|
| |
Tweede bedryf.
Archippus.
DE trage nacht heeft my ten bedde uyt doen rijsen,
Naer dat sy met haer vocht des aerdrijx gront ging spijsẽ;
Soo haest Auroor verlaet 't Oranje Ledekant
Van Tithon haer gemael, en haren wagen spant,
Verlaet ick inder yl de luye en lichte pluymen,
Want ick mijn tijt niet wil van mijn meestres versuymen;
Die my onthaelt, versorght, en koestert, jae bemint
Als eenigh moeder kan haer uytverkooren kint.
Ick baad in volle min en ongetoomde lusten,
Versteecken van gevaer, op dese minnekusten;
Ick streel haer boesem, en ick vind geen wederstant,
Ick lesch in dese bron mijn heeten minnebrant:
| |
| |
Dit maeckt my buygsaem en wil vaerdigh haer te dienen?
Haer liefd' aen my beloont schijnt meerder te verdienen,
't Is best dat ick mijn plicht doorvlegt met trouwe daen,
Om soo haer hert tot my te smeeden vaster aen.
Nu dien ick mijne ziel een weynigh weer met sorgen
Te quellen, om gerust het ongeluck te worgen
Het geen my dreygt, en reets met uytgelaten vuyst
Mijn hooft bereycken wil, met overdaet begruyst.
Ick ken den Koningh wel, en 't geen hy heeft bedreven,
Sijn daden zijn in 't hert van 't gantse volck geschreven;
Ick ken sijn Soon, voorwaer te los en licht van tongh,
Die sal licht melden 't geen dat ick hier in begongh,
Wat ongemeene buy staet my dan af te wachten?
De Koningh moedigh op sijn ongemeene krachten,
Die muylbant yder een, en temt met sijn gewelt
Wie dat sijn rijck oft eer iets heeft te nae gestelt,
En uyt de mont sijns Soons sal my mijn onluck spruyten,
Het wringen van sijn stael sal my voor d'oogen stuyten,
Dies yl ick yligh heen, en dien mijn Koningin
Met mijne woorden aen dat ick haer recht bemin,
Wy mogen met ons breyn gepaert te samen smeden
Een vont waer door wy best het ongeluck vertreden.
Een vrouwen breyn is loos en scherper van verstant,
Doch laffer wel in moet: wy dienen hier gekant,
Om d'uytgelate macht met meerder magt te dompelen,
Eer ons d'verwinnaers hant komt schigtig overrompelen.
Ick spreeck mijn Koningin, en sie hoe sy dees daet
Met woecker wreecken magh selfs op des Konings zaet.
Archippus. Elise. Licoris.
Maer daer verschijnt mijn Son vol Majesteyt: Elise,
Wanneer ick u behouw' wil ick 't graegh al verliesen,
Al wat ick reddeloos verliesen kan of magh,
Uw' min boeyt mijne ziel,
Tot onser beyder heyl op 's Vorsten strot geslepen?
Wie rijpelijck een vont met voordeel heeft begrepen,
| |
| |
Die heeft de rechte ree getroffen, om sijn lust
Naer 't heng'len van de wraeck noch eens te sien geblust.
Men moet de manslag wel met voordacht overleggẽ.
't Ontmijden 't dreygende gevaer is doen, geen seggen.
Wie dat zijn stuck begint bedenkt voor-eerst het endt,
De naesleep van een werck dient meed' seer wel bekent.
Ick hoop het sal van daegh geschieden.
Mijn Soon swelt vast in toorn, ick kan geen straf ontvlieden.
Indien dat hy ons' schant aen sijnen vader melt,
'k Weerhielt hem noch van hem, maer t'elckens met gewelt.
Indien sijn tonge klapt soo moet ons lichaem boeten.
't Gevaer is bitter, doch ick sal het wat versoeten.
Wat dunckt u van mijn list dien ick nu hebb' gesmeet,
Tot wiens uytvoeringe ick stadigh ben gereet.
De Koningh weet ghy swemt in vloeden van veel sorgen:
Te komen voor 't geval, 't geen hem noch is verborgen
In 't prangen van Areet, dien hy beknippen wil,
Om met sijn doot een eynd' te maecken van 't geschil,
Het geen die rijcken staeg schijnt over 't hooft te hellen,
Wie sich met staetsucht laet in sijne ziel versellen,
Dien wort gestadigh door dien macker aengeport,
Dat hy 't al overheer het geen een Koningh schort.
