Multatuli Encyclopedie

Berdenis van Berlekom, Maria Catherina (Marie)-,

1860-1922, geb. te Middelburg, waar haar vader arts was. Zij werd muzieklerares en schreef enkele boeken, zoals De eerste pianolessen, methode om op natuurlijke wijze..., (1911), Hoe kan het zangonderwijs... verbeterd worden? (1911).

Nadat zij als jong meisje op 11 maart 1879 een lezing van m. in Middelburg had bijgewoond, raakte zij in zijn ban. Ze zei hierover in een lezing van 10 maart 1905 voor de vereniging De Dageraad: ‘Van dien tijd af beheerschte de studie van Multatuli's werken onze jonge jaren, en, toen ik, in Frankfurt muziek studeerende, toevallig vernam dat m. in Nieder-Ingelheim woonde, werd het mij te machtig, om hem niet even te vragen, of ik hem, op mijne reis naar huis, de hand mocht komen drukken, of ik hem persoonlijk moch komen danken.’.

(deze ontmoeting had plaats op 22 augustus 1885; verslag van de lezing in Atte Jongstra, De Multatulianen, 1985, p. 121).

Na de kennismaking ontstond er een innige vriendschap tussen haar en m., waarvan de correspondentie uit de jaren 1885-1886 (vw xxiii, p. 424 e.v.)

[p. 45]

getuigt. W.F. Hermans spreekt van ‘een nieuwe liefde, al zal het dan wel een platonische geweest zijn’ (De raadselachtige Multatuli, 2e druk 1987, p. 220). Op 12 oktober 1885 schrijft m. haar:

‘lieve Marie! Vind maar goed dat ik u zoo gemeenzaam toespreek en bedenk dat ik 65 jaar oud ben, waardoor zulke familiariteitjes alle konsekwentie verliezen.’ (vw xxiii, p. 443)

Na zijn dood heeft Marie geprobeerd de tedere herinnering aan m. in woord en geschrift levend te houden met een ‘In Memoriam’ in het Multatuli-nummer van De Dageraad (1887) en het artikel ‘Multatuli-herinneringen’ in De Ploeg (jrg. 2, 1910). In laatstgenoemd artikel schrijft zij onder meer:

‘Zijn levensbeschouwing, frisch en verjongend, gegrond op de werkelijkheid, behoudt hare bezielende, stuwende kracht, ook al vervormen zich de toestanden en denkwijzen, die door zijn helderen, scherpen geest werden gegeeseld.’ (p. 342)

In 1920 was zij betrokken bij de Multatuli-herdenking in Den Haag, waar zij toen woonde. Eén van haar zusters, Mathilde, was getrouwd met de socialistenleider *F.M. Wibaut. Mathilde legde haar Multatuli-herinneringen vast in Het Boek van Nu, 15 augustus 1948, p. 203 (een fragment hieruit is opgenomen in vw xix, p. 755).