Alle de brieven. Deel 9: 1692-1694

[p. 170]

Brief No. 124
23 September 1692

Gericht aan: Maria, Koningin van Groot-Brittannië.

Manuscript: Geen manuscript bekend.

Gepubliceerd in:

A. van Leeuwenhoek 1693: Derde Vervolg der Brieven..., blz. (i)-(vi) (Delft: H. van Kroonevelt). - Nederlandse tekst [A].

Opmerking:

Deze brief is de opdracht van het Derde Vervolg der Brieven.

[p. 171]

Letter No. 124
23rd September, 1692

Addressed to: Mary, Queen of Great Britain.

Manuscript: No manuscript is known.

Published in:

A. van Leeuwenhoek 1693: Derde Vervolg der Brieven..., pp. (i)-(vi) (Delft: H. van Kroonevelt). - Dutch text [A].

Remark:

This letter is the dedication to the Derde Vervolg der Brieven.

[p. 172]

Aan Haar Majesteit
MARIA,
Koninginne van Groot Brittanjen
Doorluchtige, Voortreffelijxste, Groot-Machtigste Koninginne.

IK soude noyt de vrymoedigheid hebben derven nemen, van dese jegenwoordige by my op nieuws gedane ontdekkinge, in de saake der natuur, voor het bloote oog wel meest verborgen; maar de welke naeukeuriger ingesien¹⁾, op het aldermeeste de grootheyt, ende volmaaktheyt des scheppers van 't Geheel Al, doen uytschitteren: als meer²⁾ mijne geringe aanmerkingen³⁾ over deselve te brengen, voor de oogen van so een Groote en Onvergelijkelijke, Doorsigtig⁴⁾, Verstandige Koninginne, als Hare Majesteit: ten ware⁵⁾ hier inne was aangemoedigt geworden: voor eerst, door dat Hare Majesteit nog hier te Lande sijnde, mijn geringe Persoon heeft gelieft te verwaardigen, omme selfs⁶⁾ te komen binnen de Stad mijner residentie; ten eynde mijne ontdekkingen, by my noyt soo hoog gewaardeert, omme te mogen verschijnen, voor 't Oog van soo Groote Koninginne, te aanschouwen: hoe wel de Fortuyn my als doen soo nydig⁷⁾ is geweest, ('t geene al mijn levens tijd by my sal, en moet sijn beklaagt) dat ik door mijn absentie uyt de Stad, niet hebbe moge genieten de eer omme Hare Majesteit, van alle het geene in mijn vermogen was geweest te bedienen, en voor Hare Majesteits alderdoorsigtigste⁸⁾ oogen open te leggen⁹⁾: ende ten anderen¹⁰⁾, dat selfs door geen geringe Bediende van Hare Majesteit¹¹⁾, soo mondeling als schriftelijk ben versekert, dat Hare

1) naeukeuriger ingesien, als ze nauwkeuriger bekeken worden.

2) als meer, alsmede.

3) aanmerkingen, opmerkingen.

4) Doorsigtig, met doorzicht begaafd, scherpzinnig.

5) ten ware, als (ik) niet.

6) selfs, zelf.

7) nydig, slecht gezind.

8) alderdoorsigtigste, zeer scherp ziende.

9) A. Schierbeek (Antoni van Leeuwenhoek..., Dl. 1, 1950, blz. 51-52) meende, dat koningin Mary in 1691 of 1692 L. bezocht. Echter, nadat haar echtgenoot stadhouder Willem iii in 1688 in Engeland voet aan wal gezet had (Glorious Revolution), stak zij in februari 1689 naar haar geboorteland over en is sindsdien nimmer in Holland teruggekeerd. Haar bezoek aan L. moet dus vóór of heel in het begin van 1689 plaats gehad hebben.
Waarschijnlijk bezocht Mary L.'s huis rechtstreeks vanuit Den Haag zonder aankondiging vooraf, want anders zou L. zeker niet de stad verlaten hebben en zou hij ervoor gezorgd hebben aanwezig te zijn. [Swt.]
Volgens M. Folkes (Some account of Mr. Leeuwenhoek's curious Microscopes... in Philosophical Transactions, Dl. 32, 1723, blz. 450-451) heeft L. tijdens dit bezoek aan de koningin A Couple of his Microscopes aangeboden. Indien L. haar ooit deze microscopen geschonken heeft, moet dit evenwel bij een andere gelegenheid dan dit bezoek plaats gehad hebben. In elk geval zijn deze instrumenten volgens C. Dobell (Antony van Leeuwenhoek and his ‘Little Animals’, 1932, blz. 317) nooit teruggevonden.

