|
| |
| |
| |
Den Trotzen Dwinger,
of de Gedwongen Liefde.
Het eerste bedryf.
Groef Antonio. Prins Mathias.
ZOo heeft 't zich alles in u afzijn toegedragen.
Ik sta om 't geen gy zeght in mijne ziel verslagen,
Hoe! is de Koningin vervallen tot dees staet?
Ia zoo het zoo niet waer, zoo zou ons quader quaet
Ontmoeten. Hymens toorts moet nu in Napels blaken,
Of Napels zal in vuur door Mavors toorts geraeken.
De Prins Andreas dwingt hier toe de Koningin.
Ach! wat bestaet hy niet door zijn ontoombre min.
En schoon mijn voorzorgh poogt zijn voorneem te beletten,
Zoo gaet hy als ontzint zich tegen alles zetten.
Hy steunt op Ong'rens Vorst die al dit werck beloont,
Waer door hy hem alreets gelijck verwinnaer kroont.
Hy haeckt nochtans na vreê.
Die zoeckt hy te bekomen;
En daer toe is dees plaets voor and're uytgenomen.
Nochtans haer majesteyt die wil geen trouwverbont
Die hare keur verdeelt, zy heeft met hart en mont
Geuyt, wat Prins haer ziel in alles kan behagen.
Zal Prins Andreas dan door 't streng gewelt bejagen
't Geen ziel, en hart weerstreeft? gewis hy valt te hart;
En deze nootdwang baert een algemeene smart:
Hy wil te onbedaght zijn wil naer wensch volvoeren
Met krijgers die niet doen als muyten, en ontroeren
Door d'onbeloonden dienst, en honger die haer prangt,
Waer door zijn legermaghr geen kleeoen krack onrfangt.
| |
| |
Oock is my zoo een brief terstont ter bant gekomen
Van Prince Lodewijck, met wien 'k heb voorgenomen
Een vast verbonden trouw te maecken, waer in hy
Andreas licht van woort beklaegt van veynzery,
Vermits zy t'zamen in beloften zijn getreden.
Want een staet-zuchte Prins verbint zich aen geen eeden
Wen hy zijn voordeel ziet. zoo dat hy met dees hoon
Alleene hem niet treft; maer my oock mede. schoon
Wy twee verscheyden zijn zoo voelt nochtans mijn harte
Een hoon, een ongelijck, en door dees twee een smarte.
Heer Graef mijn heevigheydt geeft u dit te verstaen,
Op hoope dat uw raet de Prins zal helpen raên
Tot heyl, en niet tot dwang van 't Rijck, of nagebuuren.
Wat onheyl moet een man van Staet niet al bezuuren
Eer alles gaet naer wensch.
Zulcks toont ons de Vorstin.
Die van een dwingelant gedwongen wert tot min.
Niet om de Koningin zijn heyr hy herwaerts ruckten;
Maer wel om Napels kroon.
Zoo hem dees kans geluckte,
Lagh kroon, en stoel om ver! een dwingelant betoont
Zijn aert in 't woeden; ja de Koningin verschoont
Hy niet meer als 't gemeen; ick ken zijn aert, en zeden.
Wil door staetzuchtigheyt, noyt volgen raet, noch reden.
Zacht Grave, 'k hoor gerucht, en 't steeken der trompet.
Het is de Koningin, en Prins Andreas, met
Haer Eedelen verzelt. nu zal de uytkomst blijken.
'k Vertrouw haar Majesteyt zal zulck een vonnis strijcken
Die hem heel hooploos maeckt. want trotzen dwinglandy
Mishaegt die 't Al regeert.
Print Andreas. Koningin Ioanna. Margareet. Laura. Prins Mathias. Graef Antonio.
Doorluchte Koningin, ick kus uw speer, en wapen,
Nu gy vol oorloghsmoet genaeckt mijn oorloghsknapen,
| |
| |
En my als een godin, ô moedige Belloon,
Die d'oorloghsgodt vol moet stoot van zijn oorloghstroon,
Hoe dorst haer majesteyt door 't stael, en harnas dringen.
