Platbook 4. Fitsprovins

[p. 4]

Teikening: Robert Brouwers

[p. 7]

Wim Kuipers, Neel
Veur de sjtart

Fitserenne. Wielrennen (det is van daobaove; hiej zólle veer raadrenne mótte sjrieve, of is det get väöl van de Pruus?) - allei dan: cyclisme. Limburg haet dao get mit. Limburg is dé fitsprovins. Neet waege waat oos jónges laote zeen. Det is baje min allewiel. Achteen jaor haer haet de lèste Limburger eine klassieker gewónne: Frans Maassen oet Hale. Hae leut ós mitlaeve in dit book. Werreldkampioen? Geine, det hit: geine prof. Waal biej de amatäörs, de naef van de Neel, mer dae (naefleef) woor al prof gewaes.

Limburg leep waal gans vreuger veurop. Belsj woor dunbiej. Pioneer veur Nederlandj woor d'r Mathieu Cordang (1869-1942) oet Blierik. Hae reej in persies einen daag (24 oer) op de baan in Londen 1030 kilomaeter en nag ins 110 maeter: werreldrecord. Cordang woor - zaet Jan Maas: ‘de broor van de opa van moders kantj van mien vrouw’, en zien verhaole laeve noe nag in de femilie, zoewie 't verhaol van Amaoke. Sjteit in dit book.

Cordang wón ouch van de sjneltrein van Mesjtreech nao Remunj, wiewaal hae twie kilomaeter mier mós rieje. En toch en toch, zump Jan Maas: ‘Gen ein straot, wao in Limburg dan ouk, is nao um geneump. Ein gemisde kans!’

Mae waat zeen veer? In Almere, wo dae witkop oet Venlo de verkezinge wón, dao is ei Matieu Cordangpad, eine lange fitspaad, körvelend door de wieke haer. Mathieu is dao Matieu gewaore, aone H. Mesjiens zagte ze heim waal geweun Jeu, Frans veur sjpeel. En me hilt 't neet veur meugelik: Cordang is de Caesar, Coppi of Armstrong veur Joost Schmets, eine nuje in de koers, krek wie Robert Clemens. Mae dae lèste

Achter de rök óm [demarrere]

[p. 8]

zoog zich heugsperseundelik zelf es kampioen. (Koers is: sjrieve in 't Limburgs).

Wen Cordang woor blieve fitse, zól d'r op zienen aojen daag nag sjtoekrenner gewaore zien. Good Limburgs waord. Els Diederen oet Europese wielersjtad nómmer ein (kan Peries neet zien) haet ei gedich det sjtoekrenster hit. Sjtoeke is sjtotend duje, in vreuger Nederlands stoken, ‘door een duwende beweging op een bepaalde plaats of op zijn plaats brengen’, zaet 't waordebook. Sjtoempe rope reporters noe, mae det is neet gans geliek. De tandenstoker haet dao waal mit vandoon, mae det doon renners neet ónger 't fitse.

Eine goje sjtoekrenner woor de klummer Jan (of dök Jean) Lambrichs (1915-1990) oet Bunj. Waerde in 1938 achste in d'n Tour, en nao d'n aorlog darde in de Vuelta: doot det ins nao Gesink. Nou ja, Peter Winnen - ouch in dit book - woor drei maol biej de ierste vief in Peries.

Winnen haet Frans Maassen d'n allergewinsten trui neet laote winne. Det zit zoe. Veer mótte nao d'n Tour van 1990. Iersten daag, twie etaps. Sjmörges geweun, daonao ein plogetiedrit. Maassen wint die etap. Ze höbbe mit veer man teen menute gepak. Mae wie jaomer: de Canadees Bauer haet óngerwaeges get sekundjes gezeumerd: gaelen trui. Sjiek veur dae jóng, dach d'r Frens (Maassen), ‘mae det haol ich vanmiddig waal in.’ Zien Bucklerploog woor wied baeter es die van Bauer, vónj jederein.

Mae doe. Peter Winnen woor kopman veur 't klassemint. Dus...

