Gedichten
(1856)–Karel Lodewijk Ledeganck–
Auteursrechtvrij
[pagina 177]
| |
[pagina 179]
| |
Boudewyn van Constantinopel.
| |
[pagina 180]
| |
Dan zou ik, met de harp in hand,
Den teugel der verbeelding vieren,
En naer het glansend Morgenland
Den opgetogen geestdrift stieren.
Ik zoude, in gloeijende uchtendpracht,
Met eeuwig groene lentedragt
En amberlucht, vol balsemgeuren,
Zyn bloeijende valleijen kleuren.
Ik zou 't als een' onmeetbren tuin
Met ryst- en maïsvelden malen,
Met palmen op der heuvlen kruin,
En versche bronnen in de dalen,
Met ryk gevederd pluimgediert',
Dat eeuwenheugend woud doorzwiert,
Met marmren steden, gouden tempels,
En huizen met porfieren drempels.
Dan zou ik melden, welk een oord
Het bloeijendste is dier paradyzen;
Aen welk een' breeden waterboord
Ontelbre torensspitsen ryzen;
En met wat namen, hoog beroemd,
't Aloud Byzance wordt genoemd;
En hoe de Heiden, Turk en Christen
Om haer bezit lange eeuwen twistten.
| |
[pagina 181]
| |
Thans waeg ik het van dit gewest
Der eeuwen sluijerdoek te ligten!
Ik zie een' rykstroon er gevest,
Waervoor alle andre in grootheid zwichten;
En op dien troon van Constantyn
Een' vorst van Vlaendren, Boudewyn,
Wiens roem by 't nageslacht blyft leven,
Wiens gruwlyk lot het hert doet beven.
Zyn jeugd was als een lentezon,
Wier glansen schooner dagen melden;
Zyn deugd was eene zegenbron,
Zyn moed was ruchtbaer by de helden.
Natuer was hy een lieflingszoon,
En 't ideael van 't manlyk schoon,
Met krachten, die de boezems wekken,
Zwierde in zyn leden en zyn trekken.
Hy nam der Christnen zegevaen,
En voerde Europaes duizendtallen
Ter vyfde heilge Kruisvaert aen.
't Was luide vreugd in Brugges wallen:
De krygsbanier werd losgerold,
En aller hert met moed vervold,
En aller wensch vooruit gezonden;
‘God wil het!’ galmden duizend monden.
| |
[pagina 182]
| |
In Syrië landt Vlaendrens heer.
(Der Grieken ryk lag diep vervallen.)
Het leger rukt, met boog en speer,
Tot voor Constantinopels wallen.
Verdediging, uit schans en muer,
Stort plettertuig en solfervuer,
En dekt den Hellespont met lyken:
De fiere bondgenooten wyken.
Maer Vlaendrens heldenmoed ontwaekt,
En hem gelukt, by stormgevechten,
Waeronder de oude grondvest kraekt,
De sterke burgt tot puin te slechten.
De zege blyft der leeuwenvaen;
Het ryk der Grieken heeft gedaen,
En Boudwyn, groot door God en wapen,
Drukt Cesars lauwer om de slapen!
Daer zwaeit hy op den grootschen troon
Den scepter over de ooster wereld;
Daer siert hy diadeem en kroon,
Door zyne deugden ryk bepereld;
Daer straelt hem regtsliefde in 't gezicht,
Daer blinkt zyn kuischheid als een licht,
Daer bidt zyn godsvrucht staêg den Heere,
Dat hy den ryksroem steeds vermeêre.
| |
[pagina 183]
| |
Helaes! die beê wordt niet verhoord.
Nog nauwlyks heeft de zegeluister
Een poos het nevelfloers doorboord,
Of 't wordt weêr hachlyk naer en duister.
Een onweêr, dreigende in het West,
Hangt boven Andrinopels vest,
Alwaer Johannis, met Bulgaren,
Het oproer sterkt der muiterscharen.
De hoon eischt wraek, de wraek eischt bloed:
De kronklende oorlogsvanen wapperen;
De krygsbazuin jaegt vuer en moed
In 't hert der onversaegde dapperen,
Die dorstig naer de zege zyn;
En boven hen praelt Boudewyn,
Hoe hoog hun vederbossen reiken,
Gelyk een ceder boven de eiken!
Johannis beeft, verbleekt van schrik,
By 't naedren van die heerkolommen,
En leest in elken ridderblik
Den dood van zyne ontelbre drommen.