Ick weet dat hem een oegst van veel bekommernissen
Staegh te verwachten staet: Ick hoef niet los te gissen,
Dies sult ghy desen vont beleggen neffens my:
Gae spreeck den Koningh aen, dat beest, en segh hem vry
Dat hy sich hoed', men waeck hier op sijn lijf en leven,
Dat ghy door min geroert, u selfs niet kont begeven,
Te heelen sulck een stuck, hy wacht sich voor sijn staet,
Jae sie met Argus oogh te breydelen den raet.
Versoeck dat hy uw' magh in 't avontmael versellen,
Soo sal ick knippen voor syn lyf en leven stellen.
Ick sal den Hooftman van de Lijfwacht koopen om,
Hy is mijn vrient, dat hy slegs tegen t'avont kom
Om onsen Koningh van syn rijck en macht te rooven,
Ick sal hem groote gunst by uw' Mevrouw' belooven:
En soo my dit geluckt, sal ick syns levens kiel
| |
| |
Doen stranden met gewelt, want dit vereyst mijn ziel:
Ick hoop ghy sult u raet niet tegens mijne kanten.
Zijt ghy verseeckert van de Lijf-wacht en trawanten?
Men kromt elcks hert door list, tot goutsucht en tot eer.
Ick sal Mevrouw' soo stracks de loose laegh bestellen:
Gae, wilt de wreetheyt vellen,
Verpletter hem tot stof, 'k loop graegh de doot te moet,
Soo ick beoogen magh dat hy meed' sterven moet:
Ick walg reets van syn naem, syn toren doet my schricken,
Dies moet ick my een eynd voor mijne vrees beschicken.
Wanneer de gulde Son in Thetijs armen leyt,
Vertrouw' ick sal syn doot hem seecker zijn bereyt,
En d'uytgeleefde ziel in Charons dennen sweven.
Wie met de Kancker wil op 't alderseeckerst' leven
Die kerf en sny haer uyt, eer sy haer wortel in,
Eer dat men twijfel hoe dat men haer overwin.
Archippus. Stragulio. Barges.
Mijn vriendẽ weet gy niet dat schelmẽ zijn te straffen.
Wie dat syn tijt versuymt keur ick voor loom en laffe;
Een moedigh hert verduwt geen hoon of bitse spijt.
Wort ghy in tijt gehoont, ghy slijt licht wel door tijt.
Wanneer de tijt vertraegt, en ons geẽ stof komt biedẽ,
't Moet dan door manne moet en dapperheyt geschieden.
Mẽ wreekt een boosaert als mẽ hem verduldig draegt.
O! dat is 't uyterste met sulck een soort gewaegt:
Men moet de bosen in syn lusten wat besnoeren,
Die swijgt en 't quaet verdraegt, soeckt meerder quaet te voeren
Tot d'eerst-gestelde ramp: maer wie de palen set
Tot d'ongetoomde lust, heeft syn verstant gewet,
Dat 't overnoodigh is hem soo met straf te mercken,
Dat hy als moedeloos sich tot geen quaet kan stercken.
Wy vatten wel dat ghy 't op ymant hebt gemunt,
| |
| |
Ick stae 't u toe, soo ghy my ymant noemen kunt
Strafwaerdigh, sal syn doot met sure straf bekoopen.
Van uw' bescheydenheyt kon ick niet anders hoopen,
Boos, wreet en goddeloos, een duyvelschen tyran,
Vervreemt van al het geen de werelt deugt kan noemen:
't Is hem een eer dat hy van wreetheyt sich magh roemen,
Dies delgh syns levens licht; men roey dien wortel uyt,
Eer dat ons meerder quaet uyt sulck een stamme spruyt.
Durft gy het dencken om des Konings ziel te delgen?
