Mijn leven

[p. 204]

Mej. Elize Baart. Middelburg.
Brussel 29 Mei 1876.

Foei Lize, welk een brief! Hèb je je al geschaamd? Of ben je nog altijd in de zelfde stemming, waarin je je wrevel over de omstandigheden zóó trachtte te koelen op mij?

Hier heb je je laatsten brief terug; bewaar hem zelf, ik heb geen plaats voor hem in de portefeuille waarin je andere brieven liggen, en ik wil de bewijzen niet in handen hebben van zóó veel zwakheid en moedeloosheid van de eenige vrouw in Nederland, die ik kracht genoeg had toegekend om mijn voetspoor te volgen en zwijgend te wachten tot dat het oogenblik van handelen dáár zou zijn. Ik heb dertien jaar gewacht; jij bent, als door een stormwind, voortgestuwd geworden van succès tot succés, vóór dat je nog wist wat wachten was. En nu, omdat ik je niet dadelijk antwoord op een menigte vragen, die ik niet beantwoorden kàn, nu overstelp je me met verwijtingen en beschuldigingen, alsof 't mijn schuld was dat Nederland je vaderland is en dat je in dat vaderland geen middel van bestaan kunt vinden zonder laag te zijn en af te dalen tot 't pijl van je lotgenooten. Kan ik 't helpen dat de geheele nederlandsche natie aan den leiband van het journalisme loopt en dat dat journalisme in handen van schelmen is, die er een handelsartikel van gemaakt hebben, ten behoeve van duitschers, godsdienstspeculanten, effektendieven en andere schurken? Is 't mijn schuld dat je door je taal gebonden blijft aan 't land waar je geboren bent, en waar laagheid alleen kan rekenen op protectie en geld? Heb ik je dit alles niet altijd voorgehouden? Ben ik niet dadelijk begonnen met je te zeggen dat er op ons tooneel geen toekomst voor je was? En ben ik niet de eerste geweest díe je gezegd heb ‘Schrijf?’ Welnu dat zeg ik nog ‘Schrijf.’ Door schrijven alleen kan je je staande houden, en door lezingen kan je de tooneeldirekteuren dwingen je nu en dan een rol te laten vervullen, waarin je succès kunt hebben. Wat je meer zult verlangen dan dit, zal tot décepties leiden, anders niet; en wat je in de toekomst meer mocht vinden moet je beschouwen als louter winst.

Je photographische plannen heb ik altijd goed gekeurd, dit weet je (even als......) maar New-York of Parijs keur ik af, omdat gij 't als vrouw zeker niet ver genoeg in 't vak zult brengen om te kunnen wedijveren met de groote artisten buiten 's lands, wel binnen 's lands. Vergis ik mij? Welnu, bewijs 't me door uw werk, maar klaag niemand aan, wanneer New-York of Parijs uwe verwachtingen te leur zal stellen.

‘De vloek van onze geboorte zal op ons rusten tot onzen dood.’

Wij zijn in Nederland geboren en die smet is niet af te wisschen, zelfs niet met zielenadel of talent. Waart ge in Frankrijk,

[p. 205]

Engeland of Duitschland geboren, dan zoudt gij overal terecht kunnen komen, nu zullen alle landen u verstooten en terug dringen naar uw vaderland, dat geen brood heeft voor zijn kunstenaren. Dit alles wist gij immers? Ik heb 't u duizend malen herhaald en gij hebt 't immers zelf gezien, waarom gelooft ge het dan niet? En waarom klaagt ge mij aan, in uwe oogenblikken van vertwijfeling en moedeloosheid?

Ik heb voor je gedaan al wat ik voor je doen kon, en dit zal ik voor je blijven doen.

.........................

Wat zou jij zeggen als je in mijn plaats was en ik in de joue? Je zoudt je beleedigd gevoelen, niet waar? En me vragen waaraan je zoo'n behandeling verdiend hadt? Je zoudt me beschuldigen van gebrek aan vertrouwen, van overprikkelde gevoeligheid, belachelijke hoogmoed, misplaatste kieschheid en gebrek aan vriendschap vooral....?

Ik beschuldig je van niets, maar ik zend je je brief terug, die ik nooit weer wil zien; lees hem over, telkens wanneer je weer in een moedelooze bui de pen zult grijpen om aan je vrienden te schrijven, en wacht dan nog een dag vóór dat je weer een brief verzendt, die je mogelijk meer nadeel en verdriet zou berokkenen dan deze je berokkend heeft.

Als altijd

t. à t.

Mina.