Gedichten
(1856)–Karel Lodewijk Ledeganck–
Auteursrechtvrij
[pagina 355]
| |
[pagina 357]
| |
De Bedelaer.Res saera miser est. God loone die my de aelmoes schenken,
Waermede ik honger stille en dorst,
En 't lyf voor regen hoede en vorst;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
De sneeuw, die neêrgolft van myn kin, is tachtig winters oud.
Sints lange jaren heeft myn oog geen daglicht meer aenschouwd.
De tyd liet op myn sterke leest zyne yzren handen drukken,
En heeft my ieder lid verstramd, en deed myn' schedel bukken. -
Ik slacht den forschen eikenboom, die eeuwen heeft weêrstaen
Aen zomerbrand en wintervorst en woedenden orkaen;
Maer die, vermolmd en saploos thans, de kruin schier gansch ontbladerd,
Met enkle takken nog voorzien, voelt, dat zyn einde nadert!...
| |
[pagina 358]
| |
Zoo leeft alleen nog 't hert in my. Al 't oovrig viel my af,
Behalve slechts het licht der hoop, dat wemelt boven 't graf.
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Niet altoos was ik wat ik ben. Ik heb in myne jeugd
Des levens heilgenot gekend, des levens reine vreugd.
Met kloek-gezonde leên bedeeld, ontwikkelde ik myn krachten
In zorgeloozen arbeid, vreemd aen andere gedachten
Dan die des akkerbouws. Ik dreef myns vaders vee al vroeg
Ter weî, met klepperende zweep, of 'k spande voor den ploeg
Het sterk gespierde merriepaerd. Niets kon myne aendrift stremmen,
Wanneer het my gegeven was een driftig ros te temmen.
En stoof ik, op myn moedig bruin, der buren hoef voorby,
Dan wekte ik veler oogslag op, en menig sprak: 't is hy?
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Wanneer de dag des Heeren kwam, en 's Heeren dienst verrigt
Was, dacht ik aen de vreugdebron, die in verpoozing ligt.
Dan blies ik op de veldschalmei de blyde landjeugd samen,
En 't was een regt genoegen steeds, te zien hoe veel er kwamen.
Ik gaf het sein van ieder spel, 't zy men met pyl en boog
Of met den bol de gaeijen trof, het zy de kaetsbal vloog;
Het zy men op het grastapyt, in afgedeelde kringen
Met hupplen zich vermaekte, of met een lied in koor te zingen.
| |
[pagina 359]
| |
Somwylen zeî men, dat een maegd sterk bloosde, toen ze my
Beschouwde, en my te vlugten scheen. Ik dacht alras: 't is zy!
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
En zy, die, als bedeesde maegd, dus vroeger had gebloosd,
Schonk later my, als dierbre gade, een ryk gezegend kroost.
Wy zaten aen onz' breeden disch, de frischheid op de konen,
Met twee paer dochtren, rank en blond, en drie volwassen zonen.
Aen genen was de huiszorg thans, aen dezen was de taek
Des landbouws toevertrouwd, en elk vond d'arbeid een vermaek.
Ik wandelde, aen myn egaês zyde, onze akkers rond, wier schatten
De schuer, hoe breed en hoog gebouwd, niet langer kon bevatten;
Doch, als ik my ter rust begaf, bepeinsde ik soms myn lot,
En 't scheen me een overlast van heil, en 'k dacht bevreesd aen God.
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Want zie, de Heer is wonderbaer: Hy zegent door het kruis;
Hy werpt zyn dienaers in het slyk, als 't goud in een fornuis.
Geen lievelingen des geluks zyn hem de duerste vrienden,
Maer zy, die in ellende en ramp hem minden en hem dienden.
't Is of het heil van hier omlaeg op reine zielen woog,
En hare loutring tegenhield en hare vlugt omhoog. -
Gezegend dan de vaderhand, gezegend zy de roede,
Waermeê de Heer my nedersloeg, al sloeg Hy tot den bloede.
| |
[pagina 360]
| |
Hy heeft my van een' grooter' val, van waen en trots bevryd.
Hoort my, gelukkigen der aerd'! hoort, hoe de Heer kastydt!
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Wien heugt het jaer van onheil niet, dat volgde op Waterloo?
De zomer was één regenvloed, en ook de herfst was zoo.
Onze oogst kwam van het natte veld in half verrotte gerven,
En 't voeder, voor den stal bestemd, deed vee en paerden sterven.
Die ramp trof myne kindren diep. Zy kwynden een voor een
Aen wreevlig koortsenvuer, en eer de winter gansch verdween,
Had ik vier lyken naer 't ontydig graf verzeld. My bleven
Nog slechts twee dochtren en een zoon, drie telgen van de zeven.
Myne egâ was als dood geschreid, door wanhoop overmand. -
Zoo treffend viel deze eerste slag van Godes vaderhand.
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Slechts ik verloor niet allen moed. Uit vroeger spaerzaemheid
Had ik de stallen weêr voorzien, en de akkers weêr bereid.
En als de lentewind weêr blies, dan was het of de velden,
Met 's Hemels zegen overspreid, 't geleden leed herstelden.
Nog nimmer stond de bloeijende aerde in ryker' dos gehuld,
Nog nimmer had de zomerzon zoo 'n' overvloed verguld
Van blonde halmen kloek gerypt, die, droog en zwaer van zaden,
De schuren werden ingevoerd tot berstens vol geladen.
| |
[pagina 361]
| |
Door zulke schatten werd de rouw in ons gezin gesust;
Maer ach! hoe ydel is de hoop, die slechts op schatten rust!
