Multatuli Encyclopedie

Speyk, Jan Carel Josephus van-,

1802-1831, Amsterdamse weesjongen die opklom tot zee-officier. Hij liet tijdens de Belgische Opstand voor Antwerpen zijn schip in de lucht vliegen.

Grote, goede daden worden altijd door een persoon en nooit door ‘eene vereeniging’ ondernomen, betoogt m. in een brief aan Klaas Ris d.d. 18 februari 1867. Als voorbeeld hiervan noemt hij Van Speyk (vw xii, p. 82).

In een noot bij Idee 527 wijst hij op een volklied uit de jaren 1830 waarin, ‘nadat met zekere minachting op antieke heldendaden gewezen was’, het volgende refrein voorkwam:

‘Van Speijk deed meer, hij offerde zijn leven,/Hij stierf met roem voor Vorst en Vaderland!’ (vw iii, p. 431)

m. schrijft dat hij grote eerbied voor Van Speyk heeft. Hij vraagt zich af of Nederland zo'n offer waard was. In Pruisen en Nederland komt hij tot de conclusie dat de natie Van Speyk gebruikt heeft om geestdrift op te wekken, waarna men hem vergat (vw iv, p. 80). *D'Assas *Beeloo *goudmaker *Hodges