Multatuli Encyclopedie

Arles,

stad in Frankrijk aan de benedenloop van de Rhône, door dd. bezocht toen hij na het drama van Lebak alleen naar Europa terugkeerde (1857). Velen, onder wie m., meenden dat de stad, evenals *Marseille, door de Phoeniciers is gesticht. In werkelijkheid waren het echter kolonisten uit de Griekse stad Phocaea, die zich hier als eersten vestigden (Max Havelaar, ed. W.F. Hermans, 1987, p. 417).

Volgens Havelaar woonden er in Arles alleen mooie vrouwen; het was dus een onmogelykheid ‘daar pour tout de bon verliefd te worden, omdat elke volgende weer de vorige uit je bewondering verdrong’, vertelt hij aan Duclari en Verbrugge (Max Havelaar, vw i, p. 137, 142). In noot 82 (1881) voegt m. hieraan toe dat de typische schoonheid der vrouwen in Arles wellicht toe te schrijven is aan het feit dat Arles een binnenlandse kolonie van de Massiliërs geweest is, ‘en Massilia (Marseille) was door Phoeniciërs gesticht’. De schoonheid bleef te Arles beter bewaard dan in Marseille, omdat er ‘minder vermenging met vreemden’ plaatsvond. Of de vrouwen te Nîmes - ‘óók 'n marseillaanse faktorie’ - even ‘schoon’ zijn als de vrouwen te Arles, weet hij niet (vw i, p. 337). Arles bezit een beroemd amfitheater uit de Romeinse tijd. Havelaar stond tijdens het tafelgesprek in gedachten op de toren ‘die door de Saracenen gebouwd is op den omgang van de arena te Arles’ (Max Havelaar, vw i, p. 137). Volgens de volksoverlevering hebben de Arabieren de Romeinse arena in de achtste eeuw op deze manier in een vesting veranderd; de torens dateren echter uit de twaalfde eeuw (Max Havelaar, ed. W.F. Hermans, 1987, p. 417).