Lezen doet je goed. Leerjaar 7c

[p. 36]

8 Oom Otto's erfenis (2)

Ma, pa en de drie kinderen - Lienke, Riesje en Fred - zijn verhuisd naar een oud huis met een vreemde inboedel. Als ze aan de keukentafel zitten, valt plotseling het licht uit.

‘Rustig maar’, zei pa. ‘De stroom is zeker uitgevallen.’

‘Ik zie niets’, piepte Riesje benauwd. Hij stak zijn hand uit om te voelen of Fredje nog naast hem zat.

‘Ik ben er nog, man’, zei Fred met een benepen stemmetje.

‘We moeten lucifers hebben en kaarsen. Hebben jullie ergens lucifers gezien toen jullie in de laden keken?’

Ze hoorden pa zijn stoel naar achteren schuiven en opstaan.

Ma wilde ook opstaan, maar Lienke had haar arm vastgegrepen.

‘Wacht even.’ Pa pakte zijn smartphone uit zijn hemdzak. Hij deed de flashlight ervan aan. Eén voor één bescheen hij hun gezichten.

[p. 37]

‘Niemand opgegeten door de grote boze wolf’, grapte hij.

‘Weet je zeker dat er geen zekering is doorgeslagen’, vroeg ma.

Pa schudde zijn hoofd.

‘Het licht is overal in het huis uitgevallen. We moeten de storingsdienst bellen. Alleen ken ik het nummer niet uit mijn hoofd. Is er geen telefoonboek in het huis?’

‘Die man had geen telefoon’, herinnerde Fredje hem.

‘Wat een ellende’, zuchtte Pa. ‘Hoe deed hij dan als het licht uitviel?’

‘Ik heb kaarsen gezien in één van die laden’, zei Fredje.

Hij stond op van zijn stoel en trok Riesje met zich mee.

‘Laten we even zoeken.’

Schuifelend, met één hand vooruit en zijn broertje op zijn hielen, zocht hij zijn weg naar het aanrecht.

‘Hier, volgens mij was het in deze la. Pa, kan je even komen bijlichten.’

‘Je hebt gelijk’, zei Pa, terwijl hij in de lade scheen. Ze zagen twee losse witte kaarsen en een paar dozen met witte en rode kaarsen.

‘Eey, luku dya’, zei Fred, ‘kijk eens hier. Wat is dat?’

Achter de kaarsen lag een fraai, in blauw leer ingebonden boek. Opeens floepten de lichten weer aan.

‘Hèèèè’, riepen ze allemaal tegelijk.

Fredje pakte het boek uit de la en legde het op tafel.

Nieuwsgierig keken de anderen toe hoe hij de eerste bladzijde opensloeg.

‘Mijn naam is Otto Wolfenheim’, lazen ze.

‘Hij heet net als wij’, gilde Riesje.

[p. 38]

‘Ja’, knikte Pa, ‘Wolfenheim was de meisjesnaam van tante Cilia, van wie wij in dit huis mogen wonen. Zo heette ze voordat trouwde. Ze was het zusje van de man die hier woonde.’

Fred las verder.

‘Ik ben geboren op 2 augustus 1918. Ik ben het eerste kind van mijn moeder Margaretha Wolfenheim-Kolf. Na mij kreeg mijn moeder nog een dochter, Cecilia. Mijn moeder stierf toen ik vijf jaar oud was. Ze was de tweede vrouw van mijn vader, Oswaldo Wolfenheim. Mijn vader heeft voor zover ik weet twaalf kinderen gehad, met drie vrouwen.’

‘Mijn overgrootmoeder was de derde vrouw. Zij heeft zeven kinderen gehad en haar oudste zoon is mijn grootvader. Zij heeft ook tante Cilia grootgebracht. Tante Cilia is dus mijn groottante’, legde Pa uit.

Fredje keek nog eerbiediger naar het boek. Hij las weer hardop verder.

