Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 3

Maniere van aenbiddinghe der Sonnen¹⁾.

ALsoo verhaelt is, hadden die Peruanen seer groote ende costelijcke Kercken der Sonnen over al 'tlandt ghebout, die⁺ wanden ende mueren met Gouden ende Silvere platen bedeckt, costelijcke stoelen ende setels daer in. Als die Vorsten ofte Heeren des landts ofte die Priesters eenighe weldaet van die Sonne sullen bidden, soo klimmen zy des morghens vroech in't oprysen der Sonnen op een hooghe steenen schavot daer toe gemaect,⁺ al waer zy met neder ghebuyghden hoofden, ende met ghevouwen ende tsamen ghewreven handen die terstont opheffende in die hooghte ende uyt spreydende, niet anders dan ofte zy die Sonne wilden omgrypen, ende in haer armen ontfanghen, ende murmelen alsoo eenighe ghebeden, waer in zy hare begeerten voortbrenghen, op de selfde maniere als zy die Sonne plachten te aenbidden, dien zy nu die Spaengiaerden ghequelt wesende van haer biddende dat zy bermhertichlijcken met haer willen handelen ende haer niet schaden. Op sommige plaetsen, insonderheyt⁺ onder die Linie ende daer ontrent, maecten zy die poorten der tempelen nae't oosten, behinghen die met seeckere Cottoene lijnwaet. In alle hare Kercken stonden twee uytghehouwen Afgoden, ghedaente hebbende van swarte Bocken, voor welcke altoos vuer brande, van welrieckende houdt, 'twelck ick achte Cederen te wesen, om dat die bast afghedaen zijnde, daer uyt vloeyt eenighe stercke welrieckende Gomme, die doode lichamen voor putrefactie ofte vervuijltheyt bewarende, ende die levende corrumperende. Insghelijcken soo zijn in dese Kercken beelden van groote Serpenten⁺ die zy aenbidden, etc. doch dit ontrent die Linea in Peru ofte Cusco, niet daer zy die Guacas, dat zijn steenen hebben, waer⁺ ontrent niemant comen mach dan alleen die Priesters, die in witte kleederen ghekleedet gaen, ende daer nevens comende, nemen in die handen wit laken ende vallen neder ter aerden, spreken met den Afgoden in een vreemde tale, op dat die ghemeene luyden sulcks niet mochten verstaen, ende dese Papen ontfanghen alle

1) Zarate cap. XI.

+ Maniere van aenbiddinghe der Sonnen.

+ Hoogh steenen schavot.

+ Poorten der Tempelen onder die Linea nae't oosten. Swarte Bocken Afgoden. Cederen ofte welrieckent hout ghebrant voor die Afgoden.

+ Beelden van groote Serpenten.

+ Guacas zijn steenen ende Peruaensche Afgoden. Kleederen der Priesteren.

[p. 228]

die offerhanden die den Afgoden gheoffert werden, ende begraven die ten deele in die Kercken, die reste voor haer behouwende. Soo is oock te weten dat alle die offerhanden, die men doen sal, moeten wesen ghewrocht van Gout ofte Silver, ende van sulcken ghedaente, als het ghenighe is dat men van den Guaca biddet, doen offerhanden van levende menschen ende allerley beesten, acht nemende op eenighe teeckenen aen't herte, ende aen die lichtighe¹⁾ vande menschen ofte die beesten die zy offeren, ende soo langhe zy dese teeckenen niet en vonden aen die voorghenoemde partyen, so langhe hielden zy aen, tot dat zy die vonden: want sochten²⁾ so langhe hem soodane teeckenen niet openbaerden, dat die Afgoden met sulcken offerhanden niet voldaen waren. Dese Priesters, als^{+ +}zy offerhanden sullen doen, so onthouden zy haer van hare Vrouwen, ende laten niet af van roepen den gheheelen nacht, ende den Duyvel aen te bidden int velt loopende, ende op die plaetsen daer die Guacas staen: want sodanighe aldaer seer vele waren, alsoo dat voor een yeghelijck huijs een stont, ende als zy met den Duyvel spreken souden, soo vasteden zy eerst, sommighe verbonden hare ooghen, sommighe staken die uyt, ghelijck men ghesien heeft, ⁺dat eenighe van haer uyt devotie ghedaen hebben. Die Vorsten ende Heeren beghinnen gheen saken voor ende aleer zy haer met die Priesteren beraetslaecht hebben, ende die Papen met die Afgoden; tot sacrifitie nemen zy niet alleen beesten: maer oock menschen ende kinderen, nochtans het vleijsch der menschen niet eetende, als die Cannibalen: want die Spaengiaerden die tempelen der Sonnen vernielende, hebben ghevonden veel kruijcken met ghedroochde kinderkens die gheoffert waren. Zy offeren oock voghelen ende ander ghedierten, ende met het bloet deser offerhanden bestrijcken zy die monden haerder Afgoden, ende die poorten der Kercken; Men heeft oock onder het Goudt dat by hare Afgoden lach, ghevonden, staven ende myters van Bisschoppen, als onse Bisschoppen in hare pontificael gaende, draghen, ofte als men een S. Niclaes af schildert. Soodane figueren heeft men oock onder haer Afgoden ofte Guacas ghevonden, doch haer vraghende, wisten niet wat sulcke mochten beduyden, ofte waer zy van daen quamen.⁺ Behalven dese groote Tempelen der Sonnen ende der Guacas zijn noch gheheel Peru door veel ander Kercken ofte Cloosteren voor jonghe maechden, waer van in die sommige 100. in andere

