|
| |
| |
| |
| |
| |
Lamartine.
Bladz. 10, reg. 10:
Hoffmann, Contes fantastiques, t. IV; don Juan.
| |
Bladz. 21, reg. 1:
Ce récit dramatique a enflammé tons les coeurs, il a fait aimer passionnément la Révolution, et m. lamartine peut à bon droit revendiquer une large part dans les glorieax évènements des 23 et 24 Février.
Ch. robin, Galerie des gens de lettres au 19e siècle, p. 298.
| |
Bladz. 28, reg. 4:
Woorden van châteaubriand aan de Hertogin van Berry.
| |
Bladz. 28, reg. 27:
Son esprit (die van royer-collard) rhéteur et controversiste avait plus d'aptitude pour la philosophie spéculative que pour la politique, science d'instinct et de premier mouvement.
Lamartine, Histoire de la Restauration, t. VI, p. 260.
In lamartines pen doen dergelijke woorden pijn. Een Franschman zou ze eene maladresse noemen. Het zijn van die uitdrukkingen, welke den schuldige ondanks zichzelven ontvallen, om, alsof het niet te voorkomen ware, gelijk wraakgeesten tegen hem op te staan. Gustave planche zegt er van met een scherpen terugblik op het voorgevallene: ‘Prononcer de telles paroles, c'est se déclarer soimême incapable de gouvener. L'instinct et l'inspiration peuvent suggérer de beaux discours, des actes énergiques et sublimes, dont l'histoire doit tenir compte, qui laissent une trace durable dans tous les esprits généreux, dont le | |
| |
souvenir est consacré par la reconnaissance publique, mais ni l'instinct, ni l'inspiration ne suffiront jamais pour former un homme d'état.’
M. de Lamartine et l'histoire de la Restauration; Revue des deux mondes, 15 Août 1854, p. 817.
Er was zooveel tegen het denkbeeld zelf te zeggen, dat planche zeker daarom geene aanmerking over den vorm der uitdrukking heeft willen maken. Wat is eigenlijk, streng logisch en taalkundig, zou hij anders hebben kunnen vragen, une science d'instinct et de premier mouvement? Zoo niet onzin of wanbegrip, althans eene bij uitstek gewaagde spreekwijze, waarin deze en gene ligt de oppervlakkige opvatting der Fransche ligtzinnigheid zou meenen zich te zien verraden. Aanleg tot-, geestdrift voor de wetenschap, die men voorstelt zich eigen te maken of reeds beoefent, is zeker onontbeerlijk, maar dit is geheel iets anders dan une science d'instinct et de premier mouvement, waarvan de zin, met alle toegefelijkheid voor de zonderlinge zamenvoeging der woorden, eer zou wezen: eene wetenschap, in de betrachting, ik durf het geen beoefenen noemen, van welke men zich door willekeurige aandrift en opgewondene invallen laat beheerschen. Keppler riep wel uit in zijne Harmonices mundi, lib. IV, p. 119: ‘Geometria, ante rerum ortum menti divinae coaeterna, Deus ipse!’ en edgar quinet beweert in zijn werk, getiteld: l'Église et la société moderne, p. 84: ‘Une grande erreur est de penser que l'enthousiasme est inconciliable avec les vérités mathématiques. Je suis persuadé que tel problême de calcul, d'analyse, la solution de telle équation supposent autant d'intuition, d'inspiration que la plus belle ode de Pindare. Ces pures et incorruptibles formules, qui dominent tous les temps, tous les espaces; ces formules sacrées, qui sont, pour ainsi dire, une partie intégrante de Dieu, mettent le mathématicien qui mérite ce nom en communion profonde avec la pensée divine. Dans ces vérités immuables, il savoure le plus pur de la création, il prie dans sa langue. II dit au monde, comme cet ancien: Faisons silence, nous entendrons le murmure des Dieux!’ Maar om dezen wellust des in deszelfs beschouwingen verlorenen denkvermogens te smaken, moet iemand de hoogste toppen van het menschelijke weten bereikt hebben.
| |
Bladz. 30, reg. 12:
‘On ne réforme que ce qu'on domine.’
Lamartine, les Confidences, p. 367.