‘Er was thuis niet veel aandacht voor mij en op mijn twaalfde liep ik weg. Ik vond een baantje als koksmaat op een vrachtschip naar Europa. Op het schip heb ik de beginselen van het koken geleerd. Ik heb drie jaren gevaren en toen ik voorgoed afmeerde, in Lissabon, de hoofdstad van Portugal, kon ik uitstekend bruine bonen, verse vis en maaltijdsoepen klaarmaken. In Lissabon ging ik aan de slag in een viersterrenrestaurant, eerst als vijfde keukenhulp en bordenwasser, maar de chef-kok merkte al snel mijn talent op en ik werd zijn belangrijkste assistent. Hij leerde mij werken met verse groene kruiden, en rijstgerechten maken die me deden denken aan Suriname.’

‘Oooh, vandaar die prachtige keuken,’ knikte ma. ‘Meneer Wolfenheim was kok.’

‘Grootoom Otto, zal je bedoelen’, zei Pa.

‘Weet je wat ik denk?’

Lienke keek naar de gezichten aan tafel.

‘Nou?’, vroeg Riesje.

‘Ik denk....’ Ze stopte even om het spannender te laten klinken. ‘Ik denk dat oom

[p. 39]

Otto dit boek speciaal voor ons heeft neergelegd in die lade.’

Fredje vond het een enge gedachte.

‘Hij is toch allang dood. A man dede omin langa. Hij kent ons niet eens.’

‘Toch denk ik het’, hield Lienke vol.

‘Dan is er een geest in het huis’, constateerde Riesje.

‘Jullie maken mensen bang’, piepte ma.

Pa keek haar verstoord aan.

‘Nou moeten jullie goed naar mij luisteren. Elk oud huis heeft geesten. Daar hoef je niet bang voor te zijn. Zolang je niets kwaads in de zin hebt, doet de geest je niets. Integendeel, hij helpt je als je problemen hebt.’

‘Kan je praten met de geest?’, vroeg Lienke.

‘Natuurlijk’, zei Pa, ‘maar hij praat niet altijd terug.’

Ze keken de keuken rond, alsof oom Otto elk moment uit een kast tevoorschijn kon komen.

‘Laten we verder lezen’, stelde Riesje voor, toen er na vijf minuten nog niets vreemds was gebeurd.

Ma pakte het boek op. Haar ogen vlogen over de regels.

‘Hij heeft door heel Europa gezworven. In Spanje leerde hij paella maken en in Italië pizza's en pasta's, in Hongarije goulash, in Griekenland geroosterd schapenvlees in druivenbladeren en in Frankrijk frietjes en knoflooksausjes.

Op zijn twintigste is hij naar Amerika gegaan. In San Francisco begon hij een restaurant met een keuken volgens internationale standaarden. Het was een hit. San Francisco was een stad in opkomst en de nieuwe rijken kwamen graag bij hem dineren. Hij verdiende veel geld, maar toen begon de Tweede Wereldoorlog en Duitsers werden geboycot. Ze dachten dat hij een Duitser was, vanwege zijn naam. Hij kreeg geen klanten meer en was gedwongen zijn restaurant te verkopen. Hij verhuisde naar Tobago, een piepklein eiland in het Caraïbisch gebied. De bevolking deed hem aan Suriname denken, ook de planten en de

[p. 40]

vruchten. Dat was het moment waarop hij zich begon te interesseren voor de keuken van zijn jeugd.’

‘De Surinaamse keuken dus, de Sranan kukru’, zei Pa.

‘Ja’, knikte ma. ‘Hij had tot op dat moment nog nooit een pom gemaakt en hij was de smaak van bitawiwiri en klarun vergeten.’

‘Blagh, bitawiri en klarun, dat hoef ik niet’, kokhalsde Lienke.

‘Dat hoef ik niet’, bauwde Pa haar na, terwijl hij plagerig aan één van haar vlechten trok. ‘Daarom ben je zo een bleekneus.’

