermart
16175[regelnummer]
hem die van spenen es ueruard
gramscepe ende onsuuerhede
verdriuet sine moghenthede
hebmen dicken vonden desen
16180[regelnummer]
Hir hendic de wort vanden steen
hets war van someghen andren eenen
vindemen lichte in andren boeken
mar hir in minen ondersoeke
sone vandic ander bescheet
16185[regelnummer]
dat ic durste dichten ghereet
nu suldi horen vort bedieden
vanden ghenen dies uele lieden
wondert hoe mense maken mochte
ende wat wondere icker ane besochte
16190[regelnummer]
warso wat datmerre af seghet
jn rade niet dat merre an leghet
| |
| |
te vasten wan min no meere
mar alleene an onsen here
diet al nemet ende gheuet
sulc steen es die uan uerre comet
ende sulc steen es diemen nomet
die inwart ware gegrauert dan
16200[regelnummer]
die hetemen gegrauerde steene
dit oudet tlatijn al int ghemeene
hort den wan van desen dinghen
alsoet ons quam van ouderinghen
Jn wat stene als ict vernam
16205[regelnummer]
staet gegrauert lyon ioft ram
jofte sagitarius dats bekent
dats emmer .i. steen van orient
dies goet ieghen den rede
ende doet den man ghemint sijn mede
16210[regelnummer]
hi gheneset diet water heuet jn
ende hi uerscarpet des menschen sin
ende maketene gheraket van spraken
ende seker van sinen saken
Dje steen dieden steen in draghet
16215[regelnummer]
jofte capricornum oftie maket
dien segmen seere goet wesen
ghesakerert iofte belesen
Dar du .i. serpent in sies
ofte aquarise gheloef mi dies
16220[regelnummer]
hijs goet ieghen den virden rede
ghesakererd ende belesen mede
ende ieghen de iucht dies ghelike
ende ieghen de sware artitike
ende oec ieghen den derden rede
16225[regelnummer]
ghesakererd hetemense mede
vintstu ghegrauert .i. man
jnde rechtre hant .i. sekele dan
die gheuet groote moghenthede
alle daghe anewassende mede
16230[regelnummer]
Vintstu stande des ghelouet
enen man ende .i. rams houet
maket sinen draghere lief ghetal
met lieden met beisten ouer al
Vjntstu in enen steene dan
16235[regelnummer]
staende enen onghewapenden man
ofte ene maghet sonder waen
ende hare cleider wide ontaen
hijs ghesakererd in alre wijs
16240[regelnummer]
hijs goet ieghen ongheual
jn wat steene men vinden sal
sonne ende mane gegrauert
vintstu gegrauert .i. man
16245[regelnummer]
ende ande voete gheulogelt dan
ene roede in die luchtre hant
ende .i. serpent om hem gherant
die maket sinen dragre ghesont
wlmaket ende wijs talre stont
16250[regelnummer]
Alsemen gegrauert siet .i. man
ene palme in sine hant nochtan
hi gheuet sinen dragre zeghe
ende lief met prensen alleweghe
Uintstu gegrauert oec tereger stonde
16255[regelnummer]
ghegrauerd iaghers ofte honde
hert iofte hase hi doet ghenesen
van frenesien als wijt lesen
darmen .i. serpent in vint
ende vp sinen rugghe oec kint
vp sinen start hi maket van hauen
sinen draghere rike ende vroet
ende quade coringhen hi tempren doet
War so .i. scip met zeile in staet
16265[regelnummer]
dats der coepmanne toe uerlaet
want hi gheuet hem gheual
war somen vindet houer al
dats die zeghe gheuen can
16270[regelnummer]
war datmen in siet stan den haren
hi beoudet die ere te waren
| |
| |
darmen in vindet enen swane
hi uerdriuet de sware quartane
ende hem die de iucht versward
16275[regelnummer]
dar du in sies .i. gheulogelt part
hijs goet in wighe ende in tornoie
hi beoudet die parde van uernoie
ende hi gheuet dapperheit ende moet
sagestu steen dar wijf in stoet
16280[regelnummer]
die hadde de hande nederward
ene trianghele vp hare houet
sittende in setele des ghelouet
die gheuet troest ende ruste mede
heuestu oec ghemaket ghesien