De Tijt my baert door tijt veel ziels veranderingen.
De oorzaeck van mijn komst, Andreas, die is dit,
Nu ick mijn Vaders kroon als Erfgenaem bezit,
My niet wil tegens wil met u in d'Echt vermengen,
Door dien ick uwe min zal nimmermeer gehengen.
Dit is waerom ick u in 't harnas hier verschijn.
Ga keer na Ong'ren weer, zoo sult gy mijne pijn
Verzachten, en mijn ziel daer door op 't hooghst verblyden.
't Is beeter met de reên, als met het stael te strijden.
Een edelmoedigh Prins laet zich tot weldoen raên.
Een Eedelmoedigh Prins kreuckt zijne lauw'reblaén
Als hy het spraeck-lit viert dat helden eer vermanden.
Het stael door wraeck-lust blint ontziet geen kroon, noch landen:
Dies geef mijn reên gehoor, schoon gy voor Ongrens Vorst
Gelijck een tweede Mars, het gladde harnas torst
Tot voorstant van zyn kroon, ik zweer u by mijn Staten.
Dat ick u meerder als den nacht den dagh zal haten.
Men stelt Natuur geen wet, steun op geen huwlijx-luck;
Wie met de morgenzon ten troon stijgt, leyt vol druck
Ten Rijcx-troon uytgeschopt, eer d'avont-star komt lichten,
Daerom laet dwinglandy, ô Prins, voor reden zwichten.
Men brengt door geen gewelt een Koningin ten trouw.
De dwang voegt een slavin, geen hoogh-geboore vrouw.
Het geen de mensch vernoegt, dar is in rust te leven.
Om die te vinden ick my herwaerts ginck begeven
Voor Napels met mijn volk, 'k heb noyt, Vorstin, getracht
Dit machtigh Rijck door dwang te brengen in mijn macht!
O neen! een stercker drift heeft mijne ziel bewogen.
Gy kent uw legermacht, en met mijn groot vermogen.
| |
| |
Uw schoonheydt mijne ziel heeft in een strick verwart,
Schoon weederspannigheydt verblinden doet het hart
Van u, ô Koningin! uw straffe reên my wecken
Tot gramschap, doch 't gedult d'oploopentheydt komt decken,
En smoort mijn heevigheydr. Andreas hem verlaet
Op uw heer Vaders woort, of wapens, kiest wat staet
U aenstaet, in de vreê, of oorlogh vreucht te scheppen.
Het oorlogh baert geen vreucht, wilt van geen oorlogh reppen,
Uw dwing'landy gevreest, noch Alexanders macht
De weerelts geesselroê, wiens onwaerdeerb're pracht
Onnoem'lijck is, zal mijn gedachten noyt ontsluyten.
Daer plaerst gy Lodewijck, en band Andreas buyten.
'k Versta niet wat gy zegt, of wat uw breyn verdicht.
Heb ick, zegh Margareet, en Laura, mijne plicht
Gy hebt, door zorgh gedreven
Tot voorstant van 't gemeen, u in 't gevaer begeven.
Vorstin versmae 't gy my? die u in als bemint.
Gy meent de kroon, niet my. Ioanna is niet blint,
Zy heeft al lang bemerckt wat gy pooght te beoogen.
Zijt gy gelijck een rots vervremt van mededoogen.
Gy slijt uw volck, en tijt, voor Elmo heel onnut.
Wie dwingt Andreas die het woedend oorlogh stut?
Vorstin een Prins u smeeckt als slaef, wie kan geringer?
Wiens dwing'landy mijn Rijck belaegt, ha Trotzen Dwinger.
't Oploopende gemoet verblint u van de reên.
'k Ontzie geen streng gewelt voor 's Rijx welvaren, neen.
Wie derft mijn oorloghs-moet, en dapperheydt weêrstreven?
Haer Majesteyt, die u berooven kan van 't leven.
Door mijn gezicht zult gy noch sterven, wegh van hier.
Schoon dat de gloet uws vier
| |
| |
Mijn lichaem al verteert, mijn ziel blijft uw verwinnaer.
