De lotgevallen van Ferdinand Huyck

[p. 67]

Vierde hoofdstuk.

't Geen verhaalt wat er verder in de koepel voorviel.

De voorstanders der nieuwe school, welke sedert eenigen tijd in de letterkunde het hoofd begint op te steken, schijnen, met verwerping der oude eenvoudigheid, welke wij van de Grieken en Romeinen hadden ontfangen, in hunne voortbrengselen, vooral in die van dramatischen aart, machtig veel prijs te stellen op treffende en ongehoorde tegenstellingen en contrasten, en op alles, wat vreemde en door heur onverwachte verschijning sterk schokkende uitwerkingen te weeg brengt. Hiertoe behooren voornamelijk de zoogezegde coups de théâtre, welke tegenwoordig bij onkundigen, ja zelfs (ik zeg het met leedwezen) bij ettelijken, die beter moesten weten, meer indruk maken en meer toejuichingen verwerven dan de fraaiste gezegden of de schilderachtigste beschrijvingen onzer beste dichters. Wat mij betreft, wellicht komt het daarvandaan, dat ik op mijn ouden dag mijn smaak niet weet te plooien naar dien des hedendaagschen tijds; maar ik kan maar van mij zelven niet verkrijgen, dat verschrikkelijk bonte, dat sterke licht en bruin, al die schuddende en schokkende contrasten, te bewonderen: en zoo ik al in enkele gevallen vrede heb met die coups de théâtre, welke mij doorgaands eerder een

[p. 68]

lach van medelijden dan een kreet van genoegen afperssen, het is in een blij- of kluchtspel, waarin ik oordeel dat zij te huis behooren.

Men vergeve mij deze uitweiding, welke sommigen misschien zal ergeren en aan allen waarschijnlijk ongepast en misplaatst zal voorkomen; maar het is een voorrecht van den ouderdom, bij ettelijke gelegenheden wat lang van stof te worden, en wat te beuzelen, 't geen soms bazelen wordt. Tot mijn verdere verschoning moet ik zeggen, dat de aanleiding daartoe zich zeer natuurlijk verklaren laat uit den toestand, waarin Mejuffrouw Blaek en ik, zoowel als de drie nieuwe personaadjen welke ons kwamen verrassen, ons aan het slot van het voorgaande hoofdstuk bevonden, en welke toestand over en weder een der aartigste coups de théâtre opleverde, die immer in de gefingeerde tooneelwaereld kan worden uitgedacht.

Verbeeldt u slechts, aan de eene zijde, den schrijver dezer gedenkwaardige geschiedenis, in den fraaien dosch, welke vroeger beschreven is en die door den regen niet beter van aanzien geworden was, op handen en voeten onder de tafel liggende om den kluw op te rapen van Mejuffrouw Blaek, die op het geroep het blonde hoofdje had omgewend en, zoodra zij de aankomenden herkende, met neêrgeslagen oogen en bloedroode wangen, als op haar plaats genageld bleef staan, gelijk iemand, die op een schuldige daad wordt betrapt: - en, aan den anderen kant de drie nieuw aangekomenen, verbaasd en als versuft op den drempel staande om dit tooneel aan te gapen, en zeker alle drie in den waan verkeerende, dat het hier

[p. 69]

niet zuiver toeging, en dat Mejuffrouw Blaek een vrijer had, die zich onder de tafel zocht te verbergen. Waarlijk dit leverde een tafereel op, het penceel van mijn oude kennis Troost, of van een hem gelijken schilder overwaardig. En opdat het niemand, die zich mocht opgewekt gevoelen, deze ontmoeting op het paneel te vereeuwigen, aan de vereischte bijzonderheden ontbreken moge, welke hem in staat kunnen stellen alles als naar 't leven af te beelden, wil ik hier de beschrijving bijvoegen van de drie personen, door welke ons tête-à-tête zoo onverwacht gestoord werd.

