Lezen verbindt schrijver en kind

[p. 16]

De Bustocht.
Gerrit Baron, uit: De koning van Koronie en andere verhalen

‘Henk! Haast je, de bus komt zo meteen.’

‘Ja ma,! ik kom eraan.’

Henk was nog bezig zich aan te kleden terwijl zijn vrienden en kennissen één voor één het erf op kwamen. Het was een gaan en komen van kinderen en wegrijdende auto's. De meeste ouders brachten hun kind of kinderen met eigen vervoer. Vandaag is Henk jarig.

Hij is tien jaar oud geworden. Vanmorgen stond hij minutenlang oog in oog met zijn cadeau, een splinternieuwe racefiets.

Zijn vader had het precies beneden bij de trap gezet. Het had geen missen. Hij moest ertegen opbotsen. Hij had zich de afgelopen weken nog nooit zo gelukkig gevoeld als vandaag.

Het was altijd al zijn wens geweest zo'n mooie racefiets te bezitten. Op school had hij taartjes van Torarica, ijsjes van Fernandes en Zapp van Interfood uitgedeeld. Voor het schoolhoofd en de andere leerkrachten had hij loempia's en samoza's meegenomen. Op school was het ook heel leuk. Terwijl hij zich aankleedde, keek hij door het raam naar buiten.’

Hij zag al zijn vrienden en vriendinnen heel mooi gekleed het erf opkomen. Hij voelde zich echt jarig vandaag. In de verte zag hij de grote bus aankomen. Aan het getoeter begreep hij dat het zijn bus moest zijn. Met grote snelheid rende hij de trap af.

En.... -Hiep! Hiep! Hoera! klonk het uit alle monden tegelijk. Van iedereen kreeg hij een handdruk, een brasa of zoen of beide. Ook kreeg hij veel cadeaus.

Bij het zien van al zijn vrienden en de vele nieuwe gezichten bekroop hem een verlegen gevoel. Vader en moeder stonden trots naar hun zoon te kijken. De vrienden van Henk stonden nu om hem heen. Patrick, de vechtersbaas, Gerrol, de rustige, Vincent, de goede zwemmer maar ook de grote opschepper van de groep, Sergio, een prater als Borger Breeveld, Ilona zijn lieveling, en Glenda die altijd een soort moeder voor hem wil spelen.

[p. 17]

Henk was helemaal in het rood gekleed. Hij had een cowboyhoed op; droeg zwarte lederen schoenen en om zijn middel een riem. De bus kwam toeterend tot stilstand.

‘Jongens en meisjes, willen jullie alvast plaatsnemen in de bus. We hebben slechts twee uren om te bussen’ - zei de moeder van Henk. Dat lieten de kinderen zich geen twee keer zeggen. Ze begonnen te dringen bij de ingang van de bus. De vader van Henk liep met een video-camera rond om enkele beelden vast te leggen.

Iedereen was in de feeststemming. De bus was haast vol met zingende, springende en dansende kinderen.

De chauffeur zette zijn cassette-recorder aan en pittige Surinaamse muziek dreunde door de boxen. Iedereen zong: ‘Na wan soema verjari tide’ - en nog veel meer verjaardagsliedjes.

De chauffeur toeterde op het ritme van de liederen die de kinderen zongen en het getoeter vormde nu en dan een soort achtergrondmuziek. De bus reed vanuit Uitvlugt door Zorg en Hoop naar de Highway. Dc bus zou verder rijden via de Latourweg over de Nieuwe Brug en zo terug naar Uitvlugt.

Het was reuze gezellig in dc bus. Plotseling bleek, tot iedereens verrassing, goochelaar Brokokindi zich in de bus te bevinden. Brokokindi goochelde snoep, taartjes en chocoladereepjes, gebraden doksepoten en gestoofde kippevlerken. De kinderen keken hun ogen uit.