De stryd vangt aen, de muiter vlugt;
Een wolk van pylen dekt de lucht,
En Boudwyns zwaerd streeft door de scharen,
Gelyk een zicht door korenaren!
| |
[pagina 184]
| |
Maer mist de vyand 't hert eens mans,
Hy kent bedrog en listig veinzen;
Geen moedig stryden is zyn kans,
Maer laeg verraed en schandlyk deinzen.
Hy lokt de Christnen in een' strik,
En 't wordt een hachlyk oogenblik;
Elk ridder vindt tien hurelingen,
Die laf hem onverhoeds bespringen.
Hier helpt geen moed by de overmagt.
't Zyn duizend- tegen honderdtallen;
't Zyn wolven, die hun prooi by nacht
Op eens verscheurend overvallen!
Johannis stuwt zyn horden voort,
Tot stryden niet, maer tot den moord;
En 't dierbre bloed der Christen helden,
Stroomt lauw en rookend langs de velden!
Maer sneuvelde ook de keizer reeds,
Des vyands schrik, de bloem der ridderen?
O neen! ginds blinkt zyn helm nog steeds;
Ginds doet hy gansche drommen sidderen.
Johannis merkt het, en één woord
Jaegt duizend pylen van de koord',
En Boudwyn valt, en - ryst niet weder.
Stort hy gewond of dood ter neder?
| |
[pagina 185]
| |
II.
| |
[pagina 186]
| |
't Heft de ruwe en vale muren
Uit een sterk beschanste gracht;
Onder zyn gewelfde gangen
Heerscht een eeuwig donkre nacht;
Wonder waer' het, zoo de luchtspleet
Ooit een' strael der zon er bragt!
Daer lag op de vochte steenen,
Vaek door Christen bloed besproeid,
Menig braef en edel ridder,
Ruig van baerd en ongeschoeid.
Een lag echter, afgezonderd,
In een breeder cel geboeid.
Hoog en forsch was zyn gestalte,
En zyn hairlok lang en zwart;
Rimplen in het voorhoofd tuigden,
Wat al ramp hy had getart;
Maer steeds meldden nog zyn trekken
De eedle ziel en 't moedig hart.
Maenden waren reeds vervlogen,
En hem mogt geen troost geschiên,
Want hy had geen menschlyk wezen
In 't verpestend hol gezien,
Dan den wachter, die hem daeglyks
't Water en het brood mogt biên.
| |
[pagina 187]
| |
Eens, in vurige avondbede,
Zat hy knielend op een' steen,
Als de grendelsloten sprongen...
't Was de wachter niet, o neen!
't Was een vrouw, met sleep en sluijer,
Die hy stil tot hem zag treên.
Wel ontroerde hem 't verschynsel,
Wel verbleekte hy misschien,
Daer een stem als van een' engel
Hem een' zachten groet wou biên;
Maer die 't floers had mogen ligten,
Had iets meer ontroerd gezien!
Hy had zelfbedwang gelezen
Op een' schoonen wenkbrauwboog;
Hy had wangen zien ontgloeijen,
Waer des herten vlam in vloog.
Hy had vonken vuers zien blaken
In een minnend vrouwenoog!
Zy verborg haer diepe ontroering,
En zy sprak: ‘o Boudewyn!
'k Ken uw lot en uwe rampen
En uw wreede boezempyn;
Zeg my, of er nog op aerde
Balsems voor uw wonden zyn.’
| |
[pagina 188]
| |
‘Zyt ge een wezen uit den hoogen,’
Stamelt Boudwyn, als verstomd,
‘Die my, in dees grafgewelven,
Als een licht beschynen komt?
Waerom dan u in dit hulsel
Van bekoorlykheid vermomd?’
‘Boudwyn! 't woord, dat my hier inbragt,
Zeker, is tot meer bekwaem;
Eenmael... maer thans wil ik heengaen,
En wat hielp u toch een naem!
Keer ik, spreek my dan van Vlaendren
En zyn wondren en uw faem.’
En zy keerde meer dan eenmael,
En zy bleef er menig uer
't Manlyk schoon gelaet beschouwen
Als een wonder der natuer;
En zy voedde dus de vlammen
Van het ingeslopen vuer.
En hy sprak haer van dat Vlaendren,
Waer de zon der vryheid gloort;
Waer en nyverheid en handel
Wondren scheppen, nooit geboord;
En zyn tael joeg haer verrukking
Tot in wilde wellust voort!
| |
[pagina 189]
| |
Maer wie was dan die verwaende
Gloeijend van onreine min? -
Zie! daer treedt zy, thans ontsluijerd,
Weder 's nachts de celdeur in,
't Is de trouwelooze Recca,
't Is Bulgaries koningin!