‘Helemaal niet’, protesteerde Lienke beledigd. ‘Ik ben bruin, mooi lichtbruin.’

‘Morgen ga ik bitawiwiri en klarun kopen’, zei ma, ‘hoe jullie erover praten, lust ik het plotseling.’

‘Hoe is het verder gegaan met oom Otto?’, drong Riesje aan.

Ma bladerde in het boek.

‘Vanaf toen is hij regelmatig heen en weer gereisd tussen Tobago en Suriname. Eerst met de boot en later met het vliegtuig. De Creoolse keuken kende hij al van vroeger, toen hij een kleine jongen was. Dat wil zeggen, hij wist hoe het eten smaakte. Door zijn ervaring als kok had hij de bereiding van de Creoolse gerechten zo onder de knie. Het interessantst vond hij het eten van al die nieuwe mensen die naar Suriname waren gekomen: de Chinezen, de Javanen, de Hindostanen. Hij maakte vrienden onder de restauranthouders en ontdekte de grote variatie van het Surinaams eten. Hij schrijft hier: “Suriname is een culinair paradijs.”

Ma hield haar vinger bij de regel zodat ze konden meelezen.

‘Hij bedoelt dat het eten van hier zo lekker is, dat je je in het paradijs waant als je eet.’

Ma ging verder.

‘Oom Otto ontmoette een vrouw op Tobago en samen begonnen ze een

[p. 41]

Surinaams visrestaurant. Ze verkochten krab in masala en zoetzure vis en gebarbacotte ader. Het sloeg zo goed aan dat hij na een tijdje ook met andere Surinaamse gerechten begon. Hij en de vrouw kregen twee kinderen. Hij heeft ze de restaurants op Tobago nagelaten en een flinke som geld.

‘Ooo...’, zei ma plotseling.

‘Wat??’

De kinderen drongen nieuwsgierig aan dat Ma vertelde wat ze nog meer had gelezen.

‘Dit is het huis waar oom Otto bleef als hij in Suriname was. Hij nodigde vaak ervaren koks uit en samen experimenteerden ze in deze keuken met allerlei gerechten en dranken. Alles heeft hij opgeschreven in dit boek. Het is zijn levenswerk. Alle fijne kneepjes van het koksvak staan erin, ook de tyori's, de geheimpjes die hij zelf heeft ontdekt. Dit boek en dit huis zijn voor zijn Surinaamse familie. Hij hoopt dat zijn zuster nog in leven is. Hij hoopt dat ze er iets goeds mee kan doen voor de Surinaamse gemeenschap.’

Ma's stem brak.

‘Huil je, ma’, vroeg Riesje zachtjes. Lienke veegde met haar vinger een traan weg die over ma's wang rolde. Ma wees in het boek.

‘Nanga ala mi lobi. Otto Wolfenheim.’ Zo eindigde het eerste hoofdstuk. ‘Met al mijn liefde’, snifte Ma.

Pa pakte het boek op. Zwijgend staarde hij een tijdje naar de tekst.

Toen keek hij de keuken rond. Zijn ogen bleven rusten op het fornuis.

‘We zullen je niet teleurstellen, oom Otto’, zei hij. ‘Ik beloof je dat we al je recepten zullen uitproberen.’

Hij legde het boek in het midden van de tafel. Zijn hand vormde een vuist boven het boek. Fredje begreep het onmiddellijk. Hij legde zijn vuist op die van pa.

Lienke en Riesje volgden zijn voorbeeld. Tenslotte kwam ma's vuist boven op de andere vuisten.

‘We beloven het’, zeiden ze allemaal plechtig.

[p. 42]

‘We worden meesterkoks’, gilde Riesje een beetje uitgelaten toen ze weer gewoon zaten.

‘Morgen beginnen we’, zei ma. Ze stond op. ‘Vooruit, helpen jullie even de borden in de afwasmachine te zetten en dan gaan we allemaal naar bed. Het is al behoorlijk laat.’