Mevrouw het schijnt hy speelt met u geveynst de minnaer.
Laet veynzen den tyran wiens heerschzucht blinckt als
Onluckigh is die geen, die noyt onluckigh was.
Gy ziet die rampen niet die Napels staen beschooren.
Geluckigh is hy die het onheyl ziet te vooren,
Noch veel geluckiger als men 't gevaer ontduyckt.
Zoo wert een minders trots, door 's meerders macht gefnuykt,
Wie door gebeên niet wint, moet door 't gewelt verwinnen.
Het hondert hoofdigh beest zal een tyran noyt minnen.
Een Kakus voor dit Rijck.
Ha Trotzen Dwinger die my poogt door dwangh te winnen.
'k Zal Napels Adeldom doen buygen in het kort.
Als gy, als Elis Vorst, staetzuchte legt gestort.
Nu gy ha trotze vrou, van geen verdragh wilt hooren,
Zal ick u moedigh Ros zoo pricken met mijn spooren,
Dat al de weerelt zal gewagen van dees daet,
Nu gy den Onger trots dus voor het voorhooft slaet.
Ick zal door mijne vlucht mijn doot, uw woên beletten.
Uw macht is machteloos, mijn macht kan 't al verpletten.
binnen.
Prins Andreas. Prins Mathias. Graef Antonio.
HOe schoon verdwijnt mijn zon, wiens glans het oogh verblint.
Zy stijgt te paert, en ylt veel snelder dan de wint
Schoon zy vlied zy houd mijn ziel gevangen.
| |
| |
Wat raet? dat gy 't verlangen
Van hare byzijn dooft in 't yzige gebergt.
Hoe? hebt gy geen gevoel, dat gy mijn ziele tergt
Tot heevigheydt? zijt gy van de Natuur verbastert?
Laet af dees bitze reên, en op de min niet lastert;
Noch weeder-streeft my niet. heeft niet mijn legermacht
De Mataloon een schrick anghstvalligh aen gebracht
Als hem mijn oorloghs-naem quam door 't gerucht ter ooren?
Andreas is tot Kroon, en Scepterstaf gebooren.
't Staetzuchtigh hart zoeckt meer de Kroon, dan de Vorstin.
Zy is mijn ziels vermaeck.
Een strick, waer door de ziel het lichaem zal begeven.
Bracht Babels Koningin vorst Ninus niet om 't leven.
Kandaules eer hy 't wist was van zijn kroon ontbloot.
Die Ninus bracht om hals door Ninus quam ter doot,
Most Konstantijn de Kroon van Konstantijn niet missen?
Toen Soë zont haer Vorstnaer d'afgronts duysternissen,
Heest niet Ireen de glans van Griecken-lant verdooft.
Myceen zagh door een vrouw haer opperhooft onthooft.
Laet Bellezarius een baeck, en voorbeelt wezen.
Een die de vrees niet vreest, waer heeft die voor te vrezen?
Wiert niet Hippolytus van 't paerdenhoef vertreên.
Roemwaerde helden die man-moedigh hebt gestreên
Met my in 't velt van Mars, hoe kan uw ziel gedoogen
Dat een vervrouwde Prins door zijne toover-oogen
De Koningin vervoert? zult gy dus koel van moet
Verdragen Lodewijck, daer wy uyt Eelder bloet
Dan hy, van elck vermaert doorluchrigh zijn gesprooten?
Hy onderkruypt het hart der trouwste Rijcxgenooten,
En zoeckt zoo door haer gunst te stijgen op de troon,
Ten smaet van ons ick zweer de konnincklijcke kroon
| |
| |
Zal nimmermeer de kruyn van dien vervrouwde cieren;
Al zou zijn schittrent stael mijn ziel ten afgront stieren.
Wert Isabella, Prins. niet meer van u geacht.
Ferrare hield ick eer in waerde. nu! nu! tracht
Mijn ziel de waerdigheên van Napels te verkrijgen.
Zoo gy wilt weldoen, wilt van de Princesse zwijgen.
