|
| |
| |
| |
Het feest.
| |
| |
IV
Het feest.
Eene wonderbare overhelling tot feesten en tot verkwisting is eene daedzaek welke men op elk blad van de geschiedenis der XVIde eeuw ziet doorstralen, eene daedzaek welke men op alle tydstippen van oorlog en onlusten kan wedervinden, en die zich altoos des te onbewimpelder voordoet, daer die tydstippen woeliger en bloediger zyn. De tegenspraek welke men by den eersten blik tusschen dien dorst naer bloed en dien dorst naer vermaken kan ontdekken, is slechts oppervlakkig ea schynbaer, en kan zonder
| |
| |
moeite worden uitgelegd. Uit het menschenbloed, onverpoosd op het schavot of op het slagveld gestort, somtyds kwistend en mateloos op het een en het ander vergoten, wordt de verachting voor het leven der menschen, de onbezorgdheid voor het eigenbestaen geboren, en het schept helden of beulen naer den wille der omstandigheden. In het algemeen trachten de menschen de vreugde welke er in den kelk des levens bevat is, tot den laetsten druppel te smaken; en zy aen wie de gebeurtenissen van gister geleerd hebben den dag van morgen te duchten, spoeden zich te leven, en poogen, als het ware, eene eeuw in een enkelen dag optesluiten.
Niets dan was er gemeener in het begin en den loop der nederlandsche onlusten dan openbare feesten en bezondere braspartyen. De minste gelegenheden hiertoe werden met yver ten nutte gemaekt; in alles vond men grond tot spelen en brassen, en zelfs de gewydste plegtigheden van onzen heiligen Godsdienst gaven tot openbare buitensporigheden plaets.
Zulk iets gebeurde er op den 15 Mei 1567, wanneer de heer Maximiliaen van Bergis, bischop van Kameryk, met zynen wybischop
| |
| |
Marten De Cuyper, de hoofdkerk, die te voren door de beeldstormers was ontheiligd, in groote plegt herwyden kwam.
Om aen deze godsdienstige plegtigheid allen mogelyken luister bytezetten, en mischien ook een weinig met het inzicht om beter het getal der nieuwsgezinden te leeren kennen, had de hartoginne van Parma in het algemeen alle antwerpsche edellieden, tot dezelve verzocht.
Eenige dagen pas waren er toen verloopen sints de onvoorzichtigheid van Norbrecht hem aen de aendacht van den Hoofd-Inquisiteur had blootgesteld, en, om aen verdere verdenking te ontsnappen, dacht de oude Wesenbeke het noodig zich naer den wille der hartogin te gedragen.
Statig, grootsch en treffend was het schouwspel der inwyding. Beide bischoppen praelden met al den luister van hun hoogpriesterlyk gewaed, terwyl rond hen heen de mindere geestelyken met heldere kerkgezangen den zegen des Allerhoogsten over den tempel inriepen. Eene menigte ridders en edelvrouwen hadden het hooge choor betreden. Derzelver kleeding was zoo ryk en zoo kostelyk dat, zelfs naest den
| |
| |
schitterenden priesterdos, een nieuwsgierig oog in het beschouwen derzelve een waren lust mogt scheppen. Wie de eerbiedvolle houding van die menigte gezien had, zou zeker niet vermoed hebben dat een gedacht op wereldsche vermaken dezelve kon bezig houden. En echter was de plegtigheid der wyding pas ten einde of de stem des hofmeesters klonk tegen de tempelwanden om de aenzynde edelen tot een steekspel, in het Sinte-Michiels klooster, uittenoodigen, en de stoet begaf zich derwaerts.
Rond het breede voorhof des kloosters waren schouwbanken opgerigt en met floer en satyn omhangen. Tallooze bannieren van allen aerd wapperden boven dezelven, en nogtans was het geen gewoon ridderspel welk er ging aenvang nemen. Nauwelyks waren de heeren en freules neêrgezeten, wanneer er op eens een wapenbode te voorschyn trad. Deze was met geitenvellen gekleed en blies op eenen grooten koehoorn. By het hooren dier onaengename wanklanken hadden de meeste juffers hare ooren met de handen bedekt en weinige onder haer mogten verstaen wat die zonderlinge bode verkondigd had. Na hem trad er een enkele ridder in het perk.
| |
| |
In stede van yzeren harnas, helm en schild, droeg hy deze wapenen in strooi nagebootst, en zyne lans was door een rietenhalm, zyn degen door een weekhouten zweerd, vervangen. Of zyn aengezicht naer het hoofd of naer de heupen zyns peerds gekeerd was, viel schier onmogelyk te onderscheiden, mits hy zyne wapenen averegts had aengedaen, en dat eene mom van strooi zyn achterhoofd bedekte, terwyl zyn wezen onder een ontzaglyken neus van gekauwd papier verdoken was. Ook zyn peerd geleek aen eenen ridderlyken draver even zoo zeer als zyne strooijen kleedy aeneenen wezenlyken wapendos. Het was een stokoud en uitgehongerd beest, dat by elken stap gevaer liep onder deszelfs ligten last te bezwyken. Een algemeene schaterlach begroette de komst des stryders en weldra trad zyn tegenstrever, langs eene andere zyde het perk binnen. Deze was insgelyks vermomd en zyne uitrusting was in alles gelyk aen die welke wy zoo even beschreven hebben. Enkel was dezelve uit hooi gemaekt.
