Twee boecken vande stantvasticheyt

Regelnummers proza verbergen

15Het XXI. Capittel.

16Eynde des handels van het Besluyt-godts; ver-17maent, het selve vol perijckels, gevaers, ende 18 twijfelachticheyts te sijne, daeromme niet curieu-19selijck t'ondersoecken. Ten laetsten een ernstighe 20vermaeninghe om moet te grijpen uyt dese Noot-21saeckelijckheyt.

22Maer waer toe verloope ick hier dus verre? ick worpe 23mijn stier over t'boort, ende wende het schip af van dese 24clippe daer veel verstanden aen ghestooten sijn. Ick 25 sie hier de schipbrekinghe van Cicero, die liever ghe-26hadt heeft de Voorsichticheyt wech te nemen, dan yet 27te verminderen vander menschen vrijheyt; ende daerom 28 Augustinus seer wel segt, dat hy, willende de menschen ^53,28. 29vry en dwanckloos maecken, heeftse gemaect godtloos. 30Damascenus van gelijcken (hoe wel een Christen) ^53,30.31swemt in dese Zee, ende laet de Voorsichticheyt wel 32in andere dinghen toe, maer neempt die wech ende 33 keertse van onsen wille. Ghewaerschout dan sijnde door

53,28. Augustinus: De Civitate Dei, V, 9; aanval op Cicero's De Divinatione.

53,30. Damascenus: vooraanstaand theoloog (± 700 - ± 754); thans heilig verklaard.

[p. 54]

1 het ghevaer van deser, laet ons, Lipsi, liever lancx t'lant 2 laveeren, ende niet te diep in dese Zee seylen. Euclides 3eertijts, by eenen veel ghevraecht sijnde vande Goden, 4antwoorde seer wel: Het ander en weet ick niet; dat 5weet ick toch, dat sy die neuswijsen haeten. T'selve 6denckt van het Besluyt-godts, d'welck wel aenghesien, 7niet inghesien, ghelooft, niet bekent wilt sijn. Bias, ^54,7.8meyne ick, heeft gheseyt: Van Godt spteect anders 9niet, dan dat hy is. Ick soude dit beter brenghen tot het 10Besluyt-godts; van t'welck ick u vermaene ghenoech te 11sijn, dat ghy weet dattet is: al en weet ghy die reste 12niet, daer en is niet aen ghelegen. Dit dient eyghentlijck 13tot onsen voornemen (ick kome nu weder van dese on-14weghen totter rechter banen), dat ghy ghelooft de 15 Nootsakelijckheyt ghevoecht te wesen by het Ghemeyn 16quaedt, ende dat ghy daer inne soeckt eenen versekerden 17troost van uwen rouwe. Wat isser u aen gheleghen, dat 18ghy soo curieuselijck ondersoeckt vande vrijheyt oft 19slavernye des wils? oft die ghedwonghen oft gheleydt 20wordt? Arm mensch! u stadt wort inghenomen, en sidt 21ghy met Archimedes en suft in t'sandt? D'oorloge, ^54,21.22 tyrannye, bloetstortinghe, doot, hanghen u over t'hooft; 23welcke dinghen voorwaer van boven af gesonden sijn, 24ende daer in ghy niet en hebt te willen oft t'ontwillen. 25Vreesen moecht ghyse, en niet ontgaen; vlieden, maer 26niet ontloopen. Wapent u hier tegen, ende grijpt desen 27pijl der Veroordeningen, den welcken alle dese droef-28heden ende weedommen niet alleenlijcken en nijpt, maer 29 doodet; niet en mindert, maer heel wech neempt, Ghe-30lijck de netelen, saechtelijcken aengheroert sijnde, u 31branden, maar, vast ghegrepen sijnde, haer cracht ver-32liesen ende verdooven, soo ist met dese bitterheyt des 33rouws, die vermeerdert, ist dat ghyse aentast met lichte 34remedien, ende vergaet door stercke en straffe. Nu en 35is daer niet sterckers noch straffers dan de Nootsaecke-36lijckheyt, de welcke met éénen aenstoot alle dese swacke 37ende krachteloose herschaeren neerworpt ende afkeert. 38Wel aen, ghy Weedom, wat soeckt ghy? ghy en vindt 39gheen plaetse in t'ghene dat niet alleen ghebeuren mach, 40maer moet. Ende ghy, Clachte? ghy moecht dat hemel-

54,7. Bias: cfr. Diogenes Laërtius, Levens der Wijsgeren, I, 5, 88.

54,21. Archimedes: terwijl Syracuse door Marcellus verwoest werd (212 v. C.), tekende Archimedes geometrische figuren in het zand, en werd zo door een Romeins soldaat gedood.

[p. 55]

1sche jock wel wat schudden, maer niet uutschudden. Den 2Poët roept wel: ^55,2.

Houdt op, houdt op, wilt u verdraeghen
T'goddlijck Besluyt met karmen, klagen
Te meynen keeren af.

6Ghy en kont de Nootlijckheyt niet anders ontvlieden, 7dan willende t'gene dat sy dwinckt. Onder den wijsen 8de wijste, Epictetus, schrift: Ghy sult onwinlijck kon-^55,8.9nen sijn, indien ghy u in gheenen strijdt en begheeft, die 10in uwer macht niet en is te winnen. Maer dusdanighen 11strijdt is desen met de Nootsaeckelijckheyt; den welcken 12alle die aennemen, blijven t'ondere, ende, dat noch meer 13te verwonderen is, sijn verwonnen vóór het aennemen.’

55,2. den Poët: Vergilius, Aeneis, VI, 376.

55,8. Epictetus: Enchiridion, 19.