Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid

[Dr. Jan te Winkel]

Winkel, Dr. Jan te -, 1847-1927, geb. te Winkel, hoogleraar in het Ned. te Amsterdam. Hij maakte zich bekend door zijn proefschrift Maerlants werken als de spiegel der 13e eeuw, 1877. Reeds had hij in 1875 Maerlants Torec uitgegeven. In 1878 volgde Moriaen, in 1881 Esopet; in 1881 kwamen ook de Bladzijden uit de Gesch. der Ned. Letterkunde over Vondel en over Blasius. Zijn hoofdwerk is de grote, volledige geschiedenis van de Ned. Letteren onder de titel Ontwikkelingsgang der Ned. Letterkunde, 1e druk 1908-'21; 2e druk 1922-'27 in 7 delen. Van belang is ook Het Kasteel in de XIIIe Eeuw, in 1894 uitgegeven als Het Ridderwezen geschetst volgens de ridderromans.

Met Prof. Moltzer begon hij in 1871 de Bibliotheek van Mnl. Letterkunde, waarin zeer talrijke oude teksten opnieuw werden uitgegeven. Van zijn hand is het hoofdstuk Letteren en Taal in het verzamelwerk Eene Halve Eeuw, uitgegeven door het N. v.d. Dag in 1898 onder redactie van Dr. P.H. Ritter.

Merkwaardig is zijn studie over Bilderdijk, Lotgenoot van Multatuli, 1890, naar aanleiding van de Ziektegeschiedenis van Dr. Swart Abrahamsz. Te Winkel stelde Bilderdijk veel hoger dan Multatuli; hij werd beantwoord met een parodie door Van Deyssel; zie K.J.L. Alb. Thijm.

Ook op taalgebied was Te Winkels arbeid van zeer grote betekenis: Grammatische Figuren; Geschiedenis der Ned. Taal.

In 1897 hield hij op het Taal- en Letterkundig Congres te Dordrecht een rede over De Ned. Taal in Z. Afrika. In 1899 tijdens de oorlog kwam zijn woord tot het Ned. volk: Waar het om gaat in Z. Afrika.