Multatuli Encyclopedie

Gnomen,

figuren in de Millioenen-studiën. De gnomen worden aard-of kaboutermannetjes genoemd, en zijn ten dele gebaseerd op de berggeesten in de opera *Hans Heiling. Het zijn de knechten van Meester Adolf, die zelf weer *Logos tot baas heeft. Zij dragen namen als a² en -a², twee vinnige tegenstanders, evenals Noord en Zuid, Liefdadigheid en Recht etc. (vw v, p. 95). Verderop noemt m. 113/355, Logarithmos, binomium, Mars etc. Tijdens een onderaardse vergadering beweren zij allen slechts: ‘twee maal twee is vier’. Met deze wijze les wordt de schrijver geacht millioenen te kunnen verdienen, want voor wie dit goed begrijpt zijn ‘yzerworden, de Schepping, steen- planten- en dierengroei, het leven, kanker, pest, stedenbouw’ etc. ‘allereenvoudigste zaken’ (vw v, p. 99). Later komen de gnomen terug bij de schrijver, wanneer deze de speelbank bezoekt: ‘Het maakt een groot verschil, of men een speelzaal met of zonder wetende gnomen bezoekt.’ (vw v, p. 227). De gnoom Semi-ur houdt hem gedurig voor: ‘Schep waarde (...) Dit doen wy ook, en daarom heten wy gnomen, weters!’ (vw v, p. 283).

Voor m. zijn de termen ‘gnomen’ en ‘gnosis’ (kennis) verwant. Overigens weet de schrijver ook na dit bezoek nog niet hoe aan geld te komen. Pas na een bezoek van *Fancy kan de kennis van de gnomen worden toegepast (vw v, p. 298-301).