Niet denken, maer ook doen. De aerde moet my swelgen
Soo ick mijn haet niet heb alleen op hem gekant,
Ick rust niet voor dat ick syn leven zie gestrant:
Want die versachting denckt te krijgen van een wreeden,
Die wacht niet anders als van hem te zijn vertreeden;
Hoort wat syn voorneem is: Areta is aen 't Hof
Verseit met Koningen, en meent te koopen of
Door voorspraek van AEgypt de doot van beyd' syn Soonen;
Hy hebbend' 't hert gesult in gal, wil niet verschoonen
Noch vader, soon of vrient, maer wil syn bloedigh stael
Doen swemmen in het bloet, getapt uyt altemael,
Soo weynigh past hy op beloften of op eeden;
Hy meynt door desen slagh drie rijcken te vertreeden:
En op dat hem syn Soon niet al te lastigh sy,
Soo heeftmen hem gestemt te wegen d'and're by.
Wil hy syn eygen soon van 's levens grens verschoppẽ:
Het geen ick segh is ernst, en niet om mee te poppen.
Ick segh dat al het Hof reets is ten val gedoemt,
Geen mensch verschoont, dan die syn werck als prijslijck roemt;
Soud gy uw' raet by hem, by sulck een wreedaert vlyen,
't Sou u tot geender tijt tot eer of nut gedyen.
Men mint verradery, men is met haet geterght
Op dien die eerst een mensch had tot verraet geverght;
Soo soud' hy op het ent, met reen een schelmstuck loonen,
Dit is 't gevaer 't geen ick aen uw' sleghs wil betoonen.
Ick was van daegh in 't Hof en sagh Sichaeus doot.
| |
| |
Die man was 't lant getrouw',
Dat bracht hem in syn noot.
Dies bidd' ick wilt doch niet een schelm, in 't schelm! stuck stijven.
Wy seggen u ons hulp, wat sullen wy bedrijven?
De Koning moet van kant, in 't middẽ van syn vreugt,
En heeden desen dagh in liefd' en wijn verheugt,
Ick sal u t'avont ter bestemder plaetse brengen,
Ghy sult met uwe troep verselt zyn, in het plengen
Van Bachus sult ghy hem vermoorden met u klingh,
Ick sal het ander deel uytvoeren sonderlingh,
En ick sal u als dan met gelt en gunft betoonen,
Hoe dat de Koningin uw' diensten wil beloonen.
Ick gae het is hoogh tijt, en elck pas op sijn woort.
Den wreden booswicht dient al lang te zyn vermoort.
Nu laet ons uyt ons troep de beste mannen kippen,
Dat ons dien wreeden niet kom onverhoets t'ontslippen.
Archippus. Elise. Lycoris.
Mevrouw het is volbracht, de lagen zyn bestelt,
Soo is de trotze vuyst vermast door ons gewelt.
My dunckt mijn netten syn archlistigh uytgespannen
't Is noodigh dat men 't quaet uyt onse paelen bannen,
Een Leeuw vermont sich meed' wel in een vossen huyt,
Dat hy door listen magh verkrijgen tot syn buyt,
Waer in dat hem 't gewelt geen eygen keur wil laeten.
Gewelt met list doormengt is goet en kan ons baeten.
Een eedelmoedig hert het geen naer wraecksucht hijght.
Snackt naer geen ander dingh ten sy het dit verkrijght,
Dies willen wy ons lust naer ons vernoegen boeten,
Soo kan ick weer het zoet van ons gevaer versoeten.
Ons stael dat dient gewet;
't Is waer, 't is meer dan tijt.
O! waerde minnaer? ô! hoe berst ghy uyt met vlijt,
Om uwe ziel met sorgh om mijnent wil te drucken;
't Is reden dat mijn ziel tot uwen dienst komt bucken,
Want als ick slegs beschouw' al uw' aenminnigheên,
Soo quetst ghy met u liefd' het midden van mijn leên:
| |
| |
Vaer wel mijn lies. 't Is tijt dat ick met moeyte schicke,
Dat hy sich uyt dees strick noyt weder kom t' ontwicken.
Elise. Lycoris.
O Vaderlijcke goon! bescherm doch onsen vont,
Os ick sie eer en roem seer deerelijck gewont!
Wat koestert niet de min uytmuntende gedachten?
