De rebellie van 1815, algemeen bekend als Slachters Nek

No. 84.
R.9. Minuten, 10den Jan. 1816.
Uitenhagen.

Compareerde, &c.

Jacobus Albertus de Wet, oud 35 jaren, geboren aan de Brandvallei in de Goudinie, woonachtig onder het veldcornetschap van Swagershoek, in het district van Graaff-Reinet.

Dat op een ontstaan gerucht, dat er een groote menigte Kaffers was ingevallen, en dat er reeds twee menschen, te weten Lucas van Vuuren en Okkert Brits waren doodgeschoten, omdat zij niet hadden willen mede doen met de samenkomst die de menschen hadden, hij, Compt:, aan zijn veldcornet A.C. Greijling, had kennis gegeven dat hij daar wilde heen rijden om te onderzoeken of zulks waar was; waarop de gem: veldcornet hem, Compt:, gezegd had dat hij dit doen konde, maar dat hij den Compt: niet zond, en dat als de Compt: daar heen reed, hij schielijk moest terug komen.

[p. 738]

Dat daarop de Compt: met Jan Breet, Philip Rudolph Botha, Rudolphs zn:, Johannes Koester, Jans zn:, Philip Plessis, en Hercules Maland, zijnde gereden tot naar die verzamelde menschen, dezelve had aangetroffen aan de overzijde van de plaats van Louw Erasmus, en toen gevraagd had wat er van het bovengem: gerucht was, wanneer aan hem, Compt:, was geantwoord geworden dat Gr. Faber en Zacharias Prinslo naar de Kaffers waren, en dat zij daar lagen om naar Hendrik Prinslo te vragen, en voorts aan hem, Compt:, was gevraagd geworden om mede te doen; waarop hij, Compt:, om er van ontslagen te worden, slechts ‘ja’ gezegd, en daarna met zijne menschen hebbende geraadpleegd, en dat andere volk beloofd hadden om weder te zullen komen, en noch meer menschen te zullen mede brengen; waarna hij, Compt:, met zijne medegezellen weggereden zijnde naar huis, gezegd had dat het gerucht leugenachtig was.

Waarna door den R.O. Reqt. is gevraagd, en door den Compt: beantwoord als volgt:

1. Met wien hebt gij daar gesproken?	Antwoord: Ik weet dit zelve niet recht, maar in 't daarheen rijden heb ik Abraham Bothma gesproken, en die zeide dat eene Bezuidenhout aan 't hoofd was.
2. Waar kwam Abraham Bothma vandaan?	Antwoord: Van Zwagershoek, hij was bij den Veldcornet Greijling geweest, maar wij wisten van hem niet, voor dat wij hem op den weg gezien hadden.
3. Met wien zijt gij tegelijk weder naar huis gereden?	Antwoord: Met Rud. Botha en Joh. Koester; de anderen hebben wat verzuimd, omdat Jan Breed een jong paardje had, dat wat flauw was, maar ik meen dat zij des anderen daags ook weder tehuis waren.
4. Zijn er van die verzamelde menschen ook toen weder naar huis gekomen?	Antwoord: Ja, Piet Erasmus, Pt: zn., en Hendrik Liebenberg; die zijn met mij, Botha, en Koester weggereden.

[p. 739]

5. Zijn die toen gemakkelijk daar vandaan gekomen?	Antwoord: Dat weet ik niet, wij waren al een klein eind vooruit, toen zij achter aan zijn gekomen. Zij zeiden zij wilden niet langer met die boel te doen hebben; Piet Erasmus is gereden naar zijn broeder Johannes, en Liebenberg naar zijn schoonvader, ouden Christoffel Botha.
6. Indien er meer menschen hadden willen uitkomen, denkt gij dat zij zouden verhinderd zijn geworden?	Antwoord: Ik weet het niet, want ik heb maar mooie beloften gedaan van te zullen wederkomen, en heb mij niet veel durven inlaten, want ik had al gehoord dat Bezuidenhout een kwade kerel was.
7. Kwam het u voor, dat die menschen daar waren met voornemen om kwaad te doen?	Antwoord: Daar weet ik niets bijzonders van, maar 't kwam mij voor, dat het niet veel goeds was, omdat zij daar zoo allen gewapend waren, en dat zij zich verzameld hadden om H. Prinslo te eischen, die zeker iets moest verbruid hebben, waarover hij gevangen was.
8. Weet gij nog iets meer omtrent deze gebeurtenissen op te geven?	Antwoord: Niets, als alleen dat vóór dat ik gereden ben, een brief bij ons aan huis is gekomen, in welken ook David Malan werd geëischt, en dien brief heb ik met Rud: Botha aan den Veldcornet Greijling gebracht, tegelijk met een ongezegelden brief van den Adjunct Landdrost Van de Graaff.
9. Aan den Compt: vertoond een briefje, in dato 12 Nevember 1815, geteekend Johannes Bezuidenhout, en beginnende ‘Veldcornet Greijling,’ en gevraagd of het hetzelfde is?	Antwoord: Ja.

[p. 740]

10. Zijt gij bereid (des vereischt) deze uwe depositie met eede te bevestigen?

Antwoord: Ja.

Niets meer &c.

Aldus &c. 10 Januari 1816.

Als Gecommitteerdens:

P. Diemel.

W. Hiddingh.

(Get:) Jacobus Albertus de Wet.

Mij present,

G. Beelaerts van Blokland, Secretaris.