Multatuli Encyclopedie

Waarheid in legende,

titel van Idee 517 (vw iii, p. 287-292), waarin m. betoogt dat de behoefte van het mensdom aan kennis, liefde en strijd zich openbaart in alle grote legenden, ‘edele weetlust’, vervolgt hij, is een voortbrengsel van ‘denzelfden bodem waarop edele liefde groeit’ en hij gaat door:

‘Doordringen, ontdekken, bezitten, besturen en veredelen, ziedaar de taak en de begeerte van minnaar en natuuronderzoeker. Alzo is iedere *Ross of *Franklin een Werther van de Poolstreek [*Goethe], en elk die liefheeft, een *Mungo Park van het gemoed. Ik weet wel, dat overal vele *Pizarro's worden gevonden tegen één *Las Casas. Maar deze treurige opmerking treft de wyze van uitvoering, niet den indruk. Zy veroordeelt personen, niet de aandrift der Natuur. Tegenover *Lovelace en *Faublas, staat St Preux [*Saint-Preux]. Tegenover astrologie, de sterrenkunde. Tegenover *Mesmer en *Cagliostro, *Alexander von Humboldt.’ (vw iii, p. 291)