Lamartine stond niet boven de gebeurtenissen en werd er daarom door medegesleept; de knaap speelde met kruid, het vloog hem in 't | |
| |
aangezigt. Zelden heeft lamartine dergelijke diepzinnige uitlatingen, ahnungen van zelfkennis, die hem onwillekeurig ontvallen.
| |
Bladz. 33, reg. 1:
Het vorige opstel werd geschreven in Julij 1848, dit vervolg in Julij 1854.
| |
Bladz. 33, reg. 14:
Van sauzet, voorzitter der kamer van volksvertegenwoordigers op 24 February 1848, verscheen in Mei 1851 een stuk, getiteld: La chambre des députés et la révolution de Février, waarin o.a. het volgende voorkomt: ‘Un espoir restait. M. lamartine avait demandé la parole, et personne n'en doutait qu'il n'en consacrât l'influence à sauver les derniers débris de la monarchie. C'était la loi de tout son passé, la gloire de tout son avenir. Après l'évènement fatal qui enleva le duc d'Orléans à la France, M. lamartine avait noblement honoré sa mémoire et défendu avec énergie la régence de sa veuve. Chacun attendait sa parole avec saisissement et les hommes de bien avec espérance. Cette parole devait être puissante sur la multitude, dont ses derniers écrits avaient causé les passions et qui acclamait son nom avec ce frénétique enthousiasme dont elle enivre ses idoles d'un jour. M. lamartine a écrit qu'il avait le pressentiment de cette puissance et qu'il dépendait de lui de reporter la royauté aux Tuileries par le flot populaire qui venait de l'en chasser. II a pris soin de tracer dans une page magique le tableau d'une magnifique action qui pouvait être conquise par une magnifique parole. En ce moment il repoussa cette noble pensée. Sa conscience et l'avenir le jugeront.’
Lamartine kwam tegen dat stuk op door een brief, in onderscheidene dagbladen geplaatst, van welken een klein gedeelte hier volgt:
‘Cette vigilance sur moimême et cette séquestration de tout emploi et de toute adhésion personnelle à la dynastie de Juillet avaient duré dixhuit ans. Mes opinions, sans être offensives à cette familie, étaient miennes. Ces opinions avaient grandi avec le temps; elles n'étaient plus des sentiments, elles étaient des pensées. Vous voyez que ces pensées étaient libres, et que si elles n'eussent pas été libres, ce n'était pas à la dynastie de Juillet qu'elles pouvaient s'enchaîner jamais avec décence!
Par quelle aberration de logique, par quelle contradiction entre les sentiments et l'acte, par quelle inconséquence de coeur et de main, moi qui avais passé dixhuit ans à me différencier des partisans de cette | |
| |
dynastie, à déplorer tout haut sa faasse situation, à regretter son avènement contre nature, à refuser ses plus petites jusqu'à ses plus hautes faveurs, aurais-je été condamné à remettre moimême sur le front de cette même dynastie une couronne tombée sans moi, couronne qui, dans l'ordre de la nature, comme des principes de mon enfance, appartenait à un autre? Dans l'indépendance que j'avais su me faire, je ne devais rien à personne qu'à Dieu, à ma conscience et à mon pays. La couronne tombée, la nation seule était assez légitime pour la ramasser, assez forte pour l'intendire aux compétiteurs. Je l'ai senti en un seul éclair de bon sens; et si j'avais pu avoir quelque doute sur la nécessité de la République, pour rallier, sauver et couronner tout le monde, au lieu de couronner un jeune Démétrius, quelque deuil et quelques larmes qu'il y eut sur son berceau, ces doutes se seraient bien dissipés depuis ce jour.’
| |
Bladz. 35, reg. 12:
Lamartine had in 1847 1,100,000 franken schuld, waarvan in dat zelfde jaar 500,000 met het geld, dat hij van zijne Histoire des Girondins en van een verkocht landgoed gemaakt had, betaald was geworden. Bleven bij de omwenteling te betalen 600,000 franken, behalve dat hij op dien tijd, om een gat van 105,000 franken te stoppen, er een van 100,000 gemaakt had. Wat is er toen gebeurd?
‘J'avais conclu, peu de temps avant le 23 Février, à diverses dates, avec des libraires, des éditeurs, des capitalistes et des propriétaires de journaux, des contrats, pour l'exploitation de mes oeuvres littéraires passées, présentes et à venir, s'élevant à, la somme de 540,000 francs. J'espérais, du fruit de mon travail assidu, payer en quelques années mes créanciers, en conservant mon patrimoine à une familie nombreuse et chère, et aux plus nombreuses families de cultivateurs qui vivent de mon capital. Le soin des affaires publiques et la crise, dont je ne voulais pas abuser contre d'honnêtes et généreux contractante, m'ont forcé à réaliser tous ces actes et me forceront à rembourser les avances que j'avais reçues. Je ne regrette pas une parcelle de cette fortune de l'homme de lettres sacrifié par l'homme politique à la fondation de l'ordre nouveau. J'y sacrifierais avec joie, non seulement le reste de ma fortune, mais mon nom, ma liberté, ma vie! Que nos biens, nos réputations, nos individualités soient broyés dans le mouvement des choses humaines, mais que la république constitutionelle se fonde et que le peuple grandisse en raison, en moralité, en droit et en bienêtre!’
