Antwerpsch chronykje, in het welk zeer veele en elders te vergeefsch gezogte geschiedenissen sedert den jare 1500 tot het jaar 1574 zoo in die toen vermaarde koopstad als de andere steden van Nederland

[1564]

Anno 1564. den 5. Mey, wirt t' Antwerpen in de⁺ Nieuwstadt den eersten steen geleet van het Oostershuys, van Heer Heyndrick van Berchem buyten Borgemeester, en van myn Heer Schoenhoeven binnen Borgemeester.

In den selven tyt doen maelden eerst ende wirt beproeft den Watermeulen van de Vrouwe in 't Vlies, gestaen in de Nieustat by het Oostershuys.

In 't selve jaer den 25. July, stierff te Weenen in Oostenryck, den Keyser Ferdinandus Broeder van Karolus V. ende synen outste Soon Maximiliaen, wirdt Keyser gecoren.

In den selven tyt graeffden de Droochscheerders, tot Antwerpen de Kipdoorpoort vesten, om de Ingelsche lakens gebannen waren vuyt t' gansche Neerlant.

Item den 4. Octobris, wirt t' Antwerpen op de Meerct, voor het Nieu Stadthuys eerst geiusticeert, ende verbrant eenen vuytgeloopen Vrouwenbroeder, die van het Heylich Sacrament niet en hiel, ende alsmen de iustitie doen soude, quamp daer soo grooten ra, mor ende men wirper soo met steenen, dat den Marcgrave, Schoutet, ende Dienaers ontloopen moesten. Ende op den selven dach wirt te Antwerpen tot haren verantwoorde geroepen, al deese woorpers, ende niet comparerende op den hals gebannen, ende die iemant aenbrocht, hadde hondert guldens voor synen loon.

Op den 19. December wirt t' Antwerpen op de Meerct eenen Wale gerecht, die te voren geworpen hadde met steenen, alsmen den vuytgeloopen Monninck

+ 1564.

[p. 62]

⁺ van Brugghe soude iusticeren, desen was den eersten die voor het nieu Stathuys onthooft wirt, ende hy wirt buyten op een raet geseet met veel steenen omhanghen.

Op den negenden dach voor Sinte Stevens dach voorsz. doen begost het soo seer te vriesen, dat men op Sinte Stevens dach t' Antwerpen over het Schelt ginck en lach toe tot sanderdachs naer derthien dach, dat niet veel gesien en was, ende men stonter met Cramen op ende met Tenten, en men vercochten spys en dranck en van nieuwigheyt cloof men daer hout, daer waren ook Loteryen: Clederen en alderley dinghen riep men daer vuyt en vercocht men. Maer dat meer te verwonderen is, van Rypermonde reet men tot Sinte Bernaerts ontrent ses weken lanck met waghens en peerden met goet geladen. Want het ys was eenen voet ende elf duymen dick, en hier te Lande syn veel Menschen, Beesten, Cruyden en Plantsoenen van de coude gestorven. Maer in Zeelant, Artoys, ende in andere Landen is groot gebreck geweest van hout ende bier, ook van 't soet water: In Duytslant ende in Lombardyen syn veel wyngaerden bedorven ende vervrosen geweest. Oost en Noortoost syn alle de groote waters en rievieren vervrosen, soo dat het een Lant teghen d'ander oorlochden. Nota, t' Antwerpen, golt doen een hondert mutsaert drie guldens, en het fasseelhout naer advenant; want daar en was gheenen torff in meenighen tyt om cryghen, om dat het over al toe was:

Item in 't selve Jaer den 17. January op Sinte Anthonis dach, wirt t' Antwerpen op de Meerbrugghe voor Ostenryck gerigt meester Ghilleyn, die eenendertig Jaren t'Antwerpen Beul geweest hadde, dese wirt seer gepeynt maer hy en leet niet, nochtans moest hy sterven, want hy in den haet van de gemeynte was, en wirdt

+ 1564.

[p. 63]

onthoofft op eenen wonsdag van den Beul van Brussel⁺ en hy wirt begraven te Predicheeren.

In dit selve jaer op den 27. February, wiert de eerste Misse van den Heylighen Gheest, zeer solemnelyck in nieu musuyckqe gesonghen op de nieu Statshuys ende was soo verre gemackt dat men daer op ginck dinghen, want op den selven dach wees men vonnisse daer op van rechte.

In dese maent quamen d'Engelsche Lakens weder vuyt Engelant in dese Nederlanden, want daer was voor dry iaren lanck bestant gemackt. Corts daer naer wirt het out Stathuys aff gebrocken, als doen wirdt de suyckerye onderwelfft, daer veel nieu huysen op geset wirden.

+ 1564.