De voorste van hen was niemand minder, dan de eigenaar zelf der hofstede, de Heer Jacobus Blaek, een man van middelbare lengte, schraal en ongezond van uitzicht, en voorzien met een gelaat, waarvan men de kleur gevoegelijkst bij die van een glas zuiver Amsterdamsch grachtwater zoude kunnen vergeleken hebben. De rimpels, die zijn voorhoofd groefden, de ziekelijke uitdrukking van zijne, diep in de kassen weggezonken, oogen, de vervooruitstekende kin en magere wangen, en het gemis van de grootste helft zijner tanden, gaven hem het voorkomen eens afgeleefden grijzaarts; ofschoon hij werkelijk niet ouder was dan drie en vijftig jaren. Zijn houding echter was altijd afgemeten en deftig; ja, in sommige gevallen niet van waardigheid ontbloot, en zijn voorkomen dat van een fatsoenlijk man. Zijn gewaad bestond in een effen zomerrok van bruine sergie met groote knoopen van gevlochten zilverdraad. Van uit de breede omslagen der mouwen, die tot even onder de ellebogen reikten, viel een aanzienlijk pak lubben op den

[p. 70]

voorarm neer. Het kamizool was van zwart gebloemd damast, even als de wijde broek: en tusschen beiden in blonk een hagelwit linnen. De zijden koussen staken in groote vierkante schoenen met hooge roode hakken voorzien. Hij droeg thands geen degen, maar een kostbaren hartsvanger op zijde, aan een zilveren ketting, in een schede van robbevel, en waarvan het gevest van ivoor was vervaardigd, ingelegd met goud. Een touwen paruik en daarboven een witte lakensche pet met een breeden vervooruitstekenden klep bedekten het hoofd: en een das met kantwerk aan de tippen, waar over rijkelijk snuif gestrooid was, omstrikte den hals. In de rechterhand hield hij een lange bruine rotting met barnsteenen knop, en in de linker een regenscherm.

Rechts achter hem bevond zich zijn eenige zoon, de Heer Lodewijk Blaek, een rijzig, kloek gebouwd jonkman, met groote bruine oogen, een welgevormden mond en regelmatige trekken, welke hem een allergunstigst uiterlijke zouden geschonken hebben, indien er niet in zijn schuinsche blik en in de wijze waarop hij gewoon was den neus en de onderlip op te halen, iets ware gelegen geweest, dat van hoogmoed en verachting sprak en een onaangename uitdrukking over zijn gelaat verspreidde: en indien niet enkele roode vlekjens op zijn fletsche wangen verspreid, te duidelijk heur herkomst hadden geöpenbaard van de menigvuldige brasserijen en nachtwaken, die toen, wat ook een laudator temporis acti moge zeggen, meer in zwang waren dan tegenwoordig. Zijne kleeding was rijker en meer nieuwmodisch dan die van zijn vader,

[p. 71]

ofschoon insgelijks die van een buitenman; maar zijn rok was van groen laken, als bezaaid met een onnoemelijk getal kleine ronde knoopjens, en met wingertranken van groene vloszijde om de zakken en op de naden geborduurd. Zijn broek, waarboven een driedubbele gouden horologieketting bungelde, was van geel leder: zijn gerolde bovenkoussen van geele zijde, en de onderkoussen van geweefd touwwerk: van onder een ouden hoed, dien hij zeker in de haast had opgezet, golfde een fraaie pruik van kastanjebruin hair in cierlijke krullen naar beneden, en deelde zich op den nek in twee zoogenaamde marteaux, waarvan slechts de eene zijn weg over den rug vervolgde, terwijl de andere naar den toen heerschenden smaak over den linker schouder naar voren was gebracht. Hij droeg degen noch jachtmes; maar een klein hondenzweepjen met een gouden fluitjen aan den steel stak hem onder den arm uit, terwijl ook zijne hand zoo als die zijns vaders gewapend was met een regenscherm; het zijne echter was van rood taf met geelen rand, bloemen en gewerkte franje: dat van zijn vader van grof linnen en meer ouderwetschen vorm.