De freules met overdrevene gebaerden groetende, reden beide hinkend en strunkelend het voorhof rond, vooraleer zy aen de uit- | |
| |
einden des perks plaets namen. De juffers schepten groot behagen in dit zonderling schouwspel en werden vrolyk. Menig lustige twist rees er onder haer over het belangryke vraegpunt wie van beide, Hooi of Strooi, de verwinner in het spel zou worden, en hare aendacht werd groot, zoohaest de edellieden, met alle de snelheid van hunne stervende peerden, tegel elkander opliepen.
Ofschoon hunne wapenen zoo sprok en zoo breekbaer waren dat dezelve niet het minste geweld konden doorstaen, was de schok der stryders nogtans even vreeslyk als of zy met echte moordtuigen gestreden hadden. De rieten lans van ridder Strooi brak op de borst van ridder Hooi aen stukken en deze tuimelde met zyn draver in 't zand ter neder. De verwinner en de verwonnene trokken het voorhof af, welligt om zich in het klooster te gaen ververschen, en andere stryders vervingen hen in het perk. Met min of meer belachelyke omstandigheden hadden de latere gevechten plaets, doch het koddigste der spelen had men voor het laetste bespaerd. Het was een algemeene renloop tusschen de kampers die in het spel hadden deelgenomen.
| |
| |
Het valt niet moeilyk te gissen welk een raer tooneel een twintigtal ruiters moest opleveren, wanneer deze hunne peerden, die ter nauwer nood gaen konden, tot renloopen poogden te dwingen. Nauwlyks was het sein tot het beginnen gegeven of een ridder viel op het lyk van zyn peerd ter aerde. Anderen reden verder, doch vielen ook, en het mogt slechts aen een enkelen gelukken het bestemde doel te bereiken. Aen deze moest de prys natuerlyk behooren; ook ging men hem denzelven toereiken, wanneer op eens de ridder wiens draver het eerst gevallen was, vooruittrad en beweerde dat hy, onder alle zyne mededingers, het meeste regt had dezen te eischen.
Zyn tegenstrever hem zulks ontkennende werden er drie oude wyven binnen gebragt en als regters over het geschil aengesteld. Twee advokaten, met zwarten drol omhuld, verdedigden in eene onbekende wartael de wederzydsche regten der pleiters, tot dat de prys onder de algemeene toejuiching, door de voorzitster van deze ongemeene regtbank, aen den gevallenen ridder werd toegewezen.
Onder de menigte die zich met deze gekheden verlustigde, was er nogtans iemand wiens hart
| |
| |
door de hevigste folteringen weed aengetast, wiens jeugdige boezem, mogelyk voor het eerste mael, de brandende kwellingen des nayvers gevoelde.
Op eene der hoogste schouwbanken, tusschen den ouden Wesenbeke en zynen zoon Lauwreys, zat Annah van Fellenberch, de bruid van Norbrecht. De jonker had zich reeds van in den morgend, onder voorwendsel van dringende bezigheden, van zyne huisgenoten verwyderd, en was slechts laet, met zynen vriend van Mansfelt de plegtige herwyding der hoofdkerk komen bywoonen. Nu bevond hy zich, in den stoet der hartogin, juist over Annah geplaetst. Echter sloeg hy weinig acht op deze en schonk haer enkel bywylen eenen vlugtigen en spraekloozen blik. Eene spaensche freule, op wier zetel hy leunde, scheen al zyne aendacht aftevorderen, en liet zy dan nog eene verpoozing in hun gesprek, het was slechts om met een verwaend en nydig oog de onnoozele Annah gadeteslaen, en weldra aen Norbrecht, te gelyk met eenen spotlach eenige woorden in het oor te fluisteren:
- Een lief meisje waerlyk, Mynheer van Wesenbeke! zy is de schoonste onder ons!
| |
| |
- In dit gevoelen kan ik onmooglyk mededeelen, mevrouw! gy zyt haer al te gunstig. Ik ken er die....