Er werd gelachen, gezongen en gegeten. Ter hoogte van de Highway bleek de weg te zijn versperd. Dc chauffeur die niet bekend was met de buurt besloot niet terug te keren maar een zijweg in te slaan, waardoor hij in staat zou zijn via de Nieuwe Brug terug te rijden. Deze zijweg liep door het Ramgoelamgebied. Niemand in de bus had iets gemerkt van de wegversperring. De bus reed nu over de Ramgoelamweg. Plotseling klonk er een knal.

De chauffeur schrok hevig en ging meteen op zijn remmen staan. De kinderen die dit niet hadden verwacht, vlogen naar voren. Enkelen vielen op elkaar, .... luid gegil cups met stroop vlogen door de lucht, taartjes in de gezichten en op de kleren van de kinderen. De kinderen kreunden en lagen op elkaar. Sommigen hadden pijn aan hun knieën, anderen aan hun armen en benen. De bus stond stil. De chauffeur keek via zijn achteruitkijkspiegel naar buiten. Hij wist het heel zeker. ‘Wat is er gebeurd chauffeur?’ vroeg Henks moeder met de schrik nog duidelijk in haar stem.

‘Een band is gesprongen mevrouw,’ zei de chauffeur, terwijl hij aanstalte maakte om uit de bus

[p. 18]

te stappen. Toen hij de deur openmaakte en op straat stond, stond hij oog in oog met een groep jongens.

‘Wat komen jullie in onze buurt doen? Wij willen geen grote bussen in onze smalle straat,’ klonk er vanuit de groep. Alle kinderen in de bus klommen op de stoelen en probeerden uit de ramen te kijken. Natuurlijk ook de jarige Henk.

Geen van de jongens op straat had een hemd aan. Een enkele had een slipper of patta aan. Anderen hadden gewoon een gescheurde broek aan. ‘We willen geen bus in de buurt. Kijk wat net zo'n grote auto als van jullie met mijn broertje heeft gedaan’, zei een van de ouderen uit de groep. Langzaam sukkelde een jongen naar voren met een been in gips. ‘Wij hebben hier een feest en jullie moeten dat niet komen verstoren’, schreeuwde een andere jongen.

Op het erf werd er muziek gemaakt op botroblik, lege boterblikken. Ofschoon er muziek gemaakt werd op botroblik klonk het toch heel mooi, ritmisch. Onder de tent dansten enkele kinderen. Een meisje was jarig. Haar vriendjes uit de buurt hadden een band samengesteld en maakten ter ere van haar muziek. Henk stond naar dit alles te kijken. Hij kon zich dit niet voorstellen.......

Arme mensen die feesten. Hij keek om zich heen in de bus,..... alleen maar zeer netjes geklede kinderen. Hij keek naar zichzelf. Kinderen met veel gouden sieraden en mooie schoudertasjes, strik in het haar. Sommige meisjes hadden zelfs een lichte make-up. Bijna alle kinderen in de bus hadden een horloge om hun pols.

En buiten..... buiten zag hij deze kinderen, even oud als de kinderen die in de bus zaten en toch zo anders. Dit had hij voor het eerst gezien. Hij had nooit geweten dat er kinderen in Suriname zijn die zo leven, 's Zondags als ze naar Kolakreek gingen of Zanderij I, reden ze altijd met grote snelheid over de weg. De nieuwe Toyota van zijn vader met de donkere glazen en airco was altijd in een vaart. En nu dit..... en nog wel op zijn verjaardag. Thuis hadden ze in de buurt een gesloten riolering, goed onderhouden erven en netjes optijd gemaaide trottoirs. Nu zag hij open goten met groen vies water, veel wied langs de straat en grote waterplassen op de erven. Hij keek om zich heen en zag dat de meeste kinderen die in de bus zaten hun neus optrokken.

‘Ba! wat vies!’ hoorde hij Sandra zeggen.

‘Liever donder je op van hier,’ hoorde Henk vlakbij hem vanuit de straat. Hij keek omlaag in de gitzwarte ogen van de jongen met het been in gips. Hij hield een stok in zijn hand. Ze keken

[p. 19]

elkaar enkele seconden ijzig aan. Toen verbrak moeder de stilte. ‘Wie ben jij?’, vroeg ze nu een beetje geïrriteerd, want ze had zich voorgenomen haar zoontje een onvergetelijke tiende verjaardag te bezorgen en nu dit. ‘Ik ben Kenneth. U kunt me ook Koemba noemen, want zo noemen mijn vrienden mij,’ zei de jongen een beetje ruw.