Door dien 'k haer niet meer min. want hebbende doorgront
De staet van Ferdinand, weeck ick om door 't verbont
Mijn leven met zijn kint door Hymens band te ende.
Toont het Konterfeytsel van Isabella.
Of wel 't nauwkeurigh oogh een schoonder beelt bekende
Als 't beelt van Isabel? hoe aardigh is 't besneên?
Te groot, noch kleen van leest, als een godin van leên.
Bezie hoe verf Natuur ten deele komt gelijcken.
De Napelze Vorstin voor Isabel moet wijcken.
Dit beelt niet anders heeft van nood en als de ziel.
Princesse Isabel mijn ziel weleer geviel
Maer nu niet meer, ô neen! ick sta als opgetoogen;
Dat waer ick ben ick zie Ioanna voor mijn oogen.
Wijs is hy die voor al in als zich zelven ken.
Ick ben niet die ick schijn, en schijn niet die ick ben.
And. binnen.
Prins Mathias. Graef Antonio.
MYn ziel van vreuchde kan haer nauwelijx bestieren.
Zaegt gy daer Isabel niet voor uw oogen zwieren!
Heeft u de min vervoert? laet af, wat zal dit zijn!
Antonio, mijn ziel gevoelt de wreetste pijn
Die men ter weerelt lijd. want nu ick heb gegeven
Mijn ziel haer schoonheydt, schijnt dit lichaem niet te leven;
Ia door haer schoonte Graef in Napels al vervoert,
't Aen lockende gezicht my oock de ziel ontroert.
Hoe ick dit beelt meer zie, hoe ick haer meer moet minnen.
Zy is alleen het schoon der Napelze godinnen,
Vergeefs is Pergamum geraeckt in gloeyend vuur:
| |
| |
Gy hebt de dootsteeck wegh, en ick voel het quetzuur
Van Isabellaes pijl die my de borst doorboorde.
'k Zal voort na Napels spoen al zou men my vermoorde.
Mijn hart brant heeviger als Etnaes felle brant.
Een beelt 't welck roer'loos is, twee levende vermant.
'k Zal nemen 't beelt tot schildt, wiens schoonte my vervoerde.
'k Volgh Dafne die Apol door min zijn ziel ontroerde.
Ant. Mat. binnen.
Hoe! wat reên zijn dit? wanneer
Gereyst. spreeck op, nu voort. wilt my dees reên ontwarren.
'k Zegh in den hemel; want daer zoeckt hy by de starren
Na zijn geboortestar. rust niet voor hy ze vint.
'k Vertrouw hy Starren eet, en kauwt geduurigh wint.
Zal het gestarnt de Prins zijn liefde oopenbaeren?
Hy zoeckt vast na die star waer meê hy tracht te paren.
Wie zal. Tancredo, doch die overschoone zijn?
Uw Hoogheydt, die de Prins verlichten kunt van pijn.
Of anderssins een weeuw die wonder wel by 't gelt is,
Wel hoe of 't hier gestelt is,
Weet g'onbeschaemde wel met wie dat gy hier spreeckt?
Met een die over dagh in lange rocken steeckt.
Wilt u nu vriendlijck toonen,
En aen Tancredo 't geen hy heeft gezeydt verschonen.
Tancredo bin.
Prins Lodewijck. Isabella.
Mijn Prins, waer heeft mijn lief geweest
| |
| |
Zoo langen tijt van my? wijl mijn bedroefde geest
Van zorgen opgevult om u gaf zucht op zuchten.
Uw afzijn Isabel voor ongeval deed duchten.
Hoe staet het met de Staet, en droeve Koningin.
De Koningin vol moets heeft met haer hofgezin
Het harnas aengegespt, en trocken onder d'oogen
Van Prins Andreas, die zich jammerlijck bedroogen
Zal vinden eer hy 't weet. het schitterent geweer,
De blinckende helmet, en drillende oorloghsspeer
Hem maeckte heel verzet, hy eyst de kroon in handen,
De Koningin ten Echt, of anders door 't verbranden
Te delgen al het geen dat zich tot prael vertoont.
