Vaderlandsche historie. Deel 23

Waar door veroorzaakt.

Van dit den Lande zo droevig verschynzel, geeven, de onpartydigsten en Handelkundigsten, deeze rede. De groote en wyduitgestrekte Handel, welken Amsterdam dryft, bestaat in het verbaazend Credit, 't geen men aldaar boven andere Handeldry-

[p. 232]

vende Steden, gewoon is den Buitenlanderen te verleenen; en dewyl uit die Stad, na het Noorden, Duitschland en andere Gewesten, ten minsten driemaal meer aan fyne Metaalen en kostbaar bewerkte Koopmanschappen, uit gevoerd wordt, dan de groove Goederen, in die Landen vallende, en na Holland gezonden, bedraagen, blyven de Buitenlanders altoos dat meerdere schuldig, 't welk een nadeelige Balans voor onze Kooplieden oplevert. Ter goedmaakinge van dit te kort komende, hebben de Buitenlanders een zogenaamden omloop van Wisselbrieven uitgevonden. Dezelve rust alleen op 't daar aan verleende Credit, en moet, dit ophoudende, de Wisselhandel van zelve in duigen spatten. - Hier toe was het ten deezen dage gekomen. Naa ruim eene halve Eeuw op die wyze den Handel gedreeven te hebben, bevondt men, dat de Omloop dier Wisselbrieven, door de onkosten, daar op vallende, van ryd tot tyd, zo vergroot, en eindelyk, in de laatste Jaaren, tot die uitgebreidheid gekomen was, dat ze, volgens eene vry naauwkeurige uitrekening, vyftien maalen het gereed Geld, of de weezenlyke Goederen in Holland overtroffen. Niet alleen hadt men in den Omloop der Wisselbrieven op Duitschland moeten brengen, het meerdere, dat de uitgevoerde Koopmanschappen boven de Buitenlandsche Voortbrengzels bedroegen; maar ook de schaade van den Duitschen Oorlog, aan buitengewoone Belastingen, Brandschattingen, en het verlies

[p. 233]

op de verminderde Muntspecien. Hier sloeg nog toe, dat beleggingen van Gelden in Engeland, ongelooflyk groote Geldsommen uit den Lande weggesleept hadden. Dewyl nu aan den eenen kant, de Omloop der Wisselbrieven zo zwaar en uitgebreid was, en aan den anderen kant, het gereede Geld zo schaars geworden, geraakten de kassen van veele vermogende Lieden, gewoon hun overvloed van Geld te gebruiken tot het geen men discomteeren, der loopende Wisselbrieven noemt, en de eigenlyke Geldschieters zyn, ledig: terwyl anderen, des gelyks gewoon langs dien weg met hunne Penningen voordeel te doen, het verhaast besluit namen om hun Geld te bewaaren, en tevens de Wisselbrieven in te vorderen, zonder op nieuw aan andere op tyd loopende Wisselbrieven Credit te geeven. De zogenaamde Discomto ophoudende, was de loop der Wisselbrieven gestremd, de Bankiers waren in verlegenheid gebragt, en eindelooze verwarringen werden 'er ylings uit gebooren, gepaard met de droevigste ongevallen. Waar van ons Geschiedblad, naa deeze aanwyzing van de aanleidende oorzaak, wat byzonderder moet gewaagen.