‘Waarom praat je zo tegen mij?’

‘Kan ons dat interesseren,’ zei de oudste uit de groep.’

Jullie storen ons feest door hier tot jullie feestroute te maken.

Nog geen maand geleden is mijn broertje Koemba door net zo'n feestbus overreden. Wie helpt hem nu met zijn gebroken been. Wie draagt de pijn?

Jullie rijden maar rond en feesten, maar mijn ouders zitten nu met de zorgen. Koemba is vandaag ook jarig, maar geld hebben we niet meer. Nu gaan we zijn feest samen met Ismene vieren.’

‘Ze hebben spijkers op straat gezet en zo de banden laten springen.’ zei de chauffeur op boze toon en kwam achter de bus vandaan’. ‘Beide achterbanden zijn naar de maan.’ -bromde hij.

‘Maar waarom hebben jullie dit gedaan?’ richtte de moeder van Henk zich tot de broer van Koemba.

‘Wij vieren ook feest, iedereen viert toch zijn feest op zijn manier. Jullie hier in Ramgoelam doen dat op het erf en wij met de bus.’

‘Maar U bezorgt ons alleen maar last en problemen. U maakt feest met de kinderen en door uw feest raken onze kinderen hun been kwijt. Dat is ook niet eerlijk mevrouw.’

De andere jongens bromden ondersteunend en ‘yeah! yeah!’ klonk het vanuit het erf.

Het was duidelijk dat Anthony de leider van de buurt was.

‘We kunnen nu niet weg. Er is slechts één reserve band,’ - zei de chauffeur. ‘Het duurt zeker twee uren voor we verder kunnen’.

Henk was ongemerkt achter zijn moeder komen staan.

‘Ma, Ma’ fluisterde hij.

‘Wat is er jongen!’

‘Kunnen we mijn feest niet samen met de kinderen van hier vieren. Wij hebben zoveel snoep, koek, taartjes, kroketten, sap en stroop.’

Ze keek hem diep in de ogen aan en zei heel koeltjes. ‘Ik zal erover nadenken.’

[p. 20]

‘Een band is gesprongen mevrouw’, zei de chauffeur, terwijl hij aanstalte maakte om uit de bus te stappen.

[p. 21]

Eigenlijk vond zij het zo een gek idee niet, maar bij de gedachte dat al deze kinderen van rijke ouders en haar zoon tussen deze niet netjes geklede kinderen moesten zijn, bezorgde haar haast kippevel.

Wat zouden de ouders van de kinderen morgen tegen haar zeggen, dacht ze bij zichzelf.

Maar de vader van Henk stond er ook bij en zei:

‘Wat is hier vreemd aan; feest is feest. En kinderen, zijn kinderen, arm of rijk, kinderen zijn en blijven kinderen.’

Hij hield de video-camera in zijn hand.

‘Deze beelden wil ik niet missen’

Patrick, Gerrol, Vincent en Sergio waren intussen naast Henk komen staan.

‘Sergio is gekleed als Michael Jackson’ zei Anthony spottend.’ De jongens begonnen te lachen. Henk liet zich hierdoor niet uit het veld slaan. Hij liep op Koemba af. ‘Ik ben Henk,’ zei hij heel beleefd.

‘Oh, en ik ben Kenneth, maar ik word liever Koemba genoemd.

‘Ga je nog naar school?’ wilde Henk weten. ‘Nee hoor, dat wil ik graag maar het kan niet. We hebben geen geld.

En door het ongeluk van mij zitten we echt in de pinarie.’

Henk wist niet wat te zeggen. Zoveel erge dingen om zich heen. Koemba verbrak de stilte en keek hem voor het eerst glimlachend aan en zei:

‘Daarom willen we geen bussen hier. Niemand in de straat heeft een auto. De straat is voor ons een speelplaats, een voetbalveld, een ontmoetingsplaats.