Princes, de Koningin door trotse reên gehoont
Stelt man, by man, en kling, by kling, voor 't Rijck te wagen.
Hoe! schept den hemelvoogt in dwing'landy behagen?
Daer het gewelt regeert daer moet de vryheydt voort.
Vaer dat de heerschzucht holt daer klept men brant en moort.
Mijn laf gemoet my boeyt, daer hoop my maent tot spreeken.
Wat voor geluck heeft u de starrekonst gestreeken.
Geluck, zoo 't ongeluck mijn voorspoet niet benijt.
De Waerheydts vader is de oude grijze Tijt.
Zijt gy Prins Lodewijck tot Kroon, en Staf gebooren,
Zoo wensch ick u geluck. my komt hier mee te vooren
't Geen my is lang voorzeydt, als dat ick door de trouw
Zou werden Koningin. indien den Hemel wouw
Mijn wil naer wensch voldoen, ick zou op uwe hayren
Den Lauwer vesten van het Hartoghdom Ferrare',
Ha Prins! die ick veel meer als mijne ziel bemin.
Weest gy mijn Koning lief, ick blijf uw Koningin.
Gy zijt een Koningin in schoonheydt.
Prins Mathias. Prins Lodewijck. Isabella.
Die my, door min verblint, zoo met uw pijl doorgriefde
Dat ick, ô wrede! u moet volgen ziende blint.
| |
| |
Het is de Prins Mathijs, zijt welkom waerde vrint,
Ay laet mijn vrientschap u gelijck 't behoort begroeten.
Ach! zijt gy 't Lodewijck?
Benijt mijn ziel haer vreucht.
Hebt gy mijn brief ontfaên?
En wel ter deegh doorzien, doch om u herwaerts aen
Ben ick, man-moedige, gekomen om t'ontvouwen
Wat by my woont, men magh niet op 't papier vertrouwen.
Princesse Isabel my doet te haerwaerts vliên.
Haer beeltenis my dwongh te trecken om te zien wen.
De schoonheydt die mijn ziel voor ramp, de vreucht kan geven.
Andreas uwe neef haer schoont dorst wederstreven.
Is de Princes niet schoon!
De schoonheydt zy verwint!
Weet dat Prins Lodewijck alleen dees schoonheydt
Zy laet haer liefde nu niet blijken.
De dood my eerder dood', dan mijne ziel zal wijcken
Van Isabella af. Prins Lodewijck, mijn hoop
Heel hoppeloos verdwijnt, en ick, naer tijts verloop,
Zoo uwe vrintschap my niet stut, na 't graf zal varen.
Princesse lang gezondt, ick my geluckigh ken
Nu gy my gunt de eer dat ick uw dienaer ben.
Tarantoos Prins heeft my o Ong'rens Prins voor dezen
De vrintschap, en uw trouw, op 't alderhooghst geprezen.
Waerom uw dienares u doet dees groetenis.
Princesse uwe glans doet al de duysternis
Die mijn gezicht bedwelmt op 't spoedighste vertrecken.
Princes het zal mijn ziel, en hart een vreucht verstrecken,
Dat ick uw dienaer magh, Doorluchte, zijn genaemt;
Zacht Prins, spreeckt als 't betaemt.
| |
| |
Wat sterflijck mensch moet niet zijn oordeel met my geven,
Die door de liefde wert tot minnelust gedreven,
Als dat zy haer geboort neemt boven uyt 't gestarnt,
Doch op verscheyden wijs. haer gloet die altoos barnt,
Moet van een minnend hart zijn danckbaer aengenomen.
‘'k Moet nu door veynzery mijn minlust zoo intoomen,
Als of ick eeuwigh haet, die ick voor eeuwigh min.
Mathias zoo ick u by Isabella in
Haer gunst te brengen wist, waer meê zoudt gy my loonen?
Ick zou waer in ick kost my altijt dienstbaer toonen.
't Geluck wert eer gegunt een vrint, als vremdeling.
't Zou my een vreucht zijn, wijl myn min heel zonderling
Valt keurigh in haer keur, nu haer, dan weer een ander:
Zoo my mijn wensch geluckt. ô Ong'rens Prins, zoo kander
Geen blyder zijn dan ick.
