De kweekeling van den invalide. Een verhaal uit de oorlogsjaren 1809-1813

[p. 183]

Besluit.

Wij zien uit het dagboek van alois, hetwelk ons door eenen vriend medegedeeld werd, dat de jongeling kort na den slag bij Leipzig tot luitenant bevorderd werd. Hij maakte den geheelen veldtogt in Frankrijk mede en streed eindelijk in den slag op den Montmartre bij Parijs. Hij bestormde met zijne jagers benevens Russische krijgs kameraden het beroemde kerkhof van Parijs, Père la Chaise, en hield zich vervolgens eenige weken in die groote hoofdstad of in derzelver omstreken op. Na het sluiten van den vrede, kwam hij in eene vesting en bleef tot het jaar 1815 op Franschen bodem. In hetzelfde jaar keerde hij, tot eersten luitenant bevorderd, met zijne troepen naar Mentz terug, welke stad tot Duitsche bondsvesting verheven en door Pruissische en Oostenrijksche troepen bezet werd.

Alois had meermalen aan zijnen pleegvader bredow geschreven. In de laatste jaren had hij

[p. 184]

dit evenwel verzuimd. Dienstbetrekkingen en de voortdurende hoop op verlof waren hiervan de redenen. Alois hoopte den grijsaard door zijn bezoek te verrassen en bij zijne komst in zijne geboorteplaats zich ook zijnen broeder en zijne zusters aan te trekken, nopens welke hij inmiddels het berigt ontvangen had, dat zij in hunne pleegouders, zoo veel mogelijk, eene vergoeding voor hunne vroeg gestorvene moeder gevonden hadden.

Het jaar 1816 schonk eindelijk onzen Alois de gewenschte gelegenheid tot eene reize naar huis. Met een half verheugd, half weemoedig gevoel betrad hij den dierbaren vaderlandschen grond. Te Lintz gekomen, liet hij daar zijnen bediende met de bagaadje in de herberg achter. Hij zelf ging naar het dorp Neuban, waar zijne moeder gestorven was, waar zijne bloedverwanten nog leefden. Het eerst zocht hij het welbekende huisje op waar bredow woonde. Vreemde gezigten! Men ontving hem met een verbaasd gelaat. Op zijne vraag, of de invalide te huis was, kreeg hij ten antwoord, dat bredow sedert lang overleden was.

Een weemoedig gevoel overmeesterde den jongeling. Hij verliet het huis, om zijnen neef den schoolmeester ewald op te zoeken, Ook deze was niet meer in het dorp, maar sedert een jaar naar eene meer winstgevende school in de nabijheid van Weenen verplaatst. Nu zocht alois zijne jongste zuster en zijnen broeder op. De barbier anselm ontving verwonderd het be-

[p. 185]

zoek van den officier, en herkende eerst op zijne verzekering in hem den armen alois weder, die voor eenige jaren het dorp als vrijwilliger, als tamboer verlaten had. Nu verbreidde het berigt van zijne komst zich spoedig door het dorp. Ieder betuigde zijne vreugde; allen wilden alois zien, welke zich intusschen gelukkig rekende, zijn broeder en de jongste zuster te kunnen zien en spreken. Nadat alois de kleinen rijkelijk beschonken, en voldoende berigten nopens hunne behandeling en veel lofs over hun gedrag vernomen had, onderhield hij zich verscheidene uren lang met de vrienden zijner jeugd en zijne oude bekenden. Tegen den avond nam hij eindelijk van deze goede menschen en ook van zijn broeder en zijne zuster afscheid, en ging naar het kerkhof, om het graf zijner moeder en dat van den eerlijken bredow te bezoeken.

De doodgraver, welke hier juist aan zijnen arbeid was, bragt hem het eerst naar den heuvel, die de overblijfselen van den invalide bedekte. Alois vertoefde hier en herdacht met dankbaarheid en een godsdienstig gevoel al hetgeen de overleden grijsaard voor goeds aan hem gedaan had. De droefheid overweldigde hem, toen hij vervolgens aan het graf zijner moeder trad. Hier rustte de dierbare en haar zoon stond thans aan den grafheuvel, welke haar gebeente bedekte. Weenende herinnerde alois zich ieder gesprek, waarin hij zijner moeder zijne hersenschimmige hoop had medegedeeld. Gedeeltelijk was dezelve tot wezenlijk-

[p. 186]

heid geworden, en hij gevoelde eene diepe smart, van thans niet alles, wat hij bezat, met die dierbare te kunnen deelen. Eerst toen het duister was verliet de goede zoon de rustplaatsen der afgestorvenen, maar niet zonder de gelofte te hebben afgelegd, ten minste voor zijne arme zuster en broeder alles, wat in zijn vermogen was, te doen.

Trouw heeft hij zijn woord gehouden. Twee gedenksteenen, op het graf zijner moeder en op dat van bredow, verkondigen zijne kinderlijk dankbare gezindheid en zijne zusters en broeder ondervonden, dat hij ernstig voor hun best en welzijn zorgde.