Wat de derde personaadje betrof, die meer achterwaarts bleef en de slinkehand hield, deze was niemand anders als de Heer Lucas Helding, de voortbrengselen van wiens vernuft ik in het vorige hoofdstuk heb medegedeeld. Men had den goeden man slechts aan te zien om gewaar te worden, dat hij door de beide Heeren, in wier gezelschap hij zich bevond, slechts geduld werd en niet meer, en er verre van af was, die onafhankelijkheid te bezitten,

[p. 72]

waarop de Muzenzonen gewoon zijn zich te laten voorstaan. En waarlijk, het was, in die dagen zoo als nu, een beklagenswaardig lot voor een inboorling van ons gemeenebest, wanneer hij, niet door de fortuin bedeeld zijnde, zijn brood met de beöefening der schoone kunsten en wetenschappen verdienen moest: vooral in Amsterdam, waar men weinig of geene achting koesterde voor al wie aan de begaafdheden, welke hem de natuur geschonken had, het gewicht niet wist bij te zetten van eenige goede zakken met dukaten en eenige liassen schuld- en kustingbrieven; - waar meer dan een schilder, wiens voortbrengselen thands duizenden gelden, in een gasthuis stierf; waar meer dan een plaatsnijder zich uit armoede verdronk en menige geleerde op een vliering woonde⁽¹⁾.

Er was er echter onder de begunstigden van Apollo en het negental, aan wien wel geen rijkdom te beurt viel, maar toch een zeker bestaan werd verschaft, - zeer dragelijk voor alledaagsche geesten; maar voor hoogvliegende vernuften meer onverduurbaar wellicht dan de ellende zelve. Hoewel onze Amsterdamsche Patriciërs (ik spreek hier in 't algemeen: er bestonden enkele en treffelijke uitzonderingen) weinig met de beoefenaars der kunst op hadden, zij konden, bij de steeds klimmende weelde, de kunst zelve hoe langer hoe minder missen. Men bouwde overal nieuwe en

(1) Men kan zien, dat dit in de vorige eeuw geschreven werd. Thands immers strekken de kunsten een goudmijn voor hare beoefenaars. Is het niet waar, Mijnheer?... en Mejuffrouw?....
Noot van den uitgever.

[p. 73]

prachtige huizen: goed: men betaalde de bouwmeesters wel; maar dan moesten er ook beelden en vazen zijn in de voorportalen en gangen: schilderijen op de behangsels; basreliefs boven de deuren; allegoriën, beeldspraken en deviesen aan de gevels, stoepen, tuinen zomerhuizen. - Men had fraaie rijtuigen; - maar de paneelen moesten met de wapens des eigenaars en met keurig schilderwerk prijken. Men had cierlijk aangelegde lusthoven; - maar dit moest een ieder weten, en daarom moesten die in een ‘deftig dicht’, gelijk men 't noemde, bezongen worden. Men had boekerijen; - maar het was niet altijd de zaak des eigenaars om die zelf te verzamelen. Eindelijk, men had van Augustus en Maecenas hooren spreken, van de aanmoediging en bescherming, door hen aan de kunst verleend, en hoe zij, ter wedervergelding, door dichters en kunstenaars werden geëerd en geprezen: en nu moest ieder, die geld had, een Augustus of Maecenas worden en ten minsten aan een paar schilders of dichters zijn hooge gunst doen blijken. Dat bij sommige aanzienlijke ingezetenen een wezenlijk gevoel voor het schoone en goede bestond, kan niet geloochend worden; en ik zal de eerste zijn om hulde te doen aan mannen, gelijk ik er velen gekend heb, die met den luister hunner geboorte en het aanzien, dat stand en rijkdom hun gaven, vernuft, geleerdheid, goeden smaak en echten kunstzin wisten te vereenigen; maar, dat het bij de meesten een zaak van mode was, zal evenmin wedersproken worden door iemand, die van den toenmaligen tijdgeest slechts een flaauwe kennis draagt: - en zóó gebeurde

