De wiskunstenaars of 't gevluchte juffertje

[p. 46]

Vyfde tooneel

Waard, Filipyn, Eelhart

Waard

 

Wie heeft dat zoopje van de meid¹²³

 

Daar flus gekommandeerd?¹²⁴

Filipyn

 

Ik, tot je dienst bereid.

Eelhart

125

Is hier gelegenheid voor ons te nacht te slaapen?

Waard

 

Dat weet ik niet.

Filipyn

 

Hy is grootshartig in zyn wapen;¹²⁶

 

Hoewel hy woont ook op de zelfkant van het Sticht.¹²⁷

Waard

 

Neen broertje, neen, je zyt na 'k merk nog niet verlicht.¹²⁸

 

'k Heb nog een bed, het welk ik graag uw' heer wil gunnen;

130

Maar weet ik juist of hy te nacht zal slaapen kunnen?

123 zoopje: borrel, slokje sterke drank.
van: bij.

124 flus: zo even.
gekommandeerd: besteld.

126 groothartig in zijn wapen zijn: het hart hoog dragen in zijn wapenrusting, m.a.w. nogal wat verbeelding hebben, hoog te paard zitten.

127 Hoewel hy woont op de zelfkant van het Sticht: een spottende verklaring voor zijn vermeende trots: hij woont dan ook op de rand van het bisdom Utrecht (zelfkant houdt ook een woordspeling in!)

128 je zyt nog niet verlicht: je hebt blijkbaar nog niet veel kennis van zaken opgedaan, bent niet erg snugger; verlicht zijn heeft in de 18e eeuw, de tijd der verlichting (!) een specifieke betekenis (vgl. verlichte despoten en dergl.), m.a.w. je snapt niet wat ik bedoel; de bedoeling blijkt dan in vs. 130: ik weet toch niet of hij de slaap kan vatten. (woordspeling met ‘gelegenheid hebben’ in vs. 125-126).

[p. 47]

Filipyn

 

Zorg daar niet voor, zo 't met geen keijen is gevuld,¹³¹

 

En dat de muggen ons niet steeken.

Waard

 

Goed, gy zult

 

Te vreên zyn. Voor uw' heer heb ik een bed met veeren,

 

En jy kunt op die kist wel slaapen in jou klêeren.

Filipyn

135

Dat's my te hart kompeer. Maak maar een kermisbed.¹³⁵

Waard

 

Ik kan niet vriendschap: al myn bedden zyn bezet.¹³⁶

 

'k Dien met myn wyf zelf op een kermisbed te leggen.

Filipyn

 

Dat wil ook weezen broer, dan heb ik niet te zeggen.¹³⁸

Eelhart

 

Wat menschen zyn het die je hier te nacht logeert?

Waard

140

De heer Anzelmus, en een ander heer; geleerd

 

In veele kunsten en verheven' weetenschappen,

 

Die als een advokaat zes zeven weet te klappen.¹⁴²

Eelhart

 

Ei! deeze Anzelmus, zeg wat is dat voor een man?

131 zorg daar niet voor: heb daar geen zorg over, wees daar niet bang voor.

135 compeer: kameraad, vent.
kermisbed: op de vloer gespreid bed, voor kermisgasten.

136 vriendschap is een vocatief: vriendje (vgl. heerschap).

138 Dat wil ook wezen broer: dat kan ook gebeuren, maat.
niet: niets (meer).

142 die als een advocaat zes, zeven etc.: die voor zes of zeven advocaten weet te praten, m.a.w. die zeer vlot zijn woordje kan doen, zodat hij het tegen zeven advocaten kan opnemen.

[p. 48]

Waard

 

Een heer van Utrecht, die ik specialyk van

145

Naby gekend heb, meer als vyf en twintig jaaren;

 

Die and're, naar ik merk, zal met zyn nichtje paaren,

 

Een schoone juffer, blank en poezeltjes van vel.

Eelhart

 

Hoe is haar naam?

Waard

 

Haar naam? laat zien, is Izabel.

Filipyn

 

‘Voorzeker 't zal de voogd van jou beminde weezen.

Eelhart

150

‘Anzelmus kent my niet; voor hem is niet te vreezen.

 

Hebt gy geen gasten meer?

Waard

 

ô Ja, de heer doktoor,

 

Hans Urinalibus, die flus myn linker oor,¹⁵²

 

Heit doof geraast; en met de jongste van die heeren,

 

Die ook een dokter lykt, kyft over 't voltizeeren,¹⁵⁴

155

Van 't vaste lichaam, 'k loof zo wel van man als vrouw.

 

Hy is die dokter, die graag zilver maaken wou

 

Uit keijen: maar hy heeft zich zelven korts bedrogen;¹⁵⁷

 

Want al zyn keijen zyn de schoorsteen uitgevlogen,

 

Behalve één, die blyft hem zitten in de kop.¹⁵⁹

152 flus: daarnet nog.

154 voltizeeren: voltigeren of voltes maken, snelle wendingen en sprongen maken, speciaal van paarden, maar ook van gymnasten: zweven aan de zweefmolen, hier bedoeld als: door de ruimte zweven, zoals later in het dispuut zal blijken. De waard heeft kennelijk van de twistgesprekken niets begrepen, vandaar dat hij bij lichaam niet denkt aan hemellichamen, maar aan mensen.

157 korts: kortgeleden.
zichzelven bedrogen: zich vergist, bedrogen uitgekomen.

159 behalve één etc.: de waard zinspeelt op de bekende uitdrukking voor ‘gek zijn’, nl. een kei in de kop hebben, of: de kei leutert hem, en dgl.

[p. 49]

Filipyn

160

Jy hospes, dunkt me, houdt je gasten voor de fop;¹⁶⁰

 

Dat is je schaad'lyk broêr, je moet wat leeren vleijen.

Eelhart

 

Wat heb je te eeten?

Waard

 

'k Kan je een slaatje doen bereijen.

 

'k Heb ook een ham, die is heel fraaij en exelent,¹⁶³

 

En wyn, myn heer, zo goed als ergens is bekend.

Eelhart

165

't Is wel, gy kunt dan flus de tafel laten dekken;¹⁶⁵

 

Maar morgen ochtent wil ik met den dag vertrekken;¹⁶⁶

 

Dies moet ik voort, als ik gegeeten heb, te bed.¹⁶⁷

Waard

 

'k Zal zorgen dat de kost je flus word' voorgezet.

160 hospes: (spottend voor) waard (gastheer!).
voor de fop houden: voor de gek houden, spotten met.

163 fraaij: fris, smakelijk.

165 flus: fluks, direct.

166 met den dag: bij het aanbreken van de dag.

167 dies: daarom.
voort: direct na.