Zjuus. Winne woor aangereje (getoucheerd zaet me noe) door eine wage van de NOS, de bende van Sjmeets zoegezag, en hae hauw zoeväöl malläör van zienen erm, det de ploog aaf en toe op häöm mós wachte. Weg GAEL voor Frens en gans Haelen.

Alaaf kètting aaf

[p. 9]

Tja, gesjtudeerde jóngere sjpraeke van gele rakkers wen ze beer meine. En geine van ós haet zich de gaelen trui moge aandoon. Wie gezag: 't renne is vazel hiej, versjaald beer in de kute. Det beer, de kaffees: Limburg haet gein gooj renners umdet 't te Bourgóndies zól zien. Jummig nae.

Mae woveur is Limburg dan toch dé wielerprovins?

Gans einfach: det kump door de berg. Keutenberg (Els Diederen zuut dao de dames nao baove kume), Fromberg, Vrakelberg (get veur vrakelse kaerels: Vlaominge, Bretoene, einen einzamen Drent) en dan de Cauberg. Peter Winnen besjrief wie d'r zich dao vanaaf leet valle - es jóngejóng. Veer maol al waerde op de Cauberg 't WK besjlis - det kan van geinen angere böltj in Europa bewaerd waere. En euver twie jaor sjtik Valkenburg weer de WK-vaan oet.

Det is nag neet genóg. Jaorliks poekelt de Gold Race door 't Zuje. Teendoezjende luuj langs de waeg; de Neel zag waat die zoge: renners, kesjtele, proeme, paerebleuj. En dan de trimmers. Sjtaags teveure en nag ins in de zomer zoeve 20.000 toerfitsers langs dezelfde buim, euver dezelfde cols. Zoeve? Loupe op de Keutenberg. Elenj op te sjmaal bendjes, zaet Colla Bemelmans daovan. Klop Colla: daen halve Limburgse fits, de Cervelo, kos dich veer maondj AOW. Of meins doe anger elenj? Doot ins mit aan de Hel van het Mergelland, al is 't hóngerd maeter...

Waat sjteit wiejer in dit book? De gouvernäör haet hóngerd maol de Mont-Ventoux beklómme, de Kale Berg. Ein tamtasie veur geweun luuj. 't Kan dao sjrikkelik wejje. Me meint daoveur det de naam Ventoux mit windj (Frans vent) vandoon haet. Nieks: det is einen aoje naam. De werrelddichter Petrarca (1304-1374) beklóm dae berg al, memoreert Schmets. Els Diederen haet 't euver sjpannende kute op de Kuitebölt,

Alibi vuur te gaon zoepe

[p. 10]

mae dae berg is neet nao die kute geneump. Wo waal nao? Laot det ins eine oetzeuke, Huis voor de Kunsten. De Fromberg levert noe raoze sjampanje - waat Fromt daobiej?

Berg? Guido Wevers, noe direktäör van Theater aan het Vrijthof in Mesjtreech, besjrief wie ein ottoweegviaduct häöm d'n dram aanduit. Tösse häökskes: wen veer viaduuk zólle sjrieve, krek wie det gezag waert, waat is dan 't miervoud? Viaduke? Viaduker (euver d'n duker)? 't Waert hoog tied det d'r ein echte sjpelling kump.

Kwant is 't verhaol van Robert Brouwers oet 's-Gravenvoeren. Hae wól renner waere, mae dan eine goje, gein krak. Wie det neet lökde (laes zien aafzeen), góng d'r sjiljere - en prima. Hae besjreef zien koerse in sjrifter die d'r nag ummer haet - mit teikeninge van zien kónkurrente, wie Jan Hugens.

Phil Schaeken hauw eine nónk dae darde waerde in de Omloop het Volk - neet nieks.

Wiejer gedichte van bekinde (Bep Mergelsberg, Har Sniekers), van de wielerdichter Miel Vanstreels (ouch oet Belsj, wie Wevers en Theo van Dael), en opmirkelik wirk van nujelinge (nou ja) Leonne Cramers, Guus Kitzen en Richard Leinders. Die moge get dökker op kop kómme. En dan... jazeker: nag mier cols van verhaole in dit Platbook. Paaf!

Det woor de sjtart. Laeze.

Aolie op de bein ipv in de pan