Met verwardheid in de blikken,
Spreekt zy Boudwyn toe: ‘o Vorst!
Hoor: Johannis is een monster,
Die naer bloed en tranen dorst;
Maer niet hier in dezen kerker
Wordt zyn zwaerste boei getorscht.
‘Spreek, twee offers kunt gy redden’
‘Wie, Vorstin?’ - ‘Ach, u en my!
U, de bloem der oorlogshelden,
Dien hy doemt tot slaverny,
My, die 't haetlyk schepsel foltert,
Dag en nacht, en nimmer vry!
‘Laten wy hem zyn barbaren
En zyn kroon en bloedige eer.
Laet me u volgen naer het Westen,
Want gy ziet, ik min u teêr.
Spreek, en uwe keetnen vallen,
En gy ziet uw Vlaendren weêr!’
| |
[pagina 190]
| |
‘Neen, vorstin, dit is niet is mooglyk!
Aen den Christen is gezegd:
Schendige echtbreuk zult gy myden;
Aen den ridder is gezegd:
Woord of trouw zy nooit verbroken;
En ik staef dat heilig regt.’
‘Hoe gy weigert, Boudwyn! weet gy,
Welk een schanddood u hier wacht?
Maer een meer gelukkig wezen
Boeit uw diep geveinsd gedacht...
Wee de ellendige, indien 't noodlot
Ooit haer in myn handen bragt! -
‘Ach, ik dwael... vergeef my, Boudwyn!
'k Weet uw gade is by de doôn;
'k Vraeg haer plaets niet aen uw zyde,
'k Eisch geen' rang, myn min ten loon;
Laet my slechts als slave u dienen,
Aen de voeten van uw troon!’
En nu gudsen haer de tranen
Uit het oog, by luid geween,
En nu wringt zy droef de handen,
En zy strekt die naer hem heen;
Doch bedaerd spreekt Boudwyn: ‘Gade
Van Johannis! laet me alleen.’
| |
[pagina 191]
| |
By dit woord vliegt ze op in woede,
Daer haer 't bloed in de aedren ziedt,
En zy schudt de blonde hairvlecht,
Die tot op haer hielen schiet;
Vreeslyk als de boschleeuwinne,
Die haer welpen dooden ziet;
‘Gade van Johannis!’ gilt ze,
‘Ja, 'k vergat myn' rang en pligt;
'k Vlugt voor u zyne echtkoets, lafaerd!
En gy hoont my in 't gezicht,
My, Bulgaries koninginne,
Gy, die, slaef, aen boeijen ligt!
‘En wat spreekt gy van uw Christnen
En hun wet, waermede ik spot,
Ik ben dochter der Tartaren,
En ik eer myns vaders God!
Aen myn' wil hangt dood en leven,
En myn wenk is 't hoogst gebod! -
‘Doch nog eenmael, Boudwyn, red u,
Red ons beiden uit den nood,
En bepael gy zelf uw toekomst:
Met my, weder vorst en groot.
Zonder my, als slaef te sterven!
Spreek, wat is uw keus?’ - ‘De dood!’
| |
[pagina 192]
| |
‘Ha! gy veldet zelf uw vonnis!
Maer die dood zal yslyk zyn,
Want by Recca woonen beulen
Afgerigt op folterpyn;
En gy zult hun kunst ervaren,
Groote keizer Boudewyn!’
| |
[pagina 193]
| |
III.
| |
[pagina 194]
| |
Of schaerden zich in breede ryen,
En toonden hunn' gewaenden glans;
Of veinsden oorlog met elkander,
En overvielen de een den ander',
En braken juichend schild en lans.
Een lentedag zonk aen de kimmen:
De nacht viel op Ternovos wal,
En weder rees er uit de muren
Een nieuw gegolf van zegevuren,
Begroet door luid triomfgeschal.
Dit was het sein der jubelviering;
Want als de zon in 't oost weêr blonk,
Verguldde zy, als bliksemflitsen,
De wimpels op de torensspitsen,
En 't daevrend zegelied herklonk.
Johannis, nog van glorie dronken,
Hield feest in Morgenlandsche pracht;
En wat het Oosten kon bevatten
Van specery en ooft en schatten,
Werd hem ten hofdisch aengebragt.
