Frank van Borselen en Jacoba van Beijeren

[p. 62]

[9]

Borselen in zijn verblijf getreeden, herdacht al het gebeurde, met zo veel bedaardheid als zijne omstandigheden toelieten, en hoe meer hij alles napeinsde, hoe minder hem de zorge voor de zwaanendriften de waare reden van zijn opontbod bij de Graavin scheen uit te maaken. Peinzens en gissens moede, zendt hij een bediende aan de Bije, om zich ten spoedigsten bij den Stadhouder te laaten vinden. Niet lang verbeidt deeze dienstvaardige, deeze getrouwe hoveling, of hij laat zich vinden bij van Borselen.

Van Borselen.

De Bije, ik weet, dat de Graavin Jacoba u meermaalen voor haaren heimelijken raadsman gebruikt. Nooit ben ik gewoon geheimen uit te vorschen, maar is u misschien de reden bekend, waarom zij mij twee dagen na den anderen ten Hove ontbooden heeft. Het eenig voorstel, staande dien tijd gedaan, betreft de meerdere zorg over de zwaanendriften in den vijver van het Hof. (de Bije glimlacht.) Gij glimlacht. Nimmer heb ik gehoord, dat de Graavin van eenen spotachtigen aart was, en zou zij

[p. 63]

dan juist aan mij ook dien lust koelen: aan mij, aan wien zulks zo weinig besteed is, en die in waarheid dat niet aan haar verdiend heb. Daarbij zijn onze gesprekken van eenen te ernstigen toon geweest, bijzonder die van gisteren; - die van heden waren van eenen onverschilliger aart, ook was 'er in de houding der Vorstin iets, als of 'er geduurig een voorstel op haare lippen was. Dat zich gestadig met de grootste zorgvuldigheid weder in haar hart verborg. Ei lieve! misschien heeft vrouwelijke bloôheid haar wederhouden. De Bije! zeg mij iets of alles, zo het een of ander u vrijstaa.

De Bije.

Mijn Heer! gij zoudt aan den glimlach, dien gij op mijn gelaat bespeurd hebt, eenen verkeerden uitleg kunnen geeven, en waanen, als of 'er iets verraaderlijks in het oogmerk der Graavin lage opgeslooten; maar van het tegendeel kan ik u volstrekt verzekeren, doch ik weet even vast, dat niet de zorge voor de zwaanendrift in den Vijver van het Hof de Graavin genoopt heeft, om u bij haar te ontbieden. Maar ik twijfel zeer, of ik u, daar de Vorstin haar voorstel gezweegen heeft, dat geheim mag mededeelen. (Naa eenig bedenken) Welaan, ik zal de Graavin getrouwer zijn, dan zij haar zelve geweest is, en wel door schijnbaare ontrouw. Ik zal u de waare reden, die u tot haar geroepen heeft open-

[p. 64]

baaren. 't Is op mijnen raad geweest. Ik heb haar daar toe bewoogen, steunende op uwe bekende edelmoedigheid.

En hier gaf de Bije aan den Stadhouder den nood der Vorstin te kennen: en hoe zeker de beschroomdheid tot tweewerf haar den mond geslooten hadt.

Van Borselen, barstte na het verhaal gehoord te hebben uit:

Valsche vriendschap der Hoven! Welk eene laagheid der Hoekschen! zulk eene Vorstin, die, als een Held, haar in gevaaren is voorgetrokken, die alles voor haare partij heeft opgeofferd, die niets te dierbaar was, zelfs de huizelijke rust haars leevens niet, wanneer zij, door dezelve ten prooi te geeven, haare aanhangelingen hoopte te kunnen redden. Zulk eene Vorstin, in behoefte gedompeld te verlaaten, niet met die penningen bij te staan, waardoor zij alleen haaren rang eenigzins kan ophouden... -

Hij rijst op en verzoekt de Bije hem te volgen in zijn kabinet. Uit eene der kassen een sleutel genomen hebbende, zeide hij, dien aan de Bije ter hand stellende:

Gindsch staat eene kist - open dezelve, en neem 'er zo veele penningen uit, als gij oordeelt, dat de ongelukkige Graavin tot een Vorstelijk geschenk aan die Edellieden behoeft.