Daarom willen we vooral geen grote auto's of trucks of bussen in onze straat. Een straat is in de eerste plaats voor de mensen die in de straat wonen. Als anderen hiervan gebruik willen maken dan mag dat natuurlijk, maar dan op een juiste wijze. Na de aanrijding waar ik een gebroken been aan heb overgehouden, heeft de buurt vergaderd en we hebben besloten geen grote bussen of trucks hier door te laten.’

‘Mag ik je uitnodigen op het feest van Ismene?’

Henk was blij. Hij wenkte zijn vrienden; zijn moeder glimlachte terwijl zijn vader als een toerist dit gebeuren op zijn video-camera vastlegde. Maar in de bus brak bijna de hel los. Scheldende en brullende kinderen. Zelfs de goochelaar was heel erg boos. ‘Ik ga niet goochelen

[p. 22]

voor deze kinderen, nee, nee, nooit van mijn leven.’

‘Nee, nee, mij niet gezien,’ schreeuwde Ilona.

‘Wat moet ik met mijn mooie kleren op zo'n vies erf?’ schreeuwde een ander meisje.

‘Die Henk is jarig en gek tegelijk.’ -zei een andere schoolvriend in de bus.

Maar enkele jongens volgden het voorbeeld van Henk. ‘Hij is jarig. Wij zijn te gast bij hem, dus waar hij gaat gaan we,’ zei Frits tot verbazing van velen. Frits had altijd ruzie met Henk omdat hij vond dat Ilona teveel naar Henk keek.

En nu kwam dit uit zijn mond.

Dat kon niemand in de bus geloven.

‘Ik wil weten hoe ze muziek maken met gebruikte boterblikken,’ zei Henk tegen Sergio.

‘Dat is voor ons een koud kunstje,’ -zei Koemba.

‘We kunnen Kawinamuziek spelen.’

-‘Wat is dat?’ - zei de nieuwsgierige Shirley. Shirley was de grote roddelaarster van de klas. Daarom was ze ook uit de bus gestapt want ze moest van alles op de hoogte zijn om te gaan vertellen aan achterblijvers in de bus. Heel rustig keerde Koemba zich om, steeds leunend op zijn stok.

‘Dit is echte Surinaamse muziek. Je kan er lekker op dansen.’ Een deel van de kinderen bleef in de bus zitten, met morrend gezicht. De chauffeur was weg om een reserve band te halen. De moeder van Henk begon snoep, taart, gebakjes uit de delen en heel wat kinderen uit de buurt kwamen aangerend. Koemba liep langzaam naar de band.

Hij vroeg aan de drummer of hij even mocht overnemen. Met een beetje moeite ging hij zitten en meteen klonk het nummer anders, lekker swingend. Hij leek een genie achter de boterblikken. Zijn handen bewogen razendsnel. De botroblikmuziek zwingde lekker. De kinderen uit de bus begonnen te dansen met de kinderen van de straat. Eerst dansten ze binnen hun groep, maar langzaam kwamen de twee groepen bij elkaar en het was dansen geblazen. Vooral de als Michael Jackson geklede Sergio trok de aandacht. Hij kon er wel wat van. Plotseling klonk er van onder de tent.... ‘Hiep Hiep Hoera, Hieperde piep Hoeree.’ Henk keek naar Koemba, het boterblikgenie. Een eerlijke glimlach verscheen op zijn gezicht; zijn ogen glinsterden; moeder keek Koemba teder aan.

‘Het kon mijn zoon zijn’ dacht ze.

[p. 23]

‘Uitvlugt en Ramgoelam onder een dak,’ schreeuwde Anthony luidkeels. Iedereen schreeuwde blij: ‘Yeah, Yeah, Yeah, Yeah.’

Behalve vanuit de bus; daar werden heel wat tjoeri's gemaakt.

De vader van Henk kwam naast zijn moeder staan:

‘Om eerlijk te zijn; ik weet ook bitter weinig van deze mensen. Ik denk dat ik vaker erop uit zal trekken om mijn stad beter te leren kennen.’

