Vaderlandsche historie. Deel 23

Geschil tusschen Holland en Stad en Lande over de Lyfrenten.

Een oud geschil, in den voorleden Jaare, met veel heftigheids hervat tusschen Holland en Stad en Lande, werd dit Jaar afgedaan. 't Verdient eenigzins hooger opgehaald, en in deszelfs onaangenaamen voortgang naa gegaan te worden. Wanneer in het vyf- en zestigste Jaar der laatst verstreekene Eeuwe de Vereenigde Staat zich ingewikkeld vondt in den Oorlog tegen Engeland en den Bisschop van Munster, en de Krygsbenden van den laatstgemelden reeds den bodem van Stad en Lande betraden, waren de Staaten van dat Gewest, nevens de overige Bondgenooten, in de noodzaaklykheid om alles wat zy konden aan te wenden tot stuiting van eenen verderen Indrang des Vyands. Groote en vaardig opgebragte Geldsommen werden hier vereischt. Onder andere beslooten zy Geld op Lyfrenten in Holland op te neemen: welke zy beloofden, van half Jaar tot

[p. 139]

half Jaar, te Amsterdam te zullen betaalen, onder de sterkst mogelyke verbintenissen, door de Regtsgeleerden eene daadlyke Pandneeming geheeten.

De betaaling deezer Hollandsche Lyfrenten hieldt geregeld aan tot den Jaare mdclxxxv, wanneer men besloot daar mede voor eenigen tyd, op te houden, en ze zints meerendeels onbetaald liet. De wettige Geregtigden tot deeze Inkomsten van deugdlyk verstrekte Penningen, beklaagden zich over dit Besluit by de Staaten van Stad en Lande, en dit vrugtloos bevindende vervoegden zy zich tot de Staaten van Holland, ten einde deezen by het Bondgenootschaplyk Gewest die betaaling zouden bewerken. Zy bragten hun de Wettigheid van deeze Schulden onder 't oog, met verzoek om dezelve aan hunne klaagende Ingezetenen niet langer onbetaald te laaten. Herhaalde Schuldbekentenissen en Beloften van de klaagenden te zullen te vrede stellen volgden; doch in de zaak zelve kwam geene verandering. De klagten der Schuldeischeren hielden aan. Dit bewoog Staaten van Holland, in den Jaare mdccxxxi, deeze zaak, by eenen zeer hartigen Brieve, aan te dringen; maar dezelve werd door geen wederschryven beantwoord. Ondanks die onvriendlyke behandeling vaardigden gemelde Staaten, in 't volgend Jaar, een tweeden en veel dringender Brief af, verzekerende dat dit de laatste zou weezen, en zy dit werk niet langer dan tot Bloeimaand des volgenden

[p. 140]

Jaars sleepende zouden houden, vóór welken tyd zy hoopten dat een vrugtbaar Staatsbesluit den wettigen Schuldeischeren genoegen zou geeven, en zy zich niet genoodzaakt vinden om tot een der uiterste middelen tegen hunne Bondgenooten te komen.

Eene Bedreiging waarschynlyk onuitgevoerd gebleeven, ter oorzaake van de moeilykheden waar in ten dien tyde ons Vaderland werd ingewikkeld, naa het ontstaan der Buitenlandsche Oneenigheden, by het overlyden van Keizer carel den VI tot een openbaaren Oorlog uitgeborsten, en de daar op volgende Beweegnissen by en naa de verkiezing des jongst overleden Erfstadhouders. Dan toen deeze de zaaken van Regeeringe en Regtsoefeninge in Stad en Lande op een vasten voet gebragt hadt, oordeelden de Belanghebbenden in de onbetaald blyvende Lyfrenten, de tyd gebooren, om de zaak te hervatten, en de Staaten van dat Gewest in Regten te betrekken voor hun eigen Geregtshof, aan welks uitspraak deeze Schuldvordering by de uitgegeevene Schuldbrieven onderworpen was; zy deeden zulks en eischten aldaar hun agterweezen. Eene vergeefsche pooging: want toen de Veroordeeling, in Regten zou hebben moeten volgen, deeden de Staaten de Regtsvorderingen stilstaan. Geen Regt langs den gebaanden weg kunnende bekomen vervoegden zich de Hollandsche Ingezetenen als voorheen, in den Jaare mdcclviii, by hunnen Souve-

[p. 141]

rain, verzoekende dat het hun Ed. Groot Mogenden behaagen mogt thans die Bescherming en Sterke Hand te leenen, welke zy, in den Jaare mdccxxxi, geoordeeld hadden het éénig nog overgebleevene middel te zyn om Betaalinge te bekomen. Naa naauwkeurig onderzoek en ryp beraad willigden zy het in Bloeimaand des volgenden Jaars in; doch, den zagtsten weg verkiezende, onder voorwaarde, dat van deeze Inwilliging geen gebruik zou worden gemaakt vóór den eersten van Wynmaand; dit tyds uitstel zou den Bondgenooten gelegenheid geeven om de Uitwerking van dit Besluit te voorkoomen, door het beraamen van vriendlyke Schikkingen met de zo lang te leurgestelde en in Regten by hun niets vorderende Schuldeischeren.