- Ja! ja! viel hem de freule driftig en lachend in de rede, my, niet waer? Gy zyt noch min, noch meer dan het meestendeel der mannen, Mynheer van Wesenbeke; de freule tot wie gy spreekt is altyd de schoonste, de bevalligste, de beste, en wat nog meer? Gy zyt allen onverstandig, myne Heeren! de fraeiste liedjes behagen niet lang als ze voor ieder gezongen worden.
- Myn onverstand beken ik gaerne, mevrouw; maer, zeg my, behoeft men geest om waerheid te spreken.
- Zwyg, vleijer. - Nu plaetste de Spaenjaerdin haren vinger op den mond, als om Norbrecht te verbieden voort te gaen; maer heur zoete glimlach scheen hem tevens tot ongehoorzaemheid uittelokken en welligt had hy haer gebod niet nagekomen, indien zy niet op eens zich in eene droomende houding had laten voor overhellen en op nieuw heuren navorschenden blik op Annah niet had gevestigd.
Als de vreesvolle duif die in de verte de vlugt van den bloedigen sperwer gewaer wordt, en
| |
| |
zich in alleryl voor de klauwen des luchttyrans te verbergen poogt, zoo ook beproefde de jonge freule van Fellenberch zich aen den strakken blik der Spaenjaerdin te onttrekken; doch hiertoe waren heure poogingen vruchteloos. Te vergeefs wilde zy heure aendacht tot de spelers wenden, te vergeefs in haer geheugen een voorwerp van vefstrooijing opzoeken, de brandende blik der Spaensche voelde zy altoos even gloeijend op het voorhoofd barnen, en hare denkbeelden, hoe snel dan ook en velerlei, bleven zwart en pynigend. Het was haer lang in den boezen naer en bang als op den voorstond van een onweder; zy vreesde iets en wist niet wat zy vreesde; zoodanig was het voorgevoelen dat haer kwol duister en verward.
De Spaenjaerdin wendde zich nogmaels tot Norbrecht.
- Mynheer, sprak zy, er is in dit meisjen iets dat my verwondert. Zoo jong en reeds zoo geveinsd!
- Geveinsd, Mevrouw? Daer even zegde ik u dat gy haer al te gunstig waert, nu mag ik u verzekeren dat gy haer al te streng beoordeelt.
| |
| |
- Zy is uwe bruid....
- Myne nichte, Mevrouw.
- Uwe bruid, Mynheer, zy is uwe bruid, gy moet het my niet loochenen; en nogtans schynt zy zich weinig om u te bekreunen, zelden heft zy de oogen tot ons. Dit is niet natuerlyk. -
Eene roode tint bewasemde een oogenblik Norbrechts wangen. Mogelyk was hy in zyne ydelheid van jongman gekwetst, mogelyk was zyn blos aen een loffelyker gevoel toe te eigenen; althans antwoordde hy na eene stondige stilte:
- Het schynt my in tegendeel zeer natuerlyk, mevrouw, dat Annah zich uitsluitelyk met de spelers bezig houde. Gy ziet immers dat ik haer niets meer dan een neef ben.
- Ik zie, mynheer, dat zy weinig acht slaet op de spelers. Zy verveelt zich uitermate of zy is misselyk. Zie hoe zy beurtelings bloost en verbleekt.
- Ik geloof met u dat zy niet te wel is; zy is doorgaens zwak en aendoenlyk, Mevrouw; misschien neemt zy dit goochelspel voor waerheid.
- Wat goochelspel? vroeg de Spaensche, haren blik scherper in het oog van Norbrecht zendende. Deze antwoordde lachend: ‘Het
| |
| |
steekspel, Mevrouw,’ en de freule hernam als iemand die op eens den draed zyner gedachten zou verloren hebben:
- Ah!.... wat vroeg ik u daer? Gy zegt dat ze doorgaens zwak is! Ik geloof dat zy u tot geneesheer wenscht. Ga, Mynheer, poog eens of gy die schoone kranke niet kunt herstellen.
- Gy zendt my heen, Mevrouw?
- Wordt gy niet elders gevraegd? -
Norbrecht van Wesenbeke antwoordde niet, hy bleef. Hy was op dit oogenblik de gelukkigste man der wereld. De blinde en woedende drift die hem het hart deed gloeijen had er al ander gevoelen in verdoofd. De kwelling van Annah was hem zichtbaer en derzelver oorzaek was hem geen geheim, doch dit teeken van liefde had voor hem geene waerde, en voor medelyden was er in zynen boezem geene plaets. Had zyne aengebedene hem met geenen engelachtigen grimlach begunstigd? Was er zelfs geene strael van nayver aen heur oog ontschoten? Wat gaf hem de kommernis van Annah, de onrust der zedige maegd?