[p. 74]

het, dat schilders van den eersten rang hun goddelijke kunst moesten verlagen om die te doen strekken tot het vercieren van vertrekken of staatsiekoetsen of tot het teekenen van perspectieven aan het einde eener laan en op de wanden eener oranjerie: of wel tot het afbeelden van hun beschermer en zijn huisgezin, in de door hen gekozen, vaak belagchelijke gewaden en houding: - dat de dichter zijn vlucht beperken moest binnen de enge grenzen van het lofdicht, ter eere van den rijkaart, die hem betaalde, en van het beschrijvend gedicht, ter verheffing van de buitenplaats, waar hij nu en dan het onwaardeerbaar voorrecht genoot van een paar dagen door te brengen, wanneer er namelijk geene meer aanzienlijke gasten waren dan de jongste boekhouder en diens familie. - Want, waagde hij het, hooger toonen te slaan, hij kon van te voren berekenen, dat zij hem geen stuiver zouden opbrengen.

Zoodanig een lot was ook dat van Lucas Helding, wien de Heer Blaek zich had aangetrokken, niet omdat deze eenig gevoel voor de dichtkunst bezat, maar omdat gezegde Lucas Helding hem eenige jaren vroeger, door zijn zoon Lodewijk, (die er zijn redenen voor had) was aanbevolen geworden tot het bezingen der schoonheden, welke de hofstede Guldenhof opleverde. Ettelijke honderden van exemplaren in 4^o formaat, met fraaie lederen banden en goud op snede, onder de vrienden en kennissen van den Heer Blaek rondgedeeld, getuigden, hoe treffelijk zich de hofdichter van zijn taak gekweten had; en deze, hierdoor onder het patronaat van den eigenaar der door hem

[p. 75]

bezongen hofstede gekomen, genoot sints de benijdbare onderscheiding, van somtijds bij zijn beschermer eenige dagen te mogen doorbrengen en nu en dan met een kleine douceur in geld of wel met een ouden rok of hoed te worden vereerd. Hij had het in waarheid slechter kunnen treffen; want op Guldenhof waren geen kinderen die men te vergezellen had, wanneer zij in een bokkewagentje reden, (een bezigheid, die gewoonlijk anders aan zulke logeergasten werd opgedragen): geen Fransche gouverneur, met wien men uitgestuurd werd ter wandeling en wien men niet verstaan kon: geen vrouw des huizes, die de portiën aan tafel zelve voordiende en zorg droeg, dat een gast als deze niet meer kreeg dan zijn bekomst: - het gandsche huisgezin bestond er slechts uit drie personen, waarvan twee zich weinig of niet met hem bemoeiden, en de derde - een engel was. Lucas Helding sleet dus, zoo dikwijls hij op Guldenhof kwam, daar ook werkelijk gulden dagen: at en dronk zooveel hem lustte, wandelde waarheen hij wilde, mocht ongemoeid in de boekerij snuffelen, en vond Mejuffrouw Blaek altijd gereed en genegen om een praatje met hem te maken en hem te plagen.

Met dat al, men behoefde, gelijk ik reeds heb gezegd, onzen Muzenzoon slechts aan te zien, om zich overtuigd te houden, dat zijn finantiën zich geenszins in een voordeeligen staat bevonden, en dat Plutus hem evenmin gunstig was geweest als aan zoovele anderen, die voor en na Lucas Helding de lier van Apollo getokkeld hebben.

Mijn bemerking geldt echter alleen het uiterlijke

[p. 76]

voorkomen van den man; want, niettegenstaande zijn soberen opschik, schenen zijn ronde buik en blozende wangen van een betere keuken en meer voorziene spijskelder te gewagen, dan hem gewoonlijk ten deel viel: en de goede moeder natuur had het vergoedingstelsel ten zijnen opzichte in zooverre gevolgd, dat zij hem bij zijn armoede een gelukkig humeur en een blijde vrolijkheid had geschonken, welke hem de nukken der fortuin trots den besten wijsgeer deden tarten, en alleen, gelijk uit het vervolg zal blijken, nu en dan voor smarten van een meer treffenden aart moesten zwichten. Zijn rond en open gelaat, zijn kleine, maar geestige oogen, zijn lagchende roode lippen, hadden, om voordeelig uit te komen, een betere lijst verdiend dan het magere pruikje, waaruit eenige grijze hairen ontsnapten, die te kennen gaven, dat hun eigenaar de zes kruisjens reeds achter den rug had. Wat het overige van 's mans kleeding betrof, om met een dichter van zijn slach te spreken,