10) ten anderen, ten tweede.

11) Het is moeilijk na te gaan, wie de Bediende geweest is.

[p. 173]

To Her Majesty
MARY,
Queen of Great Britain
Most Illustrious, Peerless, Mighty Queen,

I should never have dared to presume to put before the eyes of such a great and incomparable, perspicacious, intelligent Queen as Your Majesty these present discoveries once again made by me, in the matter of nature, though mostly hidden to the naked eye, but which, when more closely looked into, more than ever cause the greatness and the perfection of the Creator of the Universe to shine, as well as my modest remarks upon them, if I had not been encouraged to do so: first of all, because Your Majesty, when still in this Country, was pleased to vouchsafe to my insignificant Person to come personally to the City of my residence, in order to behold my discoveries, which were never so highly valued by me that they should be allowed to appear before the Eye of so great a Queen; although Fortune was then so ill-disposed towards me (which will and must be lamented by me all my life) that owing to my absence from the city I was not allowed to enjoy the honour of serving Your Majesty with everything that had been in my power, and revealing them to Your Majesty's most keen-sighted eyes¹⁾; and secondly, because I had been assured even by no inferior Servant of Your Majesty²⁾, both orally and in writing, that

1) A. Schierbeek (Antoni van Leeuwenhoek..., Vol. 1, 1950, pp. 51-52) thought that Queen Mary visited L. in 1691 or 1692. However, after her husband, Stadtholder William iii, had set foot ashore in England in 1688 (Glorious Revolution), she crossed to her native country in February 1689 and never since returned to Holland. Her visit to L. therefore must have taken place before or quite early in 1689.
Mary probably visited L.'s house directly from The Hague, without any previous announcement, for otherwise L. surely would not have left the city, but would have seen to it that he was present. [Swt.]
According to M. Folkes (Some account of Mr. Leeuwenhoek's curious Microscopes... in Philosophical Transactions, Vol. 32, 1723, pp. 450-451) during this visit L. presented the queen with A Couple of his Microscopes. If L. ever gave her these microscopes, this must, however, have happened on a different occasion from this one. In any case, according to C. Dobell (Antony van Leeuwenhoek and his ‘Little Animals’, 1932, p. 317) these instruments have never been traced.

2) It is difficult to ascertain who the Servant can have been.

[p. 174]

Majesteit selfs onder hare wigtige occupatien, mijne voorige uitgegeven Ontdeckingen ende speculatien met hare gedagten gelieft te verwaardigen, want het selvige sijn preuven van so grote gunst en eer, dat ik deselve noyt over mijne geringe arbeit hadde kunnen verhoopen; soo hebbe ik daar op dese mijne overdadige vrymoedigheyt derven fundeeren¹²⁾, ende deese mijne nieuwe ontdeckingen en speculatien¹³⁾ te offeren voor de voeten van Hare Majesteit, in verhoopinge dat deselvige met een gunstig oog van Hare Majesteit sullen mogen werden verwaardigt, niet als sulks meriterende¹⁴⁾; maar alleen uyt Haar Majesteyts aangeboore Grootdadigheyt, dewelke niet weygert een gunstig oor en oog aan die geene de welke na haar gering vermogen, uyt al haar macht en by alle occasien Haar Majesteit poogen dienst te doen, onder dewelke ik sal achten voor mijn een groote eer te zyn, van altijd te mogen wesen en blyven

Doorluchtigste, Voortreffelyxste, Groot-Magtigste Koninginne

Delft desen 23. September 1692.

HARE MAJESTEITS
Aldergeringste en Onderdanigste Dienaar

A. van Leeuwenhoek.

12) fundeeren, gronden, baseren.

13) speculatien, beschouwingen.

14) als sulks meriterende, omdat zij dit verdienen.

[p. 175]

Your Majesty, even during her momentous occupations, deigns to give her thoughts to my previously published Discoveries and speculations, for all these are proofs of so great a favour and honour that I could never have hoped to receive them for my modest labours. Thus I have dared to found thereupon this my excessive boldness, and to lay at the feet of Your Majesty these my new discoveries and speculations, hoping that they may be honoured with Your Majesty's favourable glance, not because they deserve it, but merely out of Your Majesty's inborn Generosity, which does not refuse a favourable ear and eye to those who, according to their modest ability, endeavour with all their might and on all occasions, to serve Your Majesty, among whom I shall deem it a great honour to me always to be and remain,

Most Illustrious, Peerless, Mighty Queen,

Delft, this 23rd of September 1692.

YOUR MAJESTY'S
Most humble and faithful servant

A. van Leeuwenhoek.