Lamartine, Trois mois au pouvoir, p. 86.
| |
| |
| |
Bladz. 35, reg. 12:
Lui, le sublime pauvre, après cette révolution où il a sauvé les riches..
Arsène houssaye, Voyage à ma fenêtre, p. 213.
| |
Bladz. 36, reg. 2:
Sa belle tête fièrement relevée, son geste digne et sobre, donnaient à son débit quelque chose de solennel et d'irrésistible. On finissait par oublier son défaut de logique, ses argumentations incohérentes, et l'on se laissait entraîner au charme de cette phrase mélodieuse, qui murmurait en prose des réminiscences de poète.
De mirecourt, les Contemporains Lamartine, p. 78.
| |
Bladz. 36, reg. 16:
Près de lui la ruine est venue s'asseoir. Toujours courageux, il la chasse par le travail; mais elle revient sans cesse avec le noir cortège des huissiers et lui montre un gouffre, où il jette volume sur volume, sac d'or sur sac d'or, sans pouvoir le combler. Les innombrables livraisons du Conseiller du Peuple, l'Histoire de la Restauration, Raphaël, Geneviève, Toussaint-Louverture, les Constituants, vingt ouvrages sont engloutis, et l'écrivain travaille toujours.
De mirecourt, les Contemporains; Lamartine, p. 87.
| |
Bladz. 39, reg. 10:
Je ne saurais comparer le travail de son esprit qu'au travail d'un cheval surmené. II lui demande l'accomplissement d'une tâche audessus de ses forces; il le sollicite, il l'aiguillonne à toute heure. Ni trève, ni repos; las on dispos, il faut qu'il produise à tout prix. C'est vraiment un spectacle douloureux. Au lieu d'exercer ses facultés, il les épuise, il les gaspille. La sympathie profonde que m'inspire cette grande intelligence, si malheureusement fourvoyée, m'oblige à parler ainsi.
G. planche, M. de Lamartine et l'histoire de la Restauration; Revue des deux mondes, 15 Août 1854, p. 813.
| |
| |
| |
Mijn zwarte tijd.
Bladz, 45, reg. 20:
Ma jennesse n'est point à son terme; elle ne fait, ce semble, que commencer aux yeux du monde; on la croirait fertile en promesses, tournant le front aux futures jouissances. Et pourtant le plus beau de sa course est achevé dès à présent; le plus regrettable s'en est allé. Arrêtonsnous un instant pour pleurer sur elle comme si elle était morte, car elle a reçu la blessure dont plus tard elle mourra. Je puis répéter aujourd'hui avec le grand saint pénitent: - Et voilà que mon enfance est morte, et je vis! et voilà que mon adolescence et la plus belle portion de ma jeunesse sont mortes, et je vis! Les âges que nous vivons sont comme des amis tendres et d'abord indispensables, qui ne se distinguent en rien de nousmême. Nous les aimons, nous habitons en eux; ils ne font qu'un avec nous. Leur bras familier s'appuie à notre épaule; leurs grâces nous décorent. Ils nous sont Euryale, et nous leurs sommes Nisus. Mais une fois en pleine route, ces âges si charmants sont des amis bientôt lassés qui se détachent peu à peu, et que nousmême nous laissons derrière comme trop lents, ou dont nous sépare au passage quelque torrent irrésistible. Ils expirent donc, ces amis d'abord tant aimés; ils tombent en chemin, plus jeunes que nous, plus innocents, et nous poursuivons le voyage avec des compagnons nouveaux, dans une carrière de moins en moins riante et simple.
Ste beuve, Volupté I, p. 326.
On a véritablement en soi, songezy, plusieurs jeunesses. Bien souvent on croit que c'en est fait des belles années et de leurs dons, on se dépouille, on se couche au cercueil, on se pleure. Puis, le rayon venu, on renaît, le coeur fleurit et s'étonne luimême de ces fleurs faciles et de ces gazons qui recouvrent le sépulcre des douleurs d'hier.
Ste beuve, Volupté II, p. 35.
Presque tout homme dont la jeunesse fut sensible, a eu également son histoire où la qualité principale de son âme et, en quelque sorte, la saveur naturelle de ses larmes, s'est produite, où il a apporté sa plus chère offrande pour prix de l'initiation à la vie.