‘Vind ik ook, maar kennen alleen is niet voldoende. Deze situatie van armoede moet veranderen,’ zei moeder heel serieus, terwijl ze voor zich uitstaarde naar de overkant van de straat waar een vrouw met zes kleintjes in de deuropening van haar huis stond; de oudste was nog geen acht jaar. Er kwam een pick-up aangereden. In de bak zat de chauffeur van de bus, hij had twee banden bij zich. Snel begon de chauffeur de banden te verwisselen.

Nu moesten de overige kinderen ook uit de bus stappen. Ze moesten op het erf gaan bij de feestgangers, want de weg was te smal. En vreemd genoeg, toen de chauffeur klaar was met het verwisselen van de banden wilde echt niemand weg, zo gezellig was het geworden, onder het zinken dak. Ze moesten afscheid nemen van elkaar. Henk bleef bij Koemba staan terwijl de kinderen één voor één in de bus stapten. Ze hadden allemaal nieuwe vriendjes en vriendinnetjes gemaakt.

‘Ik kom morgen of in ieder geval gauw bij je,’ zei Henk, terwijl vader knikte om aan te geven dat hij het ook goed vond. Koemba gaf hem een hand. Henk trok hem naar zich toe en gaf hem een brasa.

‘Wi na brada,’ zei Henk: ‘Wi na stanko,’ antwoordde Koemba.

‘Joe na mi kabel,’ zei Henk terug en ze barstten in lachen uit. Samen liepen ze naar de bus, waar de chauffeur ongeduldig toeterde. Dit is toch anders dan anders,’ zei één van de meisjes, terwijl ze knipoogde naar Anthony. ‘Een mooie vent he. Ze zijn arm maar toch gezellig in de omgang.’ Ik dacht altijd dat ze ruw waren en liep daarom altijd in één grote bocht om hen heen. Nu zie ik hoe goed van hart en hoe beleefd en gezellig ze zijn,’ zei een ander meisje met haast een Hollands accent.

‘Wat kunnen we doen om deze mensen te helpen?’ zei Freddy een klasgenoot van Henk.’

‘In de eerste plaats nooit bewust neerkijken op arme mensen. Deze plaats is voor hen bepaald,

[p. 24]

omdat er rijken zijn. Ze hebben daarvoor niet gekozen,’ antwoorde de moeder van Henk. Henk ging als laatste de bus in. Nog eenmaal keken hij en Koemba elkaar aan.

Koemba's ogen glinsterden.

‘Dank je wel kabel, dank je wel,’ zei hij haast blozend. Daarna zocht Henk zijn plaats in de bus en terwijl deze in beweging kwam, bemerkte men dat er iemand ontbrak. Het was de goochelaar. Wat bleek er gebeurd te zijn? De goochelaar zat aan de overkant te goochelen voor de kinderen. Na heel wat zuchten kwam hij in de bus.

‘Mag ik de kleintjes niet gelukkig maken,’ zei hij een beetje boos tot de ongeduldige chauffeur. De bus kwam eindelijk in beweging. De muziek werd weer luid aangezet. Henk stond met tranen in de ogen uit het raam te kijken naar de steeds kleiner wordende Koemba.

Hij bleef wuiven.

Plotseling voelde hij een hand op zijn schouder. Het was die van zijn moeder.

‘We komen hem morgen bezoeken.’

‘Ma, kan ik hem mijn fiets geven..........?

‘Nou denk erover na. Maar morgen komen we hem ophalen om hem naar dokter Kimadjo te brengen. Die zorgt er wel voor dat hij heel gauw beter wordt. En als je dan al hebt nagedacht over die fiets, kun je hem rustig afstaan.’

‘Ik zie je morgen,’ schreeuwde Henk. In de verte wuifde Koemba terug met zijn nieuwe horloge in de lucht.

Hij was dolgelukkig met zijn kado en nog wel op zijn verjaardag. Henk was ook gelukkig, want morgen zou hij Koemba weer zien.