De rebellie van 1815, algemeen bekend als Slachters Nek

[p. 335]

No. 19.
V. 1. Minuten, 21sten December, 1815.
Uitenhagen.

Compareerde &c.

Willem Godfried Lotter, oud 37 jaren, geboren in den Franschen Hoek, woonachtig op Bruintjeshoogte, dewelke enz.

Dat in de maand November l.l., zonder den juisten dag zich te herinneren, Hendrik Klopper Jac. zn., ten huize van den Compt: zijnde gekomen, door Theunis Botha, welke met den Compt: samen woonde, zijnde gevraagd geworden, hoe het in zijne contrij (namelijk Baviaansrivier) ging, gem. H. Klopper daar op had geantwoord ‘hoe zoude 't daar gaan, in die contrij wordt doodgeschoten, en in de uwe wordt gevangen,’ waarop Botha hebbende gevraagd ‘wie gevangen was en waarom?’ door gem: Klopper was geantwoord ‘Hendrik Prinslo is gisteren gevangen,’ en voorts gezegd, ‘dat zij met 60 man daar lagen, en hem niet wilden laten gaan, en dat er ook nog tien duizend man Kaffers lagen, en de achterste Kaffers van Hinza ook dien avond aan Baviaansrivier zouden komen, en dat zij ook aan Willem Nel den oorlog des bloedkuils hadden aangezegd, en dat zij ook Prinslo van Willem Nel wilden eischen, dat zij, als 't anders niet kon, hem met stukken en brokken wilden hebben, en dat als zij zijn misdaad wisten, en zij hem hadden, zij hem zelve zouden brengen ter plaatse waar hij wezen moest, en dat zij de Dragonders en posten zouden wegjagen en doodschieten, ten ware dezelve vrijwillig wilden heengaan; dat dit niet langer dan tot den volgenden dag zoude duren, en dat die niet wilde mede doen, met geen koude tang maar met een heete zoude gevat worden, maar dat hij niemand dwong; dat een ijder vrijwillig moest zijn, doch dat die niet mede deed, de gevolgen moest afwachten;’ waarop Botha gevraagd hebbende, of hij wel wist dat 't Gouvernementsvolk was, voorm: Hendrik Klopper geantwoord had van, ‘ja, en dat als zij vrijwillig heengingen, men ook niet op hen zoude schieten,’ hebbende hij voorts ook nog gezegd, ‘dat wanneer een van ons daarheen reed, wij bij Antonie Botha moesten aanrijden en 't hem ook zeggen,’ doch waarop de Compt: zoo wel als Theunis Botha voorm: hadden stil gezwegen.

Vervolgens is door den R.O. Reqt. aan den Compt: gevraagd en door hem geantwoord als volgt:

1. Hebt gij of Theunis Botha ook beloofd om mede te gaan?

Antwoord: Neen.

[p. 336]

2. Was H. Klopper alleen, of had hij anderen bij zich?	Antwoord: Hij was alleen.
3. Uit wiens naam heeft hij gesproken?	Antwoord: Hij heeft niemands naam genoemd, maar gezegd dat er zestig waren die een eed van getrouwheid aan elkander gedaan hadden.
4. Waar bevonden zich die zestig bij elkander?	Antwoord: Aan de andere zijde van de plaats van Van Aart: gelijk Klopper zeide.
5. Weet gij ook of hij verder zoude rijden om andere menschen om te praten?	Antwoord: Ik heb hem daar niet naar gevraagd, maar hij zeide dat hij ook naar anderen moest rijden, en zoo ik naderhand gehoord heb, is hij naar de menschen aan de Visrivier gezonden.
6. Naar welke menschen is hij gezonden?	Antwoord: Zoo als ik gehoord heb, is hij gereden naar Jurie Potgieter. Verder weet ik niet.
7. Wat hebt gij verstaan uit de uitdrukking oorlog den bloedkuils?	Antwoord: Dat zij schieten zouden, en bloed zoude vergoten worden.
8. Waarom hebt gij met Klopper niet willen mede doen?	Antwoord: Omdat ik wel zag en hoorde, dat 't niet goed was.
9. Hebt gij die zaak aan uw Veldcornet of Landdrost bekend gemaakt?	Antwoord: Ik ben dienzelfden dag naar den Veldcornet Louis Nel gereden. Mijne paarden waren in de kraal.
10. Wat heeft die Veldcornet gegezegd?	Antwoord: Dat ik maar moest naar huis rijden, en wachten tot men mij commandeerde. Ik ben daarop naar huis gereden.
11. Hebt gij ook nog iets meer omtrent deze zaak op te geven?	Antwoord: Klopper heeft ook nog gezegd, dat als H. Prinslo

[p. 337]

	niet loskwam, hij nooit weder zijne voeten in Afrika zoude zetten.
12. Zijt gij vervolgens door uw Veldcornet gecommandeerd geworden?	Antwoord: Ja, toen ik naauwelijks een uur tehuis was.
13. Waartoe zijt gij gecommandeerd geworden?	Antwoord: Om bij Jan Botha present te wezen. Daar was mijn Veldcornet, met wien ik naar Van Aart gereden ben.
14. Waren er nog meer manschappen met den Veldcornet?	Antwoord: Ja, nog drie, Theunis Botha, Stoffel's zn:, Willem van Deventer, en Louis du Pré.
15. Wat hebt gij bij Van Aardt gedaan?	Antwoord: De Veldcornet heeft mij uitgezonden om nog meer manschappen te commandeeren, gelijk ik ook heb gedaan bij Gerrit Venter, Willem Botha, Daniel Nel, Willem du Plooy, Theunis Botha, Theunis zn:, en Willem Botha, Stoffels zn:. Daarna ben ik naar huis gereden, en die manschappen hebben zich bij den Veldcornet begeven.
16. Hebt gij alles naar waarheid opgegeven, en zijt gij bereid uwe depositie (des vereischt) met eede te bevestigen?	Antwoord Ja.

Niets meer, &c.

Aldus, &c., 21 December. 1815.

Als Gecommitteerdens:

P. Diemel,

W. Hiddingh.

(Get:) Willem G. Lotter.

Mij present:

G. Beelaerts van Blokland.

Secretaris.