[p. 65]

De Bije.

Hoe? mijn Heer! ik...

Van Borselen.

Jaa! gij... gij... ik wil niet schijnen te bepaalen, wat de Vorstin noodig hebbe. Verwondert gij u over dit mijn bestaan, want gij schijnt nog te aarzelen. Vaar voort zonder eenigen schroom. Ik ben blijde, dat die doode schatten eene zo ongelukkige en beminnelijke vrouw eenigermaate zullen gelukkig maaken, schatten, die, voor mij onnoodzaaklijk, zonder nut in die kist lagen te roesten.

De Bije (naa eenige zakken gelds uit de kist genomen te hebben.)

Ik zal mij na de Vorstin begeeven, en haar verzoeken, dat zij eenen behoorlijken kwijtbrief van ontvangst schrijve, en metéén eenen Schuldbrief met eene behoorlijke Rente....

Van Borselen.

Schrijf mij alleen met uwe hand de som op, die gij uit de kist genomen hebt, opdat ik aan mijn' schatbewaarder dien opgeeve... Alleen maar de som.

De Bije.

Zal 'er dan....

Van Borselen.

Volg mijn' wil in deezen: Zendt nu straks een uwer bedienden aan mijn wooning, en ik zal hem het geld mede geeven, om het aan uw verblijf te bezorgen.

[p. 66]

Groet uit mijnen naam de Graavin, en zeg haar: Dat ik haar die schatten, waarmede de nukkige fortuin mij zo rijkelijk bedeeld heeft, haar deeze geringe som schenke met het genegenst hart, dat alleen verlegen is, of misschien de Graavin een geschenk van van Borselen als eene beleediging zou aanmerken. Zeg haar, dat zo zij zulks niet doet, ik die somme haar in vollen eigendom schenke, niet alleen zonder eenige Rente van haar te begeeren, maar zonder dat ik 'er immer één groot van te rug hoop te ontvangen: alleen wenschende, dat zij voortaan haare lafhartige en ondankbaare schijnvrienden den voorrang niet zal geeven boven eenen gewaanden vijand, die alleen op den naam van heuschheid aanspraak maakt.

De Bije kon geene woorden vinden, om den Stadhouder dank te zeggen voor zijne voorbeeldlooze milddaadigheid - boog zich met eene diepe eerbiedenis, en naderde reeds de deur, toen hem van Borselen te rug riep:

Zo het gebeuren mogt, dat de Graavin zich weder in kommerlijke omstandigheden bevond: ik geef haar de vrijheid, om over mijne gelden naar goedvinden te handelen. De maat haarer ongelukken is waarlijk vol genoeg, al wordt 'er de angst van gebrek aan penningen niet toegedaan.

Nu gloeide het hart van van Borselen door ver-

[p. 67]

genoegen en vreugde; hij hadt voldaan aan den edelen trek zijner natuur, en hij gevoelde hoe zijn boezem altijd tot weldaaden zo genegen door eene dubbel aangenaame aandoening tintelde, op het denkbeeld, dat hij de beminnelijke, de schoone, de ongelukkige Jacoba hadt kunnen bijstaan, en, als het ware, eenigermaate aan hem verpligten. Daar hij egter zijne opgevatte liefde voor Jacoba meende te ondergebragt te hebben, en zich niet bewust was van andere inzigten, was het loutere edelmoedigheid, die hem in zijne handelingen bestuurde. De geneugte van zijn eige geweeten, en de hoop op Jacoba's achting en genegenheid streelden egter het hart van den edelman, die met vollen recht dien hoogklinkenden, doch zo dikwerf roekloos weggesmeeten eertitel verdiende.