Mnemosyne

[p. 104]

De pest te Bagdad of voorbeeld van zelfopoffering.

In Maart 1831 werd Bagdad, de aloude zetel der Califs, door de pest bezocht. Volgens de gewoonte der Europeanen bij het heerschen dezer moorddadige kwaal, sloot de Britsche zaakgelastigde zijne woning voor allen toegang af; doch toen de besmetting, in spijt van deze voorzorg, (muizen, ratten of katten brengen die somtijds aan) ook daarin doorgedrongen was, besloot hij te vertrekken, en vermaande den Engelschen zendeling, den Hr. groves, om met hem het gevaar te ontwijken; doch deze, door godsdienstige beweegredenen weêrhouden, offerde eigene veiligheid op aan de inspraak van zijn geweten. Hij bleef, en het is uit zijn verhaal dat wij het verschrikkelijke van Bagdads toestand, en bij gevolg de grootheid van zijne edelmoedigheid leeren kennen.

Reeds den 10den April waren in het oostelijk gedeelte der stad, waar de Bassa, de aanzienlijkste inwoners en de Britsche zendeling hun verblijf hielden, meer dan zeven duizend inwoners omgekomen, terwijl er in de andere kwartieren niet minder bezweken. Twee dagen later stierven in dezelfde oostelijke wijken bijna twaalfhonderd menschen, en dit getal klom den volgenden dag tot achttienhonderd. De schrik des doods had nu zoo zeer aller hart vermeesterd, dat er bijna niemand meer te vinden was, om de lijken te begraven. Velen voorzagen zich van lijkgewaden, uit vrees dat de groote aanvraag het verkrijgen daarvan weldra onmogelijk zou maken; ook klom het lijnwaad tot een ongehoorden prijs. Water tot het wasschen van lijken,

[p. 105]

een onvermijdelijk deel van de begrafenisplegtigheden der Mohammedanen, was bijna niet te bekomen.

Gedurende eenige dagen bereikte de sterfte tweeduizend personen daags. Van des Bassa's krijgsvolk hadden sommige regimenten, zevenhonderd man sterk, vijfhonderd verloren; en in de omliggende streken overtrof de ellende nog die, welke binnen de veste heerschte. Vele ouderloos gewordene kinderen zwierven verlaten, door de eenzame straten rond, aan honger en dorst ten prooi. En toch waren er meewarige zielen, vooral onder de vrouwen, die zich deze arme kleinen aantrokken; doch meestal ten koste van zich zelve en de haren; wijl deze wichtjes de besmetting met zich voerden. Van al de ijsselijkheden, welke deze hartverscheurende toestand opleverde, trof niets den Heer groves, die te midden daarvan zijne godsdienstige bezoeken voortzette, pijnlijker, dan het gezigt dezer onnoozele, niemand toebehoorende wezens, en de gretigheid, waarmede de honden op lijken en zelfs op zieltogenden aanvielen om die te verslinden; want alleen de rijksten werden nog, schoon zonder lijkgewaad, dat niet meer te bekomen was, op den rug van een' ezel of muildier, naar eenen kuil buiten de stad vervoerd.

De gebaren der Arabische vrouwen, welke de Heer groves nu en dan ontmoette, waren vol uitdrukking. Zij schenen den Hemel te vragen, waarom de ongeloovige Franken gespaard bleven, terwijl zoo menig getrouw aanhanger van mohammed ellendig omkwam.

Nog altijd vermeerderde de woede der plaag; ja tot vijfduizend personen toe kwamen er op eenen enkelen dag om, en dat op eene bevolking, geene tachtigduizend zielen te boven gaande, en alsof zulk eene alle beschrijving te boven gaande ramp nog niet genoeg ware om de maat des jammers te vullen, trad ook de rivier de Tigris, waaraan Bagdad gelegen

[p. 106]

is, buiten hare oevers, overstroomde straten en pleinen, en ondermijnde de stadsmuren en vele slechtgebouwde woningen, terwijl, zoo men wil, in het lagere gedeelte der stad, de golven in éénen nacht zevenduizend huizen deden instorten, onder wier puinen gezonden, zieken, stervenden en lijken eensklaps bedolven werden.

De bevolking, daardoor nog te naauwer op elkander gepakt, bood, zoo mogelijk, aan den dood eene nog zekerder prooi, en het indringen van nieuwe bewoners in reeds uitgestorvene huizen veroorzaakte ook telkens nieuwe slagtoffers, wier onbegravene lijken de lucht vergiftigden en de straten verstopten.

Deze ellende duurde tot in den aanvang der maand Mei in meerdere of mindere mate voort, en eerst tegen het einde dier maand hield zij geheel op. De bevolking was bijna geheel uitgestorven en het grootste gedeelte der stad verwoest. Ook slechts weinige gebouwen aan den oever des strooms met een of twee moskéen, wier hechtere muren en grondslagen aan het geweld weerstand geboden hadden, waren staande gebleven. De eertijds bloeijende handel was vernietigd, en toen de Bazars eindelijk weder geopend en bezocht werden, zocht men te vergeefs naar menig artikel, dat eertijds Bagdads roem had uitgemaakt. Het antwoord luidde, dat het niet meer te bekomen was, omdat allen, die het plugten te vervaardigen, gestorven waren.