Daer zat hy by zyn hoftrawanten
Op zyden kussens, ryk gestikt;
Daer dronken zy uit gouden schalen
Den godendrank van Cypris dalen,
Die 't brein beroert en 't hert verkwikt.
| |
[pagina 195]
| |
Daer spreidde zich de ryksvorstinne
In haer bekoorlykheid ten loon;
Zy had noch paerlen noch sieraden,
En echter scheen ze in glans te baden,
In waren glans van eigen schoon.
Een hemel lachte in hare blikken:
Zy hield die blikken op den vorst,
En schiep, door woorden en door lonken,
Een zengend vuer van minnevonken,
En joeg dat vuer in 's konings borst.
‘Myn dierbre Recca!’ sprak Johannis,
‘Uwe is myn roem, myn magt op aerd'!
Uw wil is wet, die niets kan krenken;
En wee den snoode, die dorst denken...!
Waerom dus lang de wraek gespaerd!’
‘O Vorst, gy kent myn teeder herte,
Te ligt bewogen door den nood.
Ik wou een' schyn van troost hem leenen,
En 'k ging schier daeglyks tot hem henen,
Meêdoogend voor een' val zoo groot.
En nauwlyks trad ik enkle malen
Den kerker in, en nauwlyks mogt
Zyn oog den zeedgen sluijer booren,
Of zie, hy deed een tael my hooren,
Die 't schaemrood op myn wangen brogt.
| |
[pagina 196]
| |
Vergeefs dreigde ik hem met uw wrake:
Hy ging in 't schaemtloos hoonen voort,
En dacht, in zyn verwoede ontroering,
Op gruwbre middlen tot ontvoering;
Hy sprak van echtbreuk en van moord!
Ik zou hem naer zyn Vlaendren volgen,
En deelen daer zyn magt en eer;
Maer om tot zoo 'n bereik te komen,
Moest ik, o Vorst! uw bloed doen stroomen!...
Afschuwlyk!... help, ik kan niet meer!’ -
‘Hoû op, o Recca! wisch uw tranen!’
Dus spreekt de vorst, ‘zyn uer is daer!
En gy doorluchte feestgenooden,
U wordt een schouwspel aengeboden
Nog ongepleegd en wonderbaer!
Brengt, dienaers! brengt de narren binnen!’ -
Zy kwamen vreemd en bont gekleed,
En tergden, scholden en begekten
Een' ook met bont en py gedekten,
Maer wiens gelaet hen siddren deed.
Een beeld verplettend om aenschouwen:
Der dieren vorst, in boei gekneld,
Gansch uitgemergeld en bezweken,
Met stof en slyk en bloed bestreken,
Aen wolvenkroost ten spot gesteld!
| |
[pagina 197]
| |
Hy kan den hoon niet langer harden,
En roept, daer hy de slaven stoot:
‘Terug! verachtlyk broed van dwergen!
En gy, tyran! waerom dit tergen?
Welaen, gebied, ik wacht den dood!’
‘Het zy zoo! Boudewyn van Vlaendren!’
Snauwt hem Johannis bitsig toe:
‘En leer wat ik met aertsverraders,
En echtverbrekende euveldaders,
En eervergeten slaven doe!’
De keizer staeft en wreekt zyne onschuld,
En spreekt: ‘ik sterf, 't geweten vry;
Maer zy die Godes straf moet vreezen,
Maer de ondeugd in een menschlyk wezen,
Daer zit ze, daer aen uwe zy!’
Johannis geeft een schrikbaer teeken
Aen beulen, die zyn' wenk verstaen;
En even als de boschgezellen
Een' forschen woudeik nedervellen,
Zoo vallen zy op Boudwyn aen.
Eerst klieft de byl hem heide de armen
En jaegt dan beide knieën door;
Het hoofd, daerna, wordt afgeslagen
En voor des konings voet gedragen;
Zyn' romp smyt men den honden voor!...
| |
[pagina 198]
| |
Maer zeker by dien gruwbren bloedstroom
Dekte ieder zich van schrik het oog?
O neen! zy raesden, dol en dronken,
Terwyl zy met de schalen klonken,
En woest gejuich steeg luid omhoog!
Maer Recca dan, die hem zoo minde,
Die als een godheid hem aenbad? -
Zy loeg met wellustvolle blikken,
Vooral toen zy zyn laetste snikken
Met gretig oog verzwolgen had!
En de ongevoelige Johannis?...
Men zegt, dat hy een' dienaer wonk,
Door wien hy 't bloedend hoofd deed zuiveren,
En dat hy, zonder 't minst te huiveren,
Uit Boudwyns hollen schedel dronk!
|
|