Mevrouw' dan sult ghy eerst versachten
Uw' rouw' wanneer ghy zijt ontslagen van uw' Soon,
Die dient in tijts beheert, of schopt u van uw' troon;
Mijn dunkt dat hy syn spijt al preut'lend uyt gaet stroyen,
En dreygt u met uw' man, wat vloeck hy uyt sal goyen,
Dat kont ghy lichtelijck behartigen, als spijt
Een wack're ziel bestoockt, en voet krijgt door den tijt,
Sy soeckt geleeden smaet met meerder smaet te wreken.
'k Sal nae syn ondergangh al vaerdiger gaen steken,
En leggen 't hoost seer mack voor hem in synen schoot,
Elck voegt sich nae dat sich gelegentheyt aenboot:
So ick hem slegs met list kan van 't bancket doen smaken,
'k Sweer hy sal voor 't gelagh syns levens adem braken:
Men dient geen groot geraes te maecken, om in 't net
Een al te loosen vos te houden starck beset:
Maer 'k sal mijn wreden aert met weynig honig mengen.
Wilt ghy hem dan met een oock om syn leven brengen?
Als ick een stam afknot, verschoon ick dan een tack?
Uw' is noch niet bewust wat goetheyt in hem stack;
Hy is een Prins voorwaer wel waerdigh lijf en leven;
Ick neem het wederom, ick hebb' het hem gegeven;
En wat dat in hem is betoont sich klaer en wel,
Dat hy onwilligh is te doen naer mijn bevel,
En hy soud' lichtelijck mijn handel heel verklicken,
Wie leven wil gerust moet sulck soo naeuw niet micken.
Gins komt dien jongeling soo moedigh en soo schoon,
Dat hy in syn gelaet selfs overtreft Adoon.
| |
| |
Archistratus. Elise. Lycoris.
Wel Moeder meynt ghy my noch langer te vervoogden?
'k Val nu soo buyghsaem niet?
Het geen de goon gedooghden
Sult ghy dat sonder reen verschoppen en versmaen?
't Schijnt dat sy mijn vooghdy soo over uw' verstaen.
Oneen, Jupijn en smaeckt noch kracht noch dwinglandyen,
Maer ghy sult eyndelijck voor u misgrepen lyen.
Wat hebb' ick al geleen? wat heeft mijn volle krop
Niet goddeloose daen verswolgen? och! ick stop
Mijn ooren, als 't verstant noch sleghs begint te heugen
Van 't uyrgekipte quaet, en gruw'len die niet deugen:
Uw' t'saem gekuypte list, en ongetoomde lust,
Die ghy verhit in min, hebt met u lief geblust;
En my vervreemt van troost, die kinders aen haer moeder
Genieten, in haer leet: geen beer was oyt verwoeder
Gekant op eygen vlees, als ghy zijt tegens my,
En dat alleen uyt sucht tot wreede heerschappy.
Ick hebb' mijn vader reets beginnen te verhalen,
Hy dreyght dat hy u dit seer diersal doen betalen,
Want syn verbolgentheyt brant boven maten seer,
En soo hy nu niet was belemmert door een sweer
Die hem is opgebracht door beyd' Areetaas kinderen,
Hy soud' u trotse maght en geylheyt haest verminderen,
Want ghy hebt langh genoegh getergt ons taey gedult:
De straf wort recht besteedt naer grootheyt van de schult,
En dees uw' Pol sal meed' voor syne lusten boeten,
Wanneer dat wy uw' beyd' vertreden met ons voeten;
Ghy beyd' verdient voorwaer geen eerelijcke doot,
Die eer, en roem, en deught soo wreevelijck verstoot.
Mijn Soon ick bid houw op van moeder soo te lasteren.
't Is u vermaeck u ziel t' onteeren, en verbasteren,
Die eedelmoedigheyt die u heeft voorgeteelt,
| |
| |
Ghy hebt my niet verveelt,
Uw' vader was al langh in menschen bloet versoopen,
Dus docht hy door dees vont syn vryheyt te bekoopen:
De Koning swemt in vreugt wanneer hy swemt in bloet,
En soo syn dorstigh hert met doode rompen voet,
Seyt hy, dees leeuwen aert is 't billijck te ontvlieden.
U ziel schijnt oock geheel te jancken naer gebieden.
