Houtman, Cornelis de-,
ca. 1565-1599, geb. te Gouda, verwierf in 1592-1593 in Portugal inlichtingen over de handel op Indië, waarna hij in 1595-1597 samen met zijn broer Frederik (1571-1627) met vier schepen de eerste Nederlandse reis naar Oost-Indië maakte. Hij ankerde op 22 juni 1596 voor Bantam, werd gevangen genomen, maar later losgekocht.
Hij kwam tot Lombok met nog slechts negentig van de tweehonderdvijftig man. Op zijn tweede tocht werd hij voor Atjeh op zijn schip door inboorlingen vermoord.
De uitdrukking ‘Van Houtman af’, voor zaken met een lange traditie in Nederlands-Indië, komt regelmatig in m.'s werken voor, bijv. in het eerste memorandum van m. aan Duymaer van Twist:
‘Van Houtman af tot Uwe Excellentie toe heeft het Nederlandsch bestuur in Indie zich gekenmerkt door lafhartigheid jegens sterken geweldenarij jegens zwakken door laagheid, hebzucht, trouwbreuk jegens allen!’ (vw ix, p. 609)
Auteursrechtelijk beschermd