Ste beuve, Volupté II, p. 274.
| |
Bladz. 48, reg. 32:
Bij de verschijning van mijn zwarte tijd (Maart 1844) ontving de | |
| |
schrijver uit eene onbekende hand een boekje, getiteld: hollaz, l'Ordre de la grace évangélique dans l'économie du salut, Genève 1823. De schenker vond, stond op een inliggend papiertje, in het opstel eene schuldbekentenis zonder berouw, zonder gevoel van schuld. Alle belangstelling, hem betoond, vindt den schrijver erkentelijk; hij zal zich dan ook wachten voor eene verdediging der zedelijke waarde van bedoeld stuk, doch heeft het echter, welke veranderingen in gemoed en denkwijze mogelijk hebben plaats gegrepen, niet van zich kannen verkrijgen het uit dezen bundel, waarin het wegens den vorm behoort, te weren, hetgeen hem ten goede worde gehouden.
| |
Bladz. 49, reg. 30:
Sophie arnould, se confessant à, l'heure de la mort, raconta au caré de Saint-Germain-l'Auxerrois toutes ses passions profanes. Comme elle lui parlait des fureurs jalouses du comte de lauraguais, celui qu'elle avait le plus aimé, le curé lui dit: - Ma pauvre tille, quels mauvais temps vous avez traverses! - Ah! s'écria-t-elle avec des larmes dans les yeux, c'était le bon temps!
Arsène houssaye, Galerie de portraits du 18e siècle, série I, p. 334.
| |
Bladz. 50, reg. 2:
Men vergelijke: j.j.l. ten kate, aan de Slapeloosheid; Bladeren en Bloemen, blz. 19.
| |
Bladz. 52, reg. 7:
My days are in the yellow leaf.
Byron.
| |
Bladz. 52, reg. 23:
Men vergelijke: n. beets, de zwarte tijd; Proza en Poëzy, blz. 73.
| |
Bladz. 52, reg. 29:
Von schiller, don Karlos, IV, 19.
| |
Over tentoonstellingen.
Bladz. 69, reg. 16:
Avec 1664 individus qui ont été admis par le jury, et environ 600 qui ont été repoussés, on arrive, en ajoutant quelques centaines d'ar- | |
| |
tistes qui ne se sont pas présentés, à un total inquiétant car on ne s'imagine point comment une pareille foule de gens médiocres pourra vivre d'un art qui nous encombre à ce point. C'est ainsi qu'on réussit à faire de l'exposition de peinture une espèce de bazar, au lieu d'une lice d'honneur, d'un Musée d'élection propre à honorer le pays. Que Paris offre aux fabricants de tableaux quelque local permanent, où l'on ira chercher l'art qui s'y trouvera comme une sorte de marchandise - une halle aux toiles. II faut se hâter d'opposer une écluse intelligente à ce torrent multicolore qui envahit l'art. L'exposition de peinture doit être passée au tamisage le plus rigoureux et de facon à ce qu'elle soit l'expression sérieuse et digne de notre valeur, de notre gloire artistique. A ce prix nous n'y trouverions cette année que 200 ou 800 tableaux ou statues et le reste serait renvoyé au bazar.
Salon de Paris de 1850-51. - Feuilleton de l'Indépendance, 22 Janvier 1851.
Het voorstel van de halle aux toiles, in Nederland reeds ernstig opgevat en in de permanente tentoonstelling - het woord heeft reeds burgerregt bij ons gekregen - où l'on ira chercher l'art qui s'y trouvera comme une marchandise, verwezenlijkt, is, even als de écluse intelligente, tout bonnement du persifflage.
| |
Bladz. 69, reg. 19:
Aujourd'hui que les expositions et les récompenses annuelles ont surexcité la vanité et, il faut bien le dire, l'amour du gain chez les artistes, la graude affaire est d'achever le plus promptement possible un grand tableau d'apparat, traité dans la manière le plus en vogue a l'instant, afin de frapper un coup inattendu au salon, de surprendre au besoin la conscience du public, d'obtenir une récompense et de se faire ce qu'on appelle un nom qui donne droit à des commandes. Telle est la préoccupation constante des artistes de notre temps.