Wy hebben het reeds gezegd, sedert den dag der intrede van Margareta van Parma, was er
| |
| |
in Norbrecht van Wesenbeke eene groote, eene volkomene ommekeering gebeurd. Alles wat voorheen zyn boezem uit hoogmood of genot deed opzwellen had nu alle tooverkracht verloren; het scheen hem dat de mannelyke gevoelens, welke hy uit de vaderlyke borst geput had, enkel leugen waren en zinbegoocheling, die niet langer zyne aendacht weerdig bleven. Wat hy te voren bemind en vereerd had, kwam hem nu hatelyk voor. Maekten de strenge zeden van het ouderlyke huis hem niet tot eenen nieuweling in de hoofsche wereld? Hadden zy zelfs zyn huisgezin niet doen vermoeden van kettery en van vryheidsgeest, en hem den omgang aen het hof lastig en onvry gemaekt? En Annah! zy was zyne bruid, ja, maer hy beminde haer slechts als zuster en poogde zich te overtuigen dat hy haer niets meer dan een broeder was. Het was geen nayver, het was die algemeene afkeer voor al wat spaensch was, dat hy in haer mogt opmerken. Kon een kind, zoo jong, de liefde kennen? was er in zulk een tengeren, leest plaets voor dit ongestuimig gevoel? Hy-alleen minde, hy-alleen las met open oogen in het boek der zaken! Zyn voorleden stond nu voor hem als een tydvak van
| |
| |
duisternis en dwaling. Nu eerst ging het leven zich voor hem ontsluiten en het geluk lachte hem toe in het oog zyner Spaenjaerdin. - De liefde is een uitsluitelyke drift; in het hart dat zy beheerscht, verdooft zy alle gevoel dat met haer niet overeenkomt, zy werpt eenen sluijer over waerheid en zy doet, tegelyk met de stem der rede, de zuiverste stemme der natuer verstommen. Norbrecht dan beminde hartstogtelyk.
Niet alleen de Spanjaerdin, had de schoonheid van Annah opgemerkt; ook aen den fynen blik van van Mansfelt was dezelve niet ontsnapt. Reeds van in den beginne des steekspels was die jongeling den ouden van Wesenbeke gaen groeten, met de kiesche beleefdheid welke den hovelingen zoo gestadig tot masker hunner gevoelen verstrekt, en hunne bedoelingen voor het scherpstziende oog verdoken houdt; en het was hem gelukt zich door deze tot een nader bezoek te doen uitnoodigen. Weinige woorden, maer hoofsch en vleijend, had hy der droevige Annah toegestuerd, en was weldra onder een hoop edelheeren verdwenen.
Nauwlyks had Norbrecht deze daed van Mansfelt gadegeslagen. Dezelve was hem nu daeren- | |
| |
boven onverschillig. Annah in tegendeel voelde zich, by het naderen des jongen krygsmans, door eene huivering aengevat. Zonder tastbare rede, want van Mansfelt was jong en van een aengenaem voorkomen, ontwaerde zy eenen innigen afkeer voor hem, als of hy de voorbode van een ongeworden onheil geweest ware.
- Wie is die jonker, vader, - zoo noemde zy doorgaens den ouden Wesenbeke; - wie is die jonker die zoo even tot ons gesproken heeft?
- Het is een vriend der Spaenjaerden, myn kind, de zoon van den Grave van Mansfelt.
- Waerom spreekt gy tot hem, vader; de Spaenjaerden zyn immers onze vrienden toch niet?
- Neen, kind lief; maer onze vrienden zyn op dit oogenblik onmagtig en wy allen moeten nu onze gevoelens verbergen, zoo wy later willen in staet zyn eenigen dienst aen het vaderland te bewyzen. Daerom zyn wy hier gekomen. -
Dit kort gesprek gebeurde met stille stemme, en na hetzelve zweeg de freule tot op het einde des steekspels. In een vreemd gevoel verslonden, wist zy geenen naem aen haer lyden te geven; ook hield zy hetzelve met kuischheid in het
| |
| |
diepste van heur hart besloten. Voor het uitgaen nogtans kwam by haer het denkbeeld op dat de Spaenjaerdin, wier blik haer zoo folterde, meer dan zy aen Norbrecht mogt behagen, en zy vroeg aen den ouden Wesenbeke waerom toch haer bruidegom zoo gestadig met de vreemde freule in gesprek bleef.
- Ik heb het u reeds gezegd, myn kind, wy moeten ons voor het oogenblik aen alle nasporing onttrekken, en daerom heb ik aen myne zonen bevolen zich niet te wars jegens de Spaenjaerden te betoonen, - was het antwoord des vaders. Annah begroette deze woorden met eenen blyden grimlach: - Ik ben een kind, sprak het goede meisje by zichzelve, ik ben een onnoozel kind, my door allerlei gedachten te laten kwellen, als myn goede Norbrecht zynen pligt doet.
|
|
Auteursrechtvrij