1) die lichtighe, d.i. de longen.

2) waarschijnlijk te lezen: dochten

+ [76 b]

+ Maniere ende voorbereydinge om die offerhanden te doen.

+ De Heeren beghinnen niet sonder advys van de Papen. Offeren hare goden, menschen, beesten, voghelen, bestrijcken de monden met dat bloet.

+ Vele Cloosteren van ionge maechden, daer in een Clooster somtijts 100. oock wel 200. in zijn. Mamacome, zijn Nonnen van Peru, weven seer fijn doeck van Catoene garen.

[p. 229]

200. ende meer zijn, alle reynicheyt houdende, ofte ten minsten belovende, ende die Sonne gheheylicht, ghelijck by die Romeynen die Virgines Vestales, ende nu by ons die Clooster Jofferen ofte Nonnen. Dese noemden zy Mamacomas, moesten haer leven lanck in een Clooster blyven, ende van daer niet wijcken, oock gheen ander wercken doen dan spinnen, weven ende naeyen, seer fijn laken van Cottoen ende wolle accoutrementen ende verciersels voor hare Afgoden, ofte als andere segghen, dat sulcke doecken van haer gemaect zijnde, daer nae verbrant werden met gebeente van witte Schapen, welcke assche zy als een teecken van Godtlijcke eere ende reverentie tegens die Sonne wierpen ende uyt saeyden. Ende dese dochters werden heel scherp bewaert van⁺ sekere luyden ende Priesteren daer toe gheordineert, waer af die sommighe oock ghecastrijnt waren om haer niet te buyten te gaen, werden anders ghedoodet ofte levendigh begraven, ten ware dat die bevruchtede wilde met eede bevestighen, sulcks van die Sonne ghedaen te wesen, so wast 'tKindt vry van die doot. Ende alle jaer inden Oogst, als men het Maiz ofte Koorn inghevoert hadden,⁺ hielden die Peruanen van't gheberchte een groote feest. Zy richteden op in't midden van hare merckten twee hooghe Mast-boomen, (als wy Mey-boomen) ende op den top van dien seeckere beelden nae menschen ghemaeckt, in't midden van eenen rinck vol bloemen, ende aldaer hoop wyse, doch in goede ordre comende, slaende haerluyder Trommelen, wierpen ende schoten gelijckelijck, ⁺elcke schare met haer roeden ende schichten, nae die figuren, seer groot misbaer ende gheluijdt met roepen makende, ende alle gheschoten ende gheworpen hebbende, brengen die Priesters een ander beelt, 'twelck beneden aen die mast gheset werdt, waer over zy offerhande doen, ofte van een mensche ofte schaep, bestrijckende met dat bloet het beelt, ende na dat zyaent herte ende aen die lichtighe de teeckenen bemerckten, vercondichden zy die den volcke, ende nae dat die teeckenen vervolchden, werdt het feest oock, ofte met blyschap ofte met droefheyt voleyndet, meest drinckende daer toe zy seer gheneghen zijn, ende door malcanderen loopende ende dansen met bylen, strijdt-colven ende andere wapenen in die handen hebbende, die meer van hare ceremonien ende valsche Afgoden diensten begheert te weten, mach daer af lesen die spaensche historie schryvers.

+ Dese Dochters worden seer nauwe bewaert.

+ Feest der Loverhutten by den Peruanen ghehouden hoe vreemt dit toe gaet, leest hier.

+ [77 a]