enen man knielende up die knien
jofte enech ander wonderlic dier
16290[regelnummer]
gheuet in allen striden zeghe
ghewerd wilhi sijn alle weghe
vintstu in .i. steen twe harne
een serpent bi hem te waren
hi maket bequame diene hout
16295[regelnummer]
bequame den lieden starc ende stout
dus verre sagic int latijn staen
der ouder vroeder lieder waen
die ic algader niet versteke
no oec houer wareit spreke
16300[regelnummer]
want menne vindet der auctore niet
darment af bescreuen siet
Uort verstaet ende uernemet wel
dat .i. filosofe hetet tekel
een iode dat hier uolget naer
16305[regelnummer]
van talien screef al ouer war
ende seget oec al sonder spel
dat die kindre van israel
dit makeden ende van desen dinghen
doe si dor de wostine ghinghen
16310[regelnummer]
nochtan seget broeder albrecht
dat hi niet ne radet vor recht
datmen desen sal al gheloeuen
mar gode allene van hir bouen
alsemen in jaspise ghesien can
ende met enen scachte mede
onder sine uoete dar ter stede
een serpent die heuet macht
jeghen al datmen viande acht
16320[regelnummer]
dar du in sies enen vliegenden man
dies goet te coepmanscepen dan
een wijf die enen vogel hout
ende in dandre .i. visch draghet
16325[regelnummer]
hem es hi goet die bodescap jaghet
eist datmen tortelduue vint
met enen telghe hi werdet ghemint
die dragre es vandien steene
16330[regelnummer]
darmen in .i. steen bekent
sagittariuse iofte .i. serpent
alse ioften si onderlanghe streden
hi gheuet macht te vasten vrede
Ujndemen in .i. witten steen
jn deene hant .i. spegel nv gome
jn dandre .i. telch van .i. bome
die wil stan in goude fijn
ende in die hant beloken sijn
16340[regelnummer]
sulke cracht segmen van dien
hine latet sinen dragre niet messchien
Alse in enen jaspre groene
een cruce staet hijs vanden doene
dat sijn dragre niet ne mach
machstu in enen steen bekinnen
enen basilicuse met ere merminnen
diene heuet troestem seker te sine
van allen beesten met venine
| |
| |
16350[regelnummer]
merke die noint in stene vant
nen man ende inde heene hant
van .i. dieuel die ghedane
ende vreselic na sinen stane
gehornet ende gheulogelt beede
16355[regelnummer]
jn dandre .i. serpent ghereede
onder sine voete .i. liebart
bouen desen figuren vpward
sullen stan sonne ende mane
dese begard in loede te stane
16360[regelnummer]
hi mede men duuele so uersaghet
dat si segghen datmen hem vraghet
Ujntstu in iaspise .i. man
vpten hals .i. ghebont gras dan
jn selure moet sijn sine stede
16365[regelnummer]
want hi leert kennen alrande siechede
ende stelpet bloet in elker stede
ende gheuet here ende wardechede
desen als ict bescreuen vant
droech galienus an sine hant
16370[regelnummer]
Uintstu in .i. swarten steene
enen man stande als ic meene
jn sine rechtre hant gedreghen
ene ceptre alse coninghe pleghen
vp die luchtre hant enen uoghel
16375[regelnummer]
wide ontaen elken uloghel
een cocodrillus onder die uoete
dese draghet gherechte boete
jeghen des viants toeuerie
ende uerdriuet sine partie
16380[regelnummer]
dar si de lieden hebben beseten
ende hi wil in iser staen
Uintstu in enen swarten steen
16385[regelnummer]
een man sittende ouer een
vp .i. lupart oudende .i. riet
dese ne latet quade beesten niet
16390[regelnummer]
enen hase in sine rechtre hant
ene roede inde luchtre ets bekant
dat goudijn sal sijn sine stede
hi heuet macht te gheuene vrede
16395[regelnummer]
jegen beesten doch hi sonderlinghe
plegen tebbene desen steen
alse men in steene gheuinden can
ende vp thouet ghecronden man
16400[regelnummer]
ende hi in de rechtre hant hout
