Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 3

[p. 174]

Magellanica het seste deel vande Werelt.

MAgellanica, is het seste deel van die Werelt, welck noch ten alderminsten bekent is, dan sonder alle twyfel seer groot ende verre streckende. Die province deses lands, die tegens die Strate van Magellana over leyt, is gheheeten Terra ⁺del Fuego. Beach een ander landtschap in dit deel des Werelts gheleghen, wort gehouden gants Goudt-rijck te zijn, die voornaemste Eylanden zijn Iava minor, ofte kleijn Java, in 8. Coninckrijcken afgedeelt, voort brengende velerley speceryen, ons noch onbekent. Iava major, Timor, van waer men brengt witte ende ⁺bleeke Sandalen hout. Banda, van waer die Note Moscaten comen ende die Foelie, die Eylanden van Molucken, daer die Nagelkens groeyen, Los Romeros, ende die Eylanden Salomonis¹⁾, doch hier van op ander ghelegentheyt²⁾, sullen voort treden tot Peru, beginnende van Panama, teghens Nombre de Dios over, ende brengen onse beschryvinghe weder op't aldercortste, tot die Capo Deseado, ofte die begeerde hoeck, liggende aen die Strate van Magellana, daer't hier gelaten is, doch eerst een kleyne relaes doende int ghemeen van Peru.

+ Terra del Fugo, Goutrijck. Cleyn Java in 8. Coninckrijcken gedeelt.

+ Banda daer ons de Note Muscaten van daen comen.

1) Deze korte beschrijving is ontleend aan de wereldkaart van Plancius; zie Blundeville p. 556/557 (uitg. Wieder blz. 51). Het veronderstelde werelddeel beslaat westelijk van America een zeer groot deel van den Grooten Oceaan, met als noordelijkste landschappen en eilanden de Salomons-eilanden, Nova Guinea, Beach (ongeveer waar inderdaad het werelddeel Australië ligt), en hier worden ook de Molukken en Sunda-eilanden er toe gerekend. ‘Groot en Klein Java’ zijn al door Marco Polo beschreven. Plancius zette het laatste eerst vlak bij Beach, meende later dat Sumatra er mede bedoeld was. Een kaart bij Ramusio (Navigationi dl. I) zet den naam op Borneo, latere kaarten op Sumbawa. Los Romerus, ook door Marco Polo genoemd, staat op de Plancius-kaarten ten zuid-oosten van Madagascar, op de wereldkaart van 1592 met twee bijschriften; zie Blundeville (uitg. Wieder) blz. 53. Ook op onze kaart II.

2) De schrijver komt hierop niet terug. De Plancius-kaart vermeldde trouwens ook niets meer; ze heeft nog weer elders (Blundev. blz. 571) eene mededeeling over Nova Guinea, door Linschoten niet weergegeven, maar niets over de Salomons-eilanden. Over Timor en de Molukken was Linschoten reeds uitvoeriger in het Itinerario (dl. I blz. 79).