Platbook 1. Columns

[p. 9]

Pierre Bakkes
Is in 't Limburgs sjrieven ónzin?

Mie moder is mit Limburgs sjrieve begós, vreuger bie ós helm. Gewuuen veure voes weg. Zónger les! De breefkes die veer kinjer of pap oppen aanrech vónje daen inkele kieër det zie neet aan 't hoes waas es veer heim kome, woren in 't plat.

‘Ich bön nao moder. Kómp mich neet nao! Mam.’

Dökker hóng e breefken oppe achterdeur mit drop: ‘De sleutel lik wo d'r altied lik. Mam.’

Mam sjreef de winkelbreefkes ouch in 't plat. Zie haw mer éín raeje: ‘Ich sjrief toch neet in 'n anger taal nao michzelf!’ Es veer dao get in 't Nederlands op zatte, kós zie det zoeagenaamp neet laeze. Det waas inne fieftiger jaore...

Woróm mótte modern miense anno 2008 in 't Limburgs kónne laeze en sjrieve? 't Is toch allein meh lestig óm det onnag te lieëre, naeven 't laezen en sjrieven in 't Nederlands!

Toet veur dertig jaor trök kós se bekans nörges Limburgs lieëre sjrieve. Cursusse goof 't allein mer in Mestreech. Ich höb mich in daen tied, róndj 1980, waal 'ns aan 'n sjatting gewaog van wieväöl Limburgers häör modertaal zówwe kónne sjrieve. Ich dach det d'r det op det moment tösse de twieë- en driedoezjendj zówwe zeen. Op 'n klein miljoen Limburgers vónj ich det belachelik min. Die paar die det kóste, móste zich det zelf gelieërd höbbe, oppe Mestreechtenieëre nao. Ichzelf haw op det moment nag allein les van oos mam gadj.

[p. 10]

Noe dink ich det ich róndj 1980 te zunig gewaes bön. Aan 'n sjatting veur noe, 2008, begaef ich mich meh neet, al speeltj vieftieëndoezjendj ummer door miene kop.

Dao zeen waal duchtig get dinger gebeurd in 't veurdeil van 't Limburgs. Meh veur väöl miensen is 't laeze van häör modertaal nag ummer gehaspel, gestamel en ge-o-zel. Zie mótten helop laeze, anges lök det neet. Éíne kieër per jaor laeze zie Limburgs: mit de vastelaovendj. Mótte v'r doorgaon mit de miense te lieëre laezen en sjrieven in häör eige Limburgs?

Ich vinj nag ummer det det mót. Ich höb mich zelf Limburgs lieëre sjrieve, mit es kómmentaargaevers, gevraog en óngevraog, veural: oos mam, Pol Brounts, Jan Notten, Frans Walraven, Herman Crompvoets. Noe gaef ich dao vanaaf 1985 geregeldj cursussen in.

De meiste óngersteuning krieg ich, weer óngevraog, van boetenoet: vanne Limburgers die zich meljen óm cursusse Limburgs-sjrieve te wille volge.

Häör veurnaamste raeje veur zónne cursus is waal det zie veur zichzelf häör ieëste taal wille kónne sjrieve. Gaaroet nieks van nao boete kómme mit dichterswerk! Nae: de taal kónne notere die ‘vanzelf’ inne kop opkump. 't Begintj mit de winkelbreefkes en de breefkes die oppen aanrech ligke, in get grótter hoeshajes. De es-em-es-kes (sms-kes) zeen in väöl gevalle de vervengers van die aanrechbreefkes: gei wónjer det die ouch in 't Limburgs gaon.

De miense die zich melje veur dergelike cursusse höbbe veur zichzelf oetgemaak det zie die taal wille lieëre sjrieve. Mien redeneringe höbbe die meis neet nuuedig.

Meh welke deper raeje zów weer achter häör wins zitte? Woróm vinje dialekspraekers 't neet genóg óm allein in 't Nederlands te kónne sjrieve?

[p. 11]

Zów 't 'n kwestie van identiteit zeen? Mesjien det dialekspraekers aan zichzelf beweze willen höbbe det de eige modertaal prima in gewuuen lètterkes te vangen is. Of mesjien det dialekspraekers 't zunj vinje det zie neet höbbe lieëre laezen en sjrieven in häör echte modertaal, mer inne taal van 't landj die me-n op vandaag ‘standaardtaal’ neump.

Hieël dök wille miense oet clubs die 't Limburgs in 't hert geslaoten höbbe, juus vanwaege die clubs de cursusse volge. Sjrievers van vastelaovesgezètte waere inne eige plaats dök gezeen es deskundige veur 't sjrieve van 't plaatselik Limburgs. Dus: hup nao de cursus.

Miensen oet heimkundevereiniginge kómme dök. Miense die tekste mit väöl emoties mótte make, melje zich. Det zeen d'r dök die gedachte of zelfs gedichte weite te sjrieven euver veurnaam momenten in e mienselaeve: gebaorte, duip, kemune, trouwe, verjaordaag, verjaordaag van 't trouwe, doead gaon, verjaordaag van 't doead gaon, jubeleiem, sinterklaos, kersmes, naamsdaag. Op vandaag kump dao nag zelfs bie: verhoeze, emigrere, jónkgezèl-aaf-zeen viere, 't hoes inwieje, 'n reünie viere. Wie de ieëste mitwèrkster van 'n begrafenisóngernumming zich bekindj maakdje es cursuste, waas ich toch effekes d'r van aaf. Mer 't is gans op zien plaats det 't Limburgs bie oetvaarten en crematies 'n duchtige rol haet. Waem wiltj herdach waeren in 'n anger taal, es det neet pensé mót!