enen ceptre na coninxs ghewout
jn de luchtre .i. palme rijs
onder sine voete stoel ofte lijs
jn goude salmen desen draghen
16405[regelnummer]
want hi grote ere doet beiaghen
negheene dinc ne doet hi mede
hine comets houer weter ouereen
Alsmen vindet in enen steen
16410[regelnummer]
ene boem ter rechter side dan
een wijf. enter luchter .i. man
die uersoent al sonder blijf
werringhe tusschen man ende wijf
alsemen .i. steen siet an
16415[regelnummer]
dat inde rechtre hant heuet .i. man
ene lampde ende inde luchtre hant
eens wiues houet alsict vant
soe es hi die vrede beiaghet
mar diene houer heme draghet
16420[regelnummer]
[alse hi slaept seghet tghedichte
menne canne niet ghewecken lichte
die in enen steen vint lesemen hier
16425[regelnummer]
ende hem diet water laet nochtan
vindemen enen man alse men ghewaghet
die in de hant die sekle draghet]
hi beiaget gratie ende lieue
alsemen vindet seggen de brieue
16430[regelnummer]
.j. man inde hant .i. roede
dies heren goet van houermoede
.j. man .i. horen an den hals
hijs goet ieghen verwoethede
jn .i. steen alf osse alf man
| |
| |
die gheuet ghewin ende starc den sin
tallen dogheden int ghewin
16440[regelnummer]
vintstu in .i. steen als wijt horen
een hasekin met hangenden oren
dies goet ieghen der beesten doon
vindemen in .i. steen .i. lion
hijs goet ieghen idrope ouer een
16445[regelnummer]
als men vindet in .i. steen
enen capricornium ende .i. haren
dies goet ter coepmanscepen te waren
alsemen den dromadarise vint
ghesparser manen alst dade de wint
vrienscap tusschen wijf ende man
alse in enen steene steet
een wijf ende vp thouet .i. cleet
ende omtrent die hande mede
16455[regelnummer]
hijs goet ieghen den vierden rede
ende goet ieghen de moethede
siemen in .i. steene noch mee
ene tortelduue ende jonghe twe
dies goet om gratie ende om goet
16460[regelnummer]
ende nuttelic in storme zeeuloet
men vindet ghescreuen in hem zomen
enen uoghel met ere bloemen
jn sinen bec dies nuttelic sere
beede om gratie ende om ere
16465[regelnummer]
alsemen in enen steen siet dit
enen man die up .i. stoel sit
ghecroent ente hande ondaen
temele ward ende danne staen
hem .iiii. die sijn sitten draghen
16470[regelnummer]
nem datmen die sal ghewaghen
dats mastix ende terebint
ende lech onder de steene ghint
jn .i. seluerijn vingerlijn
ende dat also swar sal sijn
dec onder dijn houet al in een
die sal dromen de selue dinc
die die in dine herte ghinc
die du pensets ende wilts
alse du gheminges sies ouer een
jnden iacint enen witten steen
ende inden witten dan .i. part
die steen es te gratien ward
16485[regelnummer]
ende geuet bliscap ende ere niet clene
alstu vindes in .i. steene
een scumende part ende dan
dar vp met ere ceptren .i. man
16490[regelnummer]
ende hi heuet grote macht
Djts dat men van stenen vant
diemen vant in menech lant
van hare cracht van hare talie
ende wetet dat ic sonder falge
16495[regelnummer]
dat ware dichte sonder begheuen
na dien dat icket vant bescreuen
mar ghelijc alse inden hersten stonden
om ons vaders adams sonden
16500[regelnummer]
onreinet worden bi naturen
also verloren die diere steene
hare cracht vele int ghemeene
ende ghelijc oec alse de man
biden doopsele versoent wart dan
ten state der onnoeselede
also machmen steene ghenesen
met worden diemer toe can lesen
datsi vander heerster mesquame
ende vander smetten ende vander plage
comen ten heersten pardoene
16515[regelnummer]
ende hem de moghenteit comet an
die si hadden her sonde began
her hendic vanden steene de tale
nu hort vort vanden .vii. metalen
|
|