Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 3

Paria.

In die mont van die Golfo van Paria light het Eylandt la Trinidad¹⁾, die name hebbende verkreghen door een beloofte, die Colombus⁺ gedaen hadde op zijn tweede reyse, anno 1497. in perijckel wesende, ofte om des willen dat hy ten eersten drie berghen sach, als hy versch water socht, zijn volck van dorst vergaende. Die ⁺mondt van dese Golf wordt gheheeten Os Draconis, dat is die Draken mont, om die grousaemheyt des strooms die daer loopt. Die gheheele contreye ende den Oever van Paria²⁾, nae't zuyden ofte middagh streckende is aller plaetsen van Indien verre die ⁺schoonste ende vruchtbaerste, als Benzo ende Colombus ghetuyghen, alsoo dat van sommighe dit landt het aerdts Paradijs ghenoemt is. Is een groot plat ende even landt overvloedich ende vruchtbare aerde, altijt bloemen voorts brengende van seer lieflijcke ende onlieffelijcke reucke. Die boomen altoos groen ghelijck in die Mey ofte Lente. Hoe wel weynich vruchtbare ende ghesonde boomen; Oock wort alhier in sommige plaetsen overvloedigh vele ⁺Cassia Fistula ghevonden.³⁾

1) Oviedo III 6 (fol. 94).

+ [37 b]

+ Os Draconis heet dese stroom om zijn grouwelijck uytloopen.

2) Deze beschrijving naar Benzo I c. 3 (ed. Calveto 1581 blz. 12-14).

+ Dit landt Paria is om zijne vruchtbaerheyt ende lieflickheyt met rechte te noemen een aerdts Paradijs.

+ Hier wort veel Cassia Fistula gevonden.

3) Hierover Garcia ab Horto, Nic. Monardis, en Car. Clusius, in Arom. et simpl. hist. 1593 p. 55-64 (‘de Canella¹’) en 370/371 (Cassia fistula). Ook Itinerario II blz. 51.

[p. 113]

Die geheele provincie is int generael warm ende vocht, waer door veelderley ghewormte aldaer groeyen, waer onder mugghen zijn, die des nachts den menschen gants moeyelijcken vallen, ooc seer vele Sprinckhanen groote schade doende. Dese inwoonders dragen oock haer manlijckheyt in een uytgheholde Cauwoorde ofte⁺ riet, als in een scheyde, die reste buyten hanghen latende; Voor der Spaengiaerden aenkomst droeghen zy dusdanighe voorbroecxkens met Gout ende Paerlen gheborduert, ende dierghelijcke, welcke maniere haer die Spaengiaerden afghebracht hebben. Die ghehoude Vrouwen bedecken hare schaemte met een schorte die zy Pampanillas heeten, die dochters ombinden haer met banden van Cottoen; Hare Coningen nemen so veel vrouwen⁺ alst haer ghelieft, nochtans wordt eene alleene voor die echte ende rechte ghehouden, die oock 'tghebiet over alle die anderen heeft. Het ghemeene volck neemt 3. ofte 4. nae haer ghelieven welcke als zy oudt worden, doen zy die wegh, ende nemen jongen daer voor; Laten oock hare Piacchos ofte Papen die Jonckvrouwen eerst beslapen, ende die maechdom benemen. Dit volck als oock het meeste deel aller Indianen onderhouden haer met visch ende wijn van Maiz, 'twelck haer in plaetse van Koren is, ende met andere vruchten ende wortelen, sommige als verhaelt is, eeten oock menschen vleijsch, ghelijck alle Caribes, sommighe oock Luysen ghelijck die Apen ende Meerkatten, Vorschen, Wormen⁺ ende dierghelijcke onnutticheden, als oock die van Cumana. Een salve om die tanden te bevestigen, maken zy op de maniere der Cumaner aldus: Zy nemen schulpen daer uyt die Paerlen comen, met die bladeren van den boom Axis, (welcks boomvruchten zy als een sause ofte Peper t'geheele jaer over eeten)¹⁾ die zy te samen branden, daer na ghebrandt wesende, doen zy een weynich waters⁺ daer toe, dat het wit schijnt ghelijck Kalck; Met dese salve maken zy haer tanden so swart als kolen, ende doen oock dat zy gheen pyne daer in kryghen. Die nuese, lippen ende ooren doorbooren zy, ende hare lichamen verschilderen zy met roode ende swarte colueren uyt sappen van kruyden gheperst, hoe leelijcker sulcks is, hoe schoonder het haer dunckt te wesen. Hare beddingen zijn ⁺ghelijck netten ghevlochten uyt Cottoen, die zy aen twee palen vast maken, ende daer in ligghen. Int velt slapende, hebben altoos aen die eene zyde van't bedde een vuer, om die nacht coude te

+ Bedecken hare manlijcheyt met een Riet als een scheyde, met gout ende peerlen gheborduert.

+ Pampanilla. Hare Coningen hebben vele Vrouwen.

+ Eeten Meercatten apen, Wormen, Luysen ende andere onnutticheden.

1) Noot 1 van Calveto (p. 15).

+ Maken salve daer zy haer tanden mede swart vermen, is by haer een groote schoonheyt.

+ [38a]

[p. 114]

verdryven; Hare wapenen zijn pylen, ofte van Rieden ofte van Palm-hout gemaect, daer aen zy scherpe steenkens ofte beenkens ⁺maken voor die punte van 't yser, die zy met swart peck bestrijcken, 'twelck een seer vergifte materie, uyt wortelen, kruyden, Myren, vruchten, ende eenighe stinckende sappen ghemaeckt is, 'twelck die oude Vrouwen met Slanghen bloet, neerstich koken ende bereyden; onder het koken beswymen ende sterven vele door die vergifte lucht, soo daer yemandt af comt met een nieuwe pyle hier in gesteken, gequetst zijnde, loopt het lijf daer van op, ende sterft rasende in corter tijt; Het vergift wat ouder wordende, ⁺verliest zijn meeste kraft. Die remedie teghens sodanich vergift, is een gloeyende yser in die wonde gesteken ende gebrant. Alle Slaven die de Spaengiaerden in dit landt kreghen, worden over ghevoert in Cubagua, ende met een letter C. in haer aenghesicht ghebrant, ende ghehouden tot Parlen visschers, ende door dese middel zijn vele menschen vervoert, ende die Custe meest desolaet: want het Parel visschen ghedaen is, ende het Goudt naeghelaten wordt, 'twelck die Spaengiaerden aenlockte hier te gaen woonen.

+ Vergift daer zy haer pylen mede bestrijcken.

+ Met dese vergiftige pylen gequetst zijnde, isser anders gheen remedie toe dan uyt te branden.