In dienst van de 'Koninklijke'

[p. 103]

7.0

Als je zoveel jaren in Venezuela hebt gewoond en gewerkt, kom je in Curaçao aan als een rijk man. Daarbij schijnt de zon, de rood-wit-blauwe vlaggen staan strak in de wind, nergens soldaten met een stengun op een stoeltje en voor het eerst dat we langs de wegen weer fietsende kinderen zagen.

We namen onze intrek in het dure Intercontinental Hotel. Kamers waar je, zodra je in je bed stapte, in een ijskoude luchtstraal lag. Amerikaanse lucht. Er kon geen raam open zodat je de hele nacht lag te hoesten. De volgende ochtend al om half zeven aan het ontbijt, doodmoe en voor de middag hadden we gelukkig al een ander, minder ingewikkeld hotel gevonden.

Ik liep tussen de vis en de vrouwen die, wijdbeens op een kistje en een hoofddoek om tegen de wind, vis zaten te verkopen. De oude droom of neiging in mij om mij te vereenzelvigen met mensen die mijn absolute tegendeel zijn, was weer levend geworden. Het is een toestand van verlangen en angst beide en graag zou ik, heel vroeger, hebben geleefd in een wereld waar beide emoties een zelfde emotie waren onder de naam ‘moed’.

Ik kwam in contact met de op dat eiland bekende schrijver Van L. Voor het eerst in mijn leven dat ik een romanschrijver ontmoette; deze merkte op dat hij mijn werk (dat hij niet kende, weshalve ik hem een aantal zinnen daaruit citeerde, ter kennismaking) een typisch produkt van de gereformeerde Nederlandse cultuur vond. Ik stemde daarmee in, deed er wat dat betreft nog een schepje bovenop, waarop hij opmerkte dat de mens toch zeker vrij was. Dat was óók waar. Bovendien was hij bezig, samen met andere kornuiten, een film te maken, omdat

[p. 104]

hij dacht dat wie een roman kan schrijven, geen moeite meer heeft met een film. Had daarbij een boel praatjes over de ‘eindeloze goedheid van de neger’. We konden elkaar niet langer boeien.

En wat die negers betreft: ik vind dat door het Curaçaose volk een streep loopt, een horizontale streep. Boven die streep zitten zij die leiding geven en onder die streep zitten zij die leiding krijgen: zeg me maar wat ik moet doen en ik doe het voor je. Niet voor niets, voor geld natuurlijk. Wie boven die streep leeft is in zoverre gelukkig dat hij zeker niet onder die streep zou willen leven, terwijl wie onder die streep zit best boven die streep zou willen leven, maar niet bij machte is daar zelf voor te zorgen. Deze mensen zijn, wat dat aangaat, tamelijk ongelukkig. Een aantal van hen die boven de streep leven, door medegevoel bewogen, óók. Zodat deze mensen zullen proberen zoveel mogelijk mensen tot boven de streep omhoog te trekken (onderwijs). Helaas zal altijd een deel van de mensen in de onderlaag blijven verkeren en wel: precies zoveel mensen als voorheen omdat, als je de maatschappij als een schip wilt zien dat, gedreven door de wind, wordt gedragen door het water, daaruit kunt afleiden dat een deel van het schip, hoe je het ook ontwerpt en vormt, hoezeer ook gebouwd naar ons beeld, als onze gelijkenis, nooit het daglicht zal zien.

Vanaf de bovenste verdieping van het Hiltonhotel heb je een wijd uitzicht over het oude Asiento; barre vlakten waar, op vanuit de hemel getekende cirkels, nieuwe ruimtes voor olie komen te staan. Vond ik dat nu werkelijk zo mooi?

Op de vraag van mijn collega's op de raffinaderij wat mij er toe bewogen had ontslag te nemen, antwoordde ik dat ik het gedaan had om een diversiteit van redenen en

[p. 105]

dan voegde ik daar aan toe wat me op dat ogenblik te binnen schoot: onvrede, geen toekomst, of wel een toekomst maar dan beslist ergens anders. Natuurlijk lag het nu voor de hand meteen naar Nederland te verdwijnen.

Maar wij verdwenen niet. We werden in de kleurige straten van Willemstad in die paar weken bekende figuren. De winkeliers, in hun deuropening, groetten ons. Ook waren we nogal eens te vinden in het casino, waar we het systeem van Fiango probeerden toe te passen, maar de rapheid van de croupiers met hun harkjes werkte ons op de zenuwen, zodat we liever op Fort Nassau zaten en uit de hoogte de manoeuvres van de olietankers gadesloegen.

‘Naar Nederland? Wat moet ik er doen. Een goede huisknecht is er niet meer te krijgen...’

Deze man woonde dus niet in Nederland, maar in een kleine villa achter Marie Pompoen samen met een meisje uit Trinidad, dat hij, zoals ik eens mocht meemaken, voor de diverse gangen van het diner waaraan ik mede aanzat, dirigeerde met een zilveren bel.

Het grappige was dat het geld dat wij gespaard hadden, via de destijds bekende ios geïnvesteerd in een aantal pas ontdekte olievelden in Alaska, van de ene dag op de andere zo'n 80% in waarde daalde, terwijl het me bovendien niet lukte het resterende gedeelte in handen te krijgen, omdat dit was ‘vastgezet’.

Bepaalde zaken die voorheen in een handomdraai geregeld werden, waren nu opeens heel moeilijk geworden: er moest getelegrafeerd worden naar Nederland en Zwitserland en al die tijd zat ik in een leren fauteuil in tijdschriften te bladeren, een zenuwslopende toestand die er mee eindigde dat ik door de chef zelf kreeg uitgelegd wat er met mijn geld aan de andere kant van de oceaan aan de hand was en hij me met een verontschuldigend lachje naar

[p. 106]

de deur leidde en ik weer op straat stond. Naar links of rechts, waarheen zal je gaan? Het liefst weer naar binnen.

Het typische van mensen die geen geld meer hebben is dat ze in die toestand nog van alles kunnen doen: drinken, speculeren, reizen... Laura kocht stapels linnengoed, handdoeken en niet te vergeten onze vliegbiljetten naar Nederland. Ze was opeens van alles van plan, en wilde meteen weg, eigenlijk. Ik niet, ik wilde nog een paar weken blijven...

Voordat ze vertrok richtte ze mijn hotelkamertje nog een beetje gezellig in. Een bloemetje op tafel en ze wees me waar ze mijn nieuwe pantoffels had gezet, onder het bed, opdat ik niet zou vergeten ze te gebruiken... Zwartleren pantoffels. Rood flanellen binnenzooltjes waarop een likje fosforverf was aangebracht in de vorm van een linker-resp. rechtervoetafdruk, daaronder het woordje nite-glo.

Laura naar het vliegveld gebracht. Ik zou haar geld sturen en haar gauw achterna komen. Een wonderlijk leeg gevoel had ik. Alsof we elkaar nooit weer zouden zien. De pantoffels die ze voor mij gekocht had en neergezet - ik kuste haar en raakte geëmotioneerd.

Toen ze was ingestapt, vanwege de drukte nog een tijdje naar het verkeerde toestel staan wuiven.