Zijn kamizool, schoon 't van damast was,
Was 't slechtste stuk, dat aan zijn bast was,

en miste reeds lang de grootste helft der knoopen, waarmede het vroeger vercierd was geweest en wier plaats tegenwoordig vervuld werd door een menigte spelden, zoo hoog opgestoken, dat zij het vraagpunt in 't midden lieten, of er al dan niet eenig linnengoed onder dat vest verborgen was. De rok was bij uitstek fraai... geweest; maar de kleur der geele, blaauwe en oranje ruiten, welke daarop te zien waren, was lang verschoten en het fatsoen ten eenemale ouderwetsch geworden: ook was hij niet ruim genoeg,

[p. 77]

om dichtgeknoopt te kunnen worden over den vooruitpuilenden buik, die met moeite geborgen werd in een groen fluweelen broek, welk laatste kleedingstuk, nog zoo goed als nieuw zijnde, merkelijk tegen de rest afstak. Witte geweven koussen, welke tot boven de dijen reikten en onder de knie met een paar marokijnen koussebanden opgehouden werden, omsloten de korte en met fraaie kuiten voorziene beenen, waarmede hij angstig op en neder trippelde, om een paar groote honden van den Heer Blaek te ontwijken, die er vermaak in schenen te vinden om hem in verlegenheid te brengen. Wanneer men zich nu bij dit alles een klein degentje met tinnen gevest, onder het rokspand half verborgen, en een paar lomp gemaakte schoenen voorstelt, zal men zich een klaar denkbeeld kunnen maken van de persoon van Lucas Helding. Ook hij droeg een regenscherm; maar het zijne was zoo bedekt met lappen en zetstukken, dat de oorspronkelijke aart en kleur der stoffaadje niet langer te onderkennen was.

De drie personaadjen, waarvan wij de beschrijving hebben gegeven, bleven dan, als gezegd is, in stomme verbazing op den stoep staan en herinnerden Helding, gelijk deze naderhand beweerde, aan soldaten, die,

Verdadight met een dack

Van schilden (regenschermen) dicht gevoeght,

een bres beklimmen en halverwege worden gestuit.

De verbazing, welke zich op de drie onderscheidene troniën vertoonde, leverde een kluchtig en veelbeteekenend contrast op. Bij den ouden Heer

[p. 78]

Blaek scheen zij vermengd met een gevoel van angst en toorn, 't welk hem den mond wijd deed openen en den knop van zijd rotting krampachtig vastknijpen. Zijn zoon wierp het hoofd in den nek, en trok den neus en de wenkbraauwen naar boven: en op de lippen van Helding rees een glimlach, dien hij zich haastte met de hand te bedekken, in de onzekerheid, hoe een scherts met dit voorval zoude kunnen worden opgenomen.

Het stilzwijgen, door de wederzijdsche verrassing veroorzaakt, duurde echter niet lang: de drie Heeren traden binnen, voorafgegaan door de beide honden, die dadelijk al blaffende en grommende toeliepen naar den ongelukkigen indringer, die ondertusschen, met den kluw in de hand van onder de tafel voor den dag gekomen was; en de jonge juffrouw ging haar oom een schrede te gemoet.

- ‘Wij kwamen u halen, Mejuffer!’ zeide de Heer Blaek, op een toon van ontevredenheid, welken de omstandigheid eenigzins wettigde, en zonder eenige de minste notitie van mij te nemen: ‘niemand wist, waar gij heen gestoven of gevlogen waart.’ -

- ‘Ik was.. ik zat hier te lezen, oom!’ antwoordde het lieve meisje, beurtelings rood en bleek wordende: ‘het regende zoo, en..’

