Minnerij, misdaad en magie

Merkwaardige zaken uit Maastricht's onbekende verleden

[p. 5]

Voorwoord

- Ongetwijfeld zal het zeer velen in en buiten Maastricht genoegen doen te vernemen, dat een ruime selectie van de historische artikelen, die onze stadgenoot de heer J.L.J. Leunissen sinds enkele jaren in ‘De Limburger’ publiceert, gebundeld van de pers komt en aldus blijvend ter beschikking staat van alle belangstellenden en die het zullen worden. Kranten zijn nu eenmaal eendagsvlinders, die na min of meer vluchtig gebruik in de papiermanden of op rommelzolders plegen te belanden.

- De wekelijkse dagbladrubriek ‘Maastricht van toen’, waarvan deze uitgave een bloemlezing bevat, is gewijd aan de petit histoire. Het is niet de bedoeling van de auteur zwaarwichtige beschouwingen te geven over culturele stromingen, ontwikkelingen op sociaal-economisch gebied of over het ontstaan van tweeherigheid. Hij wil, zoals de titel van de bloemlezing het uitdrukt, de lezer in kennis brengen met minnerijen, misdaden, magie en andere merkwaardige gebeurtenissen uit onbekend Maastricht.

- Aan de stilistische vaardigheid en de vlotte verhaaltrant van de schrijver kunnen wij stilzwijgend voorbijgaan. De heer Leunissen mag zich verheugen in de sympatie van een omvangrijke achterban die geen enkel van zijn artikelen wil missen. Belangrijker is, dat hij zijn anekdotische materie behandelt met de nauwgezetheid van de historicus. Er is hier geen sprake van sterke, meer aan de fantasie dan aan de werkelijkheid ontsproten verhalen, maar van een weergave van de feiten, die aan authentieke bronnen en relevante litteratuur is ontleend. De auteur put nl. bij voorkeur uit de oude rechterlijke archieven van de stad, met name de criminele rollen en vonnisboeken van het Luikse en het Brabantse hooggerecht, eveneens uit de resoluties van de Indiviese Raad, en voor een ander gedeelte uit biografieën, memoires en dagboeken van tijdgenoten, uit pamfletten

[p. 6]

en vergeten brochures, die hij zich soms na moeizaam speuren uit het bibliotheekdepot laat aanreiken. Het bezit van een instelling als de Stadsbibliotheek is rijker dan zelfs aan ingewijden bekend is! Veel gegevens ontleent hij bijv. aan de oudste - en wél in bredere kring bekende - geschiedenis van het toneel in onze stad, het ‘Tableau du spectacle français, ou annales théâtrales de la ville de Mastrigt’, dat door de advokaat Bernard met een opdracht aan primadonna Clairville in 1781 werd uitgegeven.

- De beschrijving van losse feiten, min of meer sensationeel van karakter en op aantrekkelijke wijze voorgedragen, kan een doeltreffend middel zijn om de kennismaking met de geschiedschrijving in eigenlijke zin, die oorzaak en gevolg met elkaar in verband brengt, te vergemakkelijken. De schetsen van de heer Leunissen komen niet alleen tegemoet aan de weetgierigheid, die bij ieder historicus, evengoed als bij iedere ontdekkingsreiziger, een rol speelt, doch zullen ook voor velen een prikkel zijn om hun kennis van de boeiende geschiedenis van Maastricht te verbreden en te verdiepen. Daarnaast werpen deze anekdotisch verhaalde gebeurtenissen, juist omdat zij uit het leven gegrepen zijn en voor zich zelf spreken, soms een scherper licht op de mentaliteit en de situaties in vroegere eeuwen dan waartoe de professionele geschiedschrijving in staat is.

Wij denken hierbij aan karakteristieke voorbeelden van volksdevotie en mystiek in de 17e en 18e eeuw, aan de armenzorg, aan het lot van echte of vermeende krankzinnigen, de liefdesperikelen van kanunniken en officieren, de chantage van notabele burgers door overheidsdienaren, hardhandige ruzies tussen Luikse en Brabantse regenten, de huiver, opgeroepen door heiligschennende daden, en het rosse bedrijf als randverschijnsel van een groot garnizoen. Het zijn evenzoveel momentopnamen uit een onbekend Maastricht, die - zij het op ondergeschikte punten - het beeld van het verleden van onze stad kunnen retoucheren.

[p. 7]

- Het zal wel overbodig zijn de auteur sukses te wensen bij de uitgave van deze bloemlezing. Gaarne geef ik echter uiting aan de hoop, dat de uitgave van een tweede bloemlezing uit ‘Maastricht van toen’ niet lang op zich zal laten wachten.

Dr. Mr. H.H.E. Wouters.