Zijne oudste zuster is met een braaf en welgezeten man gehuwd en ontving van hem een aanzienlijk uitzet. Ook voor de beide andere kinderen zorgde alois op de liefderijkste wijze. Zijn broeder nam op zijnen raad dienst in het leger en maakt waarschijnlijk zijne fortuin, daar alois zich alle moeite geeft, om hem te onderrigten en voort te helpen.

Bij zijne komst te Weenen viel alois het geluk ten deel, den vorst schwarzenberg zijne opwachting te mogen maken. Deze edele veldheer herinnerde zich nog zeer goed den jongen, hem in den slag bij Leipzig voorgestelden en bij de gevangenneming van den graaf meerveldt tegenwoordig geweest zijnden onder-officier. De vorst betoonde alois zijne genegenheid en bood hem eene plaats aan in een regiment, hetwelk te Weenen in bezetting lag. Alois betuigde

[p. 187]

daarvoor zijne innige dankbaarheid en ontving bevel den volgenden dag bij de parade tegenwoordig te zijn.

Het regiment, waarbij alois aangesteld zoude worden, had zich naauwelijks in orde geschaard, toen deszelfs overste beval, dat alois, welke zich zoo lang aan de hoofdwacht bevonden had, voor het front zoude verschijnen, vervolgens riep hij de officieren en liet hen eenen kring vormen. Toen dit geschied was reikte hij onzen vriend alois de eerst op denzelfden voormiddag door den minister van oorlog uitgevaardigde en door den keizer onderteekende aanstelling als kapitein in dit regiment over en hechtte den jeugdigen krijgsman eene ridderorde op de borst, welke hem, zoo als het keizerlijk besluit luidde, tot de belooning van zijn regtschapen gedrag geschonken werd. De nieuwe kameraden overlaadden alois met hunne gelukwenschen en hij zelf was bijna bedwelmd door dit onverwachte en daarom des te verrassender eerbewijs.

De edele vorst van schwarzenberg bleef tot aan zijnen al te spoedig gevolgden dood alois zijne gunst betoonen, en verloor den jongen, talentvollen officier nimmer uit het oog.

Bij eene inspectiereis, welke alois een paar jaren later, in geleide van staf-officieren naar Moravië deed, waar eenige duizend man troepen zich tot het houden van krijgsoefeningen verzameld hadden, zag alois zijnen ouden vriend en strijdmakker wanka, op het onverwachts,

[p. 188]

weder. Hij had hem sedert vele jaren niet meer gezien. Wanka, welke sedert den oorlog geene andere bevordering in de krijgsdienst gemaakt had, dan tot onder-officier, vernam de tegenwoordigheid van alois en begaf zich des avonds, toen de officieren, na afloop der krijgsoefeningen, in hunne kwartieren terug gekeerd waren, naar het hem aangeduide huis in Brunn, waar alois woonde. Een bediende meldde den onder-officier slechts met het nommer van zijn regiment aan. Alois liet hem terstond binnen komen en zag een hem onbekend, bijna verouderd gelaat, voor het grootste gedeelte door een zwaren baard en diep in de oogen zittende sjako, bedekt; hij herkende wanka niet meer.

Dit scheen den onder-officier pijnlijk aan te doen, hij groette op krijgsmanswijze, en wilde zonder een woord te spreken, zich weder verwijderen.

‘Wat wilt gij?’ vroeg alois over dit vreemde gedrag verwonderd.

‘Niets, heer kapitein,’ mompelde de vreemdeling, ‘ik waagde het mij aan u voor te stellen. Ik ben de onder-officier wanka, dien gij u misschien nog wel zult herinneren.

Alois was verrast; doch brak spoedig in een luid gelach uit, terwijl hij zijn ouden krijgsmakker om den hals viel en hartelijk omhelsde.

Alois vernam naauwkeurig naar de lotgevallen van zijnen vriend en vernam, hetgeen hij reeds vermoedde, dat het dezen niet goed gegaan was, en dat hij gaarne de dienst zoude

[p. 189]

verlaten, wanneer hij wist, waarvan hij leven zoude. Alois deed hem het voorstel, bij hem als kamerdienaar in dienst te treden, daar diegeen, welken hij tot dus verre gehad had, in het huwelijk wenschte te treden. Wanka sloeg gaarne toe en voelde zich thans gelukkig bij zijnen voormaligen vriend en wapenbroeder zijne dagen te zullen eindigen. Ook weet hij nog veel van de vroegere betrekkingen te vertellen, waarin hij tot alois gestaan heeft, wanneer hij hier of daar tot verhalen wordt uitgenoodigd.

Alois leeft thans nog als hoofd-officier en geniet eene achting, welke hij door zijn voortreffelijk karakter en zijne krijgskundige bekwaamheden ten volle verdient.

De troepen, vooral de gemeenen; eeren en beminnen in hem eenen vriendelijken bevelhebber. Het is algemeen bekend uit welk een lagen stand hij tot zulk eenen hoogen rang opsteeg, en de soldaat noemt hem, wanneer in den vertrouwelijken kring der krijgslieden, onder een glas wijn, van hem gesproken wordt, nog gaarne met den eigenaardigen naam

den kweekeling van den invalide.