- ‘Wij waren bang dat gij u verveeld zoudt hebben,’ zeide Lodewijk Blaek, met een schamperen lach, terwijl hij tevens een schuinschen blik op mij wierp: ‘maar wij wisten niet, dat gij gezelschap hadt.’ -

De Heer Blaek wierp op zijn zoon een eenigzins onvergenoegden blik en wendde zich tot mij, als om

[p. 79]

mij te vragen, wie ik was, toen ik, verlangende mijn lieve gastvrouw uit de verlegenheid te redden, vooruit trad en hem voorkwam.

- ‘Ik hoop, mijn Heer Blaek,’ zeide ik, ‘dat gij het mij niet ten kwade zult duiden, zoo ik hier voor eenige oogenblikken een schuilplaats tegen den regen heb gezocht.’ -

- ‘Het staat voor de deur,’ mompelde Helding, halfluid:

‘Zoo gij voor regen vreest of gure noordewinden
Gij kunt in dit verblijf een zoete schuilplaats vinden...’

- ‘Gij waart zeker bang,’ voerde Lodewijk Blaek mij spottende te gemoet, ‘dat het dak lekte, en dat gij slechts onder de tafel tegen den regen beveiligd zoudt zijn.’ -

- ‘Ik raapte dezen kluw op, dien de juffer had laten vallen,’ zeide ik, zoo bedaard mogelijk, en reikte het meteen aan mijn bekoorlijke gastvrouw toe, die het met een beleefde neiging aannam.

- ‘En waart gij ook al aan 't borrelen, Nichtje?’ vroeg Lodewijk, naar de tafel gaande en een der fleschjens opnemende: ‘mij dunkt gij hieldt hier open hof. Wat zegje, poëet!’ (tegen Helding) ‘heeft de maag ook een prikkel noodig, voor wij aan tafel gaan?’ -

Helding naderde met eenige strijkaadjen, en, het glas opnemende, dat Lodewijk voor hem had ingeschonken, hield hij het zoolang in de hand, tot dat de zoon van zijn beschermer het zijne geledigd had, waarna hij met kleine teugjens de fijne likeur begon in te slorpen.

[p. 80]

- ‘En heeft mijn nicht u genoodigd, hier te komen schuilen, vriendje?’ vroeg mij de Heer Blaek op een vrij knorrigen toon, te gelijkertijd zijn parapluie aan Helding overhandigende, die, reeds zijn handen vol hebbende, zich haastte zijn glas op tafel te zetten en de beide regenschermen neder te slaan.

- ‘Het is hier anders een besloten plaats,’ vervolgde de eigenaar van Guldenhof, een zware goudene snuifdoos voor den dag halende en er drie vingers van zijn rechterhand in dompelende: ‘en geen herberg, waar iedereen zoo maar vrij mag inloopen.’ Dit gezegd hebbende, bracht hij de lading snuif, tusschen zijn vingers bevat, naar haar bestemmingsoord, en stak de doos aan Helding toe, die, deze beleefdheid niet durvende weigeren, spoedig de beide natte regenschermen onder den linkerarm bracht, tot groot nadeel voor zijn kleed, en met de rechterhand van het aangeboden gunstbewijs gebruik maakte.

- ‘Mejuffrouw is zoo vriendelijk geweest, mij niet van hier te jagen,’ antwoordde ik, eenigzins bedremmeld over de barsche toespraak van den Heer Blaek; ‘overigens is het schrikkelijke weer mijn verschoning, zoo ik onbescheiden geweest ben. Mijn naam is..’

- ‘Ik vraag u niet naar uw naam,’ viel mij de oude Heer in de reden. Eenigzins hardhoorend, en buitendien ontevreden zijnde, verstond hij slechts ten halve hetgeen ik vrij zachtjens gezegd had; ‘maar mij dunkt, het weer is nu al heel wat bedaard en gij kost nu wel weer opkuieren, vriendje,’ -

Tegen dezen wenk, of bevel was niets in te brengen:

[p. 81]

ik trad derhalve naar Mejuffrouw Blaek, en haar mijn dank betuigende voor haar vriendelijk onthaal, vroeg ik of zij mij ook eenige bevelen te geven had voor Amsterdam.

