Het goud van de Peel

IX

Gossens had in een andere, eenige uren afgelegen gemeente een bosch gekocht.

Een heele boel arbeiders moesten daarheen. Het zou wel een half jaar duren, eer ze klaar waren met kappen, versjouwen, op de maat zagen en inladen voor de verzending.

Zooals altijd in zulke gevallen was-ie slecht gestemd. Liep den heelen dag rond met speurende blikken, of alles naar zijn zin was en hamerde bij het minste, dat hem niet beviel, zijn scheldwoorden neer op de arbeiders, zóó zijn gistende woede lucht gevend.

Zijn wantrouwen stelde hem voor, hoe het weer gaan zou. 't Was ver genoeg af, hij kon niet ieder oogenblik dat vervloekte vee betrappen. Lachen zouën ze, hèm voor den gek houden, en dan maar dagdieven, zuipen in plaats van werken en van het geld, dat ze kregen, door afval te verkoopen. Dan speelden ze mooi weer, omdat hij er niet altijd kon zijn. Anders kromden ze 't lijf van angst, en dàn schimpen op den ouë, den beul... Zijn tanden beten zich op elkaar in een knars.

De ploegbazen, die hij erbij zette, hielden het gewoonlijk met het volk. Als ze Zaterdags geld kwamen halen voor de uitbetaling, dan was het altijd: ‘nee, d'r was goed gewerkt... geen reden tot klagen, over niemand... niet geluierd, niet gezopen, geen hout verkocht..’

Allemaal beestengoed...

Toen schoot de gedachte door zijn kop: Verstegen ploegbaas maken en hem de les goed voorzeggen...

Verstegen moest bij hem komen op z'n kantoor.

Of-ie oogen in z'n kop had?...

Onnoozel, verwonderd, half bang deed Verstegen van wel.

Of ie die dan ook gebruiken kon?...

Tenminste, niet beters te weten...

[p. 70]

Zag-ie dan ook, of de arbeiders werkten zoo hard als ze konden?...

Ja, dat was te zeggen, zoo hard als ze kònden, maar...

Geen praatjes, zoo hard als ze kùnnen. dat moest het werkvolk, eruit halen wat erin zat... donderde Gossens. En als hij zelf er niet bij stond, óók, dan moest de ploegbaas er voor zorgen, niks ontzien, hèm alles zeggen wat niet in den haak was... deden de ploegbazen dàt?...

Verstegen hummelde, prakkezeerend op een antwoord: ja, nee, als hij het zeggen moest, ten minste...

- Nee, dat doen ze niet... stelen en luieren met den hoop over, dàt kunnen ze...

Weer viel Gossens uit, en stotterend begon Verstegen, dat hij toch niet zoo was...

Dat was waar. Gossens had van hèm betere gedachten. Hij wou hem dat ook laten zien. Of-ie ploegbaas wilde worden?...

De vraag doorschokte Verstegen van onverwachte blijdschap.

Dan zou-ie met een partij arbeiders naar het dorp moeten, waar het bosch lag. Maarrr... er zou op gelet moeten worden, schèrp... dat er gewerkt werd en er geen minuut verloren ging... Ieder woord, dat er over hèm gesproken werd, moest Verstegen hem weten te zeggen. 's Middags niet gaan eten naar 't kosthuis, dan verliepen ze te veel tijd, daarom maar boterhammen meenemen. En geen oogenblik te lang schaften. Ook geen takje verkwanselen...

Als de arbeiders nà het werk, 's avonds en op Zondagen, wilden zuipen, daar behoefde Verstegen niet naar te kijken, dàt waren zijn zaken niet, ieder moest dat maar zelf weten...

Gossens loerde met horende blikken naar Verstegen, of die begréép.

Maar hij zag niets anders dan een harde uitdrukking op zijn gezicht, die hem beloofde, dat de nieuwe ploegbaas bereid was zijn medearbeiders zóó te behandelen als de baas dat maar wilde, zonder te vragen naar 't waarom of zich te verdiepen in beschouwingen over goed en niet-goed. Dat was 't gemakkelijkst ook, en Gossens liet het maar zonder verklaring. Hoe meer 't werkvolk van het loon aan drank besteedde, hoe liever het hem was. Hij kon er zich altijd op beroepen om loonsverhooging te weigeren. Bovendien, die de meeste armoede hadden, waren altijd gedwee en met 'n enkel woord klein te slaan. De lui kort-houden was 't middel om ze te regeeren...

[p. 71]

Als hij nou en dan eens kwam kijken en er was goed gewerkt, dan zou hijzelf wel eens tracteeren 's avonds...

Hij wist, dat de arbeiders het daarbij niet zouden laten.

Verstegen zelf kreeg als baas meer loon. Behalve het opzicht houden had hij dan ook te zorgen voor het opgeven, hoeveel palen er uit het bosch kwamen, en voor het afmeten.

Maar als hij zijn dingen niet goed deed, dan kon-ie optrommelen...