Ach neen! mijn soon! mijn wil is buygsaem aé een Vorst
Die niet soo hongerigh naer menschen bloet en dorst,
Maer toont sich reckelijk voor kleynen en voor grooten.
Most gy uw' plicht dan soo quaetaerdig van u stooten?
Ick stietse niet, maer dacht dat hy syn plicht eerst brack,
Vermits hy sonder reen vaeck naer mijn leven stack:
Doch ik neem willig weer 't juck van gehoorsaemheden,
Waer door ick aen mijn lief verplicht blijf.
Verschoon my heb ick oyt mishandelt tegens u!
Neen, paeyt de Vorst alleen.
Gebogen, knielt voor u, wilt slegs haer fout verschoonen,
Wat kint hadd' oyt vermaek syn moeder te gaen hoonen.
Wat moeder nam vermaeck te syn een kinder-plaegh?
Ick deed' om beeters wil.
Ghy deed' het alle daegh.
Wel 'k sal my genadigh keeren
Soo ghy u tergen staeckt, en segh my uw' begeeren?
Dat ghy het herte meuckt, 't geen op my is verhart.
Gy eyst wat groots; edoch 't getuyg'nis van mijn hart
Is machtigh om mijn ziel daer gans toe t' overreden.
Ick gae, en blijf uw' Soon:
En ick uw' moeder. Heeden
Sult ghy de scherpte noch beproeven van een dolck,
Mijn veynserijen syn een grondeloosen kolck
Die sullen beyd' den soon en vader noch verdrincken
Eer ick mijn wreken staeck, 'k wil liever selver sincken,
't Is onnut dat ick nu mijn kostelijckentijt
Soo noodigh tot mijn wil, onnuttelijck verslijt,
| |
| |
Die die syn voorneem wil wat klem en nadruck geven,
Moet in syn voorneem spoen, 't is beeter hart gedreven,
Als traegelijck verflaeuwt, en dan op 't eyndt geweent,
Eerst moet men sorgen, dan van sorgen syn gespeent.
Rey van Tyriers.
Zangh.
Wat is het rijck een lastigh juck,
Het geen den drager prangt met druck,
En houdt hem gants ter neer geslagen,
Sijn kracht versaeckt dien last te dragen,
Sijn beenen sijgen, end' zijn ziel
Die is als een geladen kiel,
Te lastigh om syn last te voeren,
Die zich niet laet door 't roer verroeren.
Wie isser doch veel grooter slaef,
Als die sich uyt-slooft voor een ander,
Men schat een gulden Kroon een gaef,
Maer s' hangt door moeyten in malkander,
De gulde schael schenckt aen hem zoet,
Hoe wort syn vreught vermenght met vreesen,
Die nat elcks herssens leven moet,
En wort van niemant noyt gepresen,
Ach! sulck een Kroon wort hem van loot,
Die 't hooft verdruckt, en haest ter doot;
Sulck een siet steets de doot voor oogen,
De vreugt van 't rijck, is haest vervlogen.
Tegen-zangh.
Al sleept de Kroon een groot getal
Van ellend' die haer dragen sal,
Nochtans ist heerlijck te gebieden,
Elck soeckt dees eer by onse lieden:
De sorgh des rijcks is niet soo swaer,
Indien een Koningh geen gevaer
Dorst uyt syn eygen huys verwachten.
Een Huw'lijck baert hem swaerder quaet:
| |
| |
En is gevaerlijcker te achten,
Vermits de stutten van den staet
Beswijcken, en niet konnen lijden
Veel swarigheên aen beyde zijden:
Een vrouw' sleept meerder ongeneught,
Als veeltijts menschen oogen heught.
Toe-zangh.
Indien het lot syn gunst verleent,
Dat Venus sich met Mars vereent,
Soo weertmen alle swarigheeden
Die oyt in rijcken zijn geleeden:
Want Mars bewaert den onderdaen
Dat hy syn Heer ten dienst moet staen,
Soo leertmen dan vrouw' Venus knippen
Besnoeyen, dat sy niet en kan
't Gewelt doen stranden aen haer klippen;
Sy is genegen tot een man,
En buyght sich need'righ voor die voeten
Die 't huys des rijcks beschragen moeten.
|
|
Auteursrechtvrij