- ‘Ik dank u, mijn Heer Huyck!’ zeide zij, met nadruk mijn naam doende hooren: ‘ik denk zelve eerstdaags daar te komen en hoop misschien van de week nog Mevrouw uw moeder en Santje te komen bezoeken.’ -

Het hooren dezer woorden bracht geen geringe verandering in de gelaatstrekken der aanwezigen te weeg. De Heer Blaek zag op, gelijk men zegt, alsof hij het te Keulen had hooren donderen: Lodewijk begon te lagchen; doch op een wijze, die mij nog onbeleefder toescheen dan zijn trotsche blik van kort te voren, en Helding liet van verbazing de beide regenschermen op den grond vallen.

- ‘O ho!’ is het een kennis van u, Jetje?’ zeide Lodewijk, na een oogenblik zwijgens: ‘wel hadtje dat maar terstond gezeid, meidlief! daar was vader, die zich al verbeeldde dat mijn Heer een medegenoot was van de bende van Jaco.’ -

- ‘Huyck! Huyck!’ herhaalde de Heer Blaek, zijn nicht en mij beurtelings aanziende: ‘is mijn Heer van de familie van den Hoofdofficier van dien naam?’ -

- ‘Ik ben zijn zoon,’ antwoordde ik, met een buiging: ‘heeft mijn Heer ook eenige boodschappen?..’

- ‘Ik wist niet, dat UEd. in kennis waart met mijn nicht,’ vervolgde hij, zonder op mijn aanbie-

[p. 82]

dingen te letten: ‘mijn Heer is, geloof ik, uitlandig geweest?... anders zoude mijn Heer weten, dat het de gewoonte in Holland niet is, dat de jonge dames, wanneer zij alleen zijn, bezoeken van Heeren ontfangen.’ -

- ‘Ik kom van de reis,’ hervatte ik, eenigzins geraakt: ‘en zie Mejuffrouw Blaek heden voor de eerste maal. Ik wist niet, dat er zich iemand in de koepel bevond, waarin ik schuilen kwam; anders ware ik zoo onbescheiden niet geweest.’ -

Het scheen mij toe, als of deze mijne verklaring den Heer Blaek een pak van het hart nam: en, als wilde hij zijn onbeleefdheid vergoeden, vroeg hij mij, of ik niet tot zijnent wilde komen en iets gebruiken. Ik sloeg zijn aanbod af, zeggende dat ik mij spoeden moest, daar ik gaarne voor poortsluiten binnen Naarden wilde wezen.

- ‘Welnu! steek dan ten minste een pijp op voor uw vertrek,’ zeide de Heer Blaek: ‘Lodewijk zal wel een tonteldoos bij zich hebben.’ -

- ‘Ik heb mijn vuurslag vergeten,’ zeide Lodewijk, zich met onverschilligheid omwendende. ‘Helding! neem eens de moeite van die glaasjens wat om te spoelen en het likeurkeldertje te bergen.’ -

- ‘Foei!’ zeide Henriëtte (ik wist nu haar naam): ‘dat is dameswerk: dat zal ik wel bezorgen.’ -

- ‘Ik ben het rooken buiten 's lands verleerd,’ zeide ik, en groette nogmaals het gezelschap. Op den stoep gekomen, hoorde ik Lodewijk overluid zeggen:

- ‘Nu ja: geloof maar vrij, Jetje! dat het de zoon

[p. 83]

van den Heer Huyck zou wezen. 't Is een verkleedde fielt, die zien komt of er iets van zijn gading is.’ -

Ik hield mij niet op om te weten of de bevallige Henriëtte mijn verdediging ook op zich zoude nemen, maar stapte, niet weinig ontevreden over de handelwijze zoo van vader als zoon, de hofstede af. Dewijl de koepel, wanneer men van den kant van Amersfoort kwam, voorbij het hek was, moest ik, den landweg vervolgende, dien nogmaals langs gaan. Toen ik zulks deed, lichtte ik beleefdelijk den hoed tot afscheid. De Heer Blaek beantwoordde mijn groet op een koele, doch gepaste wijze: zijn zoon zag mij aan met een onbeschaamden blik, dien ik hem met woeker teruggaf. Wat zijn nicht betrof, 't zij uit verlegenheid, 't zij uit onverschilligheid, 't zij omdat zij aan de inblazingen van Lodewijk gehoor had gegeven, zij bleef met den rug naar het venster gekeerd met Helding praten: en mijn hoop, om nog een enkelen blik als vaarwel te erlangen, was in rook vervlogen.