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Nu kwam, met storm en hagelbui, het gure najaer aen.
De velden stonden kael en bloot, - de zolders vol van graen.
Daer zaten we, op een' avondstond van Slagtmaends eerste dagen,
By 't walmend licht der mutserdvlam, ('t laetst, dat myne oogen zagen,)
Na 't avondeten, rond den haerd. 't Was buiten vreeslyk weêr,
De hagel kletterde op ons dak en door den schoorsteen neêr;
Wy zagen door de vensterreet het rosse weêrlicht blaken,
En hoorden 't buldren van den wind en 't schorre donderkraken,
En zegen allen op de kniên. My trof op eens een schok,
Die my, bewustloos en bedwelmd, ter neêr stortte als een blok.
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
'k Had verder niets ontwaerd. Wanneer ik tot bewustzyn kwam,
Hygde ik naer open lucht en licht: ik aêmde rook en vlam,
En hoorde een schrikkelyk gedruisch: rond my een kryschend gieren
Van menschenstemmen, en op stal een noodgehuil van dieren;
En aen - en rond - en boven my, en overal het vuer,
Dat krakend door de daken brak van 't huis en van de schuer,
En dat, gevoed door zoo veel schats, met een ontzettend razen,
Door 't hevig stormen van den wind verwoed werd aengeblazen!
| |
[pagina 362]
| |
Ik dacht, dat ieder oogenblik myn laetste stonde sloeg,
Wanneer een sterke vuist my greep en op den boomgaerd droeg.
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Daer zat ik op het vochtig gras, de ziel vervuld van schrik,
En hief het hoofd, om nu myn ramp te omvatten met een' blik:
Doch vruchtloos poogde ik als een' mist van voor myn oog te vagen,
En vruchtloos wendde en keerde ik my in 't rond: 'k was blind geslagen
Door 's Hemels bliksemvuer. O 't was een akelige stond,
Te hooren, hoe het golvend vuer al myne hoop verslond,
Te hooren, hoe de menigt' huilde, en hoe myn rundvee loeide,
En daer te zitten op een stip, waer eeuwge nacht my boeide!
God lof, dat ik die yslykheên niet met myne oogen zag,
Ligt ware ik nimmer opgestaen van 't plekje, waer ik lag.
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Hier sloop de wanhoop in myn hert; - de Heer vergeve 't my! -
Want toen myn echtgenoot, half naekt, half levend aen myn zy
Ter neêr zeeg uit myn dochters arm, en snikkend my verhaelde,
Dat onze zoon ons had gered, en 't met den dood betaelde,
Wen hy zyn tweede zuster ook, in smook en gloeijend asch
Gedekt, verlossen wou en zelf daerby bezweken was, -
Toen wist ik niet meer wel te regt, wat in myn' boezem woelde,
En of 't geen vloek of gramschap was, die ik in 't hert gevoelde.
| |
[pagina 363]
| |
Myn lippen krompen vreeslyk saêm, en 'k borst onwillig uit
In eenen woesten, schampren lach, van vreemd en naer geluid!
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken,
Zes maenden na dien ramp werd ik een wooning ingeleid,
Ons door eens nabuers vriendenzorg, op mynen wensch, bereid,
En van het overschot gebouwd der ruime en weidsche hoeve,
Waer ik eens zoo gelukkig was, thans eeuwig blinde en droeve!
Wy spraken weinig met elkaêr. Myn dochter en myn vrouw
Bestuerden met een' dienstknecht thans een' kleinen akkerbouw,
En deden al wat mooglyk was, om my 't ellendig leven
Nog dragelyk te maken; doch vergeefs was al haer streven.
Myne egâ kwynde en viel en stierf. Een jaer drie vier verliep,
En niets behoorde my meer toe: in schulden zonk ik diep.
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Een allerlaetste slag hing nu my dreigend boven 't hoofd:
God had alleen my zwaer gestraft, en ik had God geloofd,
Dat hy my nog wat nooddruft liet, en my geen dak ontzegde,
Waeronder ik 't gemorzeld hert en 't brein ter ruste legde;
Maer nu, nu kwam myn medemensch, die strenger was dan God.
Hy sprak van koning en van wet en van een regtsgebod,
En hechtte aen wat ik nog bezat het merk van smaed en schande.
Hy veilde 't aen het laeg gemeen ten voordeel van den lande,
| |
[pagina 364]
| |
En dreef my, met myn eenig kind, op straet uit huis en haerd!
Och! had my de Engel van den dood dees laetste proef gespaerd!
God loone die my de aelmoes schenken;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Op de armen van myn kind geleund, zwierf ik de landstreek rond,
En smaekte 't zure bedelbrood. De bloote ruwe grond
Was meer dan eens myn bed. De deugd van myne dierbre dochter
Werd echter nog op de aerd' herkend: een jongeling verzocht er
My om, en won haer hert en hand. Zyn noeste vlyt en zweet,
Verzachtten tot zyn' vroegen dood myn onherstelbaer leed;
En nu, sints meer dan een vierde-eeuw, verbeid ik Gods genade,
En 'k zal haer zeegnen, als zy komt, al komt zy nog zoo spade.
Het is myn dochters laetste telg, die thans myn schreden leidt,
En haest aen d'oever brengen zal der grenslooze eeuwigheid.
God loone die my de aelmoes schenken,
Waermede ik honger stille en dorst,
En 't lyf voor regen hoede en vorst;
'k Zal hunner in myn beê gedenken.
Oogstmaend, 1845. |
|