Wiens schoonheydt mijne ziel, het hart, en zinnen streelt.
Pagie. Prins Lodewijck. Prins Mathias. Isabella.
DE Koningin ontbied zijn Hoogheydt voort ten hove.
Ga voor, ick volgh: wilt de Princes voor 't schendigh rove,
Of ongeval mijn heer zorghvuldigh gade slaen.
Laet zulcks vry op my slaen.
Lod. binnen.
Nu ick uw zy verzel, laet zorgh, en onrust varen.
't Is wel te troosten, quaet getroost te zijn.
De tranen die gy stort. heeft haer Doorluchtigheydt
Oock kennis aen dit Beelt?
Had plaetze by uw ziel, gy zoud door mededoogen
My stellen 't beelt ter hant, en met my zyn bewoogen.
Die my door 't beelt ten toon voor ieder stelt in 't Rijck,
| |
| |
Hy hare hoogheydt mint veel meerder dan zijn zelve.
Wiens valsche minzucht my zal in het graf bedelven.
Niet eerder voor de Dood u uyt zijn armen ruckt.
Zulcks blijckt wijl hy vertreckt, en laet my staen bedruckt.
Al wie op minnaers steunt bouwt op de losse vinden.
Princesse zijnder oock meer weerelden te vinden.
Ick ken maer een waer in ons breyn vol onrust dwaelt.
Zoo is uw macht te zwack dat gy 't naer eys betaelt.
Der vrouwen macht is zwack, wie niet heeft kan niet geven.
Gaf ick aen u dit beelt zoo waer ick zonder leven,
Door dien uw beelt mijn ziel ten deelen kan voldoen.
Zoo acht gy dan de mensch een weerelt, na 't vermoên
Die 'k uyt uw reên versta!
Een weerelt, Isabel, die in de weerelt woonen,
Al wat de weerelt is dat ziet men in de mensch,
Die ongestadigh leeft, nu droef, dan na zijn wensch,
Dies is de prys van 't beelt veel meerder dan gy meende.
Indien het my gelijkt zoo is 't u een geleende;
Want die het best gelijckt is 't reên dat die 't behoort.
Zoo ick 't u stel ter hant, zoo wert mijn ziel vermoort,
Door 't aenzien van nw beelt geniet mijn ziel noch vreuchde.
Hoe! houd gy my gevaên? dit zijn geen Prince deuchden.
Men boeyt geen vrye ziel, mijn beeltenis gehoont
Leert kennen wat in 't hart van een geveynsde woont.
Prins Lodewijck, Prins Mathias. Isabella.
Die ick tot 's Rijx bestier heb datelijck verkregen.
| |
| |
De Koningin verwacht u Isabella weer.
Ick ga trouwloozen, wacht tot dat ick weederkeer.
Mijn heer, ick neem verlof, houd mijn vertreck ten goede.
Prins Mothias. Graef Antonio. Prins Lodewijck.
WEl Graef Antonio, wat doet u herwaerts spoeden?
Het geen Mathias zoeckt, vervoert Antonio.
De min my herwaerts drijft, en jaegt my hier, doch zoo
Gy Isabella meent door Hymens band te echten,
Zoo moet dit glinstrend stael ons minne twist eerst slechten
Zy is my toe belooft, 'k heb reên ick voor haer stry.
Gy Heeren wat zal 't zijn, dit twisten stelt ter zy,
Laet af dees heevigheyd, 'k verander van gevoelen,
Dies zou 't onnoodigh zijn t'zaem op een wit te doelen.
Mijn ziel vrouw Isabel meer dan Ioanna mint.
De minnenijt maeckt u minnijdige verblint.
Dees kling zal uwe ziel ten duyst'ren afgront zenden.
Als gy ter helle daelt, en smoort in uw elenden.
Wanneer gy legt door 't stael ontzeenuwt, en vermant.
Zoo steeckt een vonck het stroo, het stroo een huys aen brant.
Vechtende binnen.
|
|
Auteursrechtvrij