De bui was nu geheel over en de lucht aangenaam verfrischt door het onweder; slechts enkele waterlooze wolkjens dreven nog in het zwerk rond. Vrolijk zweefden de vogels om mij heen, als om de wederverschijning van het zonlicht te begroeten. De weg daarentegen was, als te denken is, nog slibberig en vol plassen; alleen het voetpad was redelijk; - maar ik had zeker al een geruimen tijd doorgestapt, eer ik, 't zij op het fraaie weer, 't zij op den slechten weg begon te letten; zoo geheel waren mijn gedachten van de zonderlinge ontmoeting op Guldenhof vervuld. Een onbeschrijfelijke en mij toen nog onbegrijpelijke

[p. 84]

mengeling van hoogst genoegelijke en alleronaangenaamste gewaarwordingen hield mij bezig. Met verrukking dacht ik aan het lieve aangezichtjen, aan de zoete, welluidende spraak, aan het spelend vernuft der beminnelijke Henriëtte; maar met wrevel en misnoegen aan den zotten rol, dien ik, naar mijne meening, tegen over haar gespeeld had. Ik ging al de woorden na, die ik had uitgesproken, de geheele houding, die ik had aangenomen, en ik vond al wat ik gezegd en gedaan had, zot en onverstandig. De oude Heer Blaek had mij in den aanvang, de zoon bij voortduring onbeleefd behandeld; doch hunne bejegening trok ik mij minder aan dan die van Henriëtte, welke mij, ik kon het mij zelf niet ontkennen, tot afscheid den rug had toegedraaid. Ongetwijfeld, dacht ik, was zij mijn gezelschap lang reeds moede, en blijde daarvan eindelijk ontslagen te worden: ongetwijfeld had ik het onderhoud, dat zij wel met mij heeft willen voeren, alleen te danken aan het slechte weer, dat haar dwong met mij te blijven, aan haar beleefdheid en aan haar vriendschap voor mijn zuster - en geenszins aan eenig behagen dat zij er in schepte. - Dan weder vroeg ik mij af, wat mij toch eigenlijk hare welwillenheid of tegenzin aanging, en hoe ik mij zoo verlegen kon maken over de gevoelens, ten mijnen opzichte gekoesterd door een juffer, die ik voor de eerste reize mijns levens zag. Ik had toch op mijn reizen vele vrouwen en meisjens ontmoet, zoo schoon en misschien schooner nog dan deze; maar nimmer had eene daarvan zulk een indruk op mij gemaakt. Was die te weeg gebracht door het verras-

[p. 85]

sende, het romaneske (gelijk men het thands zoude noemen) der ontmoeting? - Maar zooveel ik mij zelf kende, was mijn karakter kalm en bedaard; zelden of nooit nam mijne ziel haar vlucht naar het gebied der verbeelding, en niemand had ooit uit zijn aart minder aanleg dan ik om zich idealen te scheppen, die met ingebeelde hoedanigheden te vercieren, de wezenlijkheid aan den schijn op te offeren: in 't kort, een romanheld te worden. Ik verwonderde mij dus zelf over de onrustige beweging die ik in het hoofd voelde en over de ongewone heftigheid waarmede mij het hart in den boezem klopte: ja, ik was er ten laatsten niet verre af, om die toe te schrijven aan den invloed van den brandewijn dien ik genuttigd had en die misschien van beter en sterker alooi was dan de geestrijke dranken, welke men in andere landen tapte.

Wat hiervan wezen mocht, de gespannen stemming waarin ik mij bevond, verliet mij niet eerder, dan toen ik, met natte voeten en een hongerige maag, mij voor de herberg van Eemnes bevond, alwaar ik mijzelven had voorgesteld het middagmaal te houden.