Delécluse, Feuilleton du Journal des Débats, 25 Février 1851.
| |
Bladz. 72, reg. 25:
Au sujet de ces expositions intermittentes la question est celleci: le salon estil un bazar, où tout homme faisant métier de peindre, peut exposer ses oeuvres ou ses produits, pour trouver acheteur et recommander son nom aux commandes? Et dans ce cas, il faut nécessairement accepter, ranger, accrocher, éclairer, exposer enfin, tout ce que n'importe qui envoie. Ou l'Exposition est le résultat choisi du con- | |
| |
cours de tous, destiné à exprimer le point d'arrivée de notre art, et à montrer aux étrangers l'effort suprême de notre habileté manuelle, de notre esthétique? Et dans ce dernier cas le jury devenu indispensable a raison de se montrer sévère, car ses faiblesses, en laissant passer des oeuvres médiocres, seraient à juste titre considérées comme des aveux du peu que nous pouvons. Il y aurait sur cette matière, sur cette double question, mille choses à dire. Nous résumons le tout, en déclarant que nous sommes excessivement partisan des amples éliminations que paraît avoir prononcées le jury, et que nous n'hésitons pas à nous ranger parmi ceux qui veulent que le salon soit un lieu d'élection, et non pas un bazar.
Feuilleton de l'Indépendance.
| |
Bladz. 76, reg. 12:
Nous voudrions que par une disposition spéciale insolite du réglement de chacune des Expositions (l'Exposition triennale de Bruxelles et le Salon d'Anvers) il fût établi que les ouvrages qui auraient été vus dans l'une, ne seraient pas admis dans l'autre. Ce serait relever la valeur morale de ces institutions qu'on s'accoutume trop à considérer comme des bazars où la marchandise vient tenter l'acheteur.
Feuilleton de l'Indépendance, 26 Août 1852.
| |
Bladz. 78, reg. 6:
En donnant aux expositions des beauxarts une périodicité triennale, le gouvernement a été bien inspiré. Une longue expérience a prouvé en France que les expositions annuelles ont plus d'inconvénients qu'elles n'offrent d'avantages. La fréquence de leur retour les avait dépouillées de tout prestige chez nos voisins; elles étaient, il faut bien le dire, discréditées dans le public et parmi les artistes euxmêmes. Ce n'était plus pour l'école nationale une occasion de montrer sa direction et sa force, de présenter au jugement des connaisseurs ses oeuvres enfantées par la méditation et par le travail. C'était tout simplement un prétexte pour se défaire, au moyen de la publicité, des productions qui n'avaient pas trouvé d'acheteurs dans l'atelier. Voici où en arrivaient en France les expositions annuelles, quand l'essai d'une application de principe de la liberté illimitée est venu leur donner le coup de grâce. Ce que nous disons est si vrai, que la plupart des maîtres qui tiennent le premier rang avaient cessé d'envoyer leurs ouvrages à ces exhibitions jadis solennelles et devenues des bazars de peinture.
Feuilleton de l'Indépendance, 15 Août 1851.
| |
| |
Tout le monde sait et répète que les expositions sont devenues des bazars qui favorisent particulièrement ceux qui ne font qu'un trafic de leur art. L'esprit de désintéressement et le caractère de solennité que les expositions publiques ont conservé parmi nous pendant tant d'années, s'affaiblissent au point de faire craindre qu'ils ne s'anéantissent complètement. Il faut donc aviser au moyen de prévenir le plus tôt possible cette ruine imminente, et quant à moi je n'en vois pas d'autre que de retremper d'une part le goût du public tant soit peu blasé, et de l'autre d'éprouver ceux qui se donnent pour artistes, en mettant un intervalle de quatre ans entre l'exposition présente et la prochaine, pour en revenir aux solennités bisannuelles, dont je crois qu'il sera toujours bon de se contenter.
Delécluse, Feuilleton du Journal des Débats.
Avant 1830 les expositions avaient lieu tous les deux ans. Dès la deuxième année de son règne, Louis-Philippe les rendit annuelles. C'est assurément un principe fort contestable que celui des expositions annuelles substituées aux expositions biennales. Le premier systême peutêtre plus favorable à l'activité industrielle de l'art, mais le second ne profitetil pas davantage à l'art sérieux, qui préfère l'honneur au profit, la gloire à la fortune?
Le Cte montalivet, le roi Louis-Philippe et sa liste civile; Revue des deux mondes, Novembre 1850, p. 514.
Men wordt ten onzent door tentoonstellingen overstelpt en deze op hare beurt overstelpt door het middelmatige, dat het goede neutraliseert. Zij zijn maar al te vaak speculatiën van geldelijken aart, en veroorzaken versnippering en verslapping van het schoone, zoodat ten slotte de goede smaak van het publiek er meer door wordt bedorven dan gevormd.
T. van westhreene, een woord over kunst en kunstbescherming, blz. 21.
| |
Bladz. 91, reg. 27:
Welk kind? er is geen ander kind dan Christus zelf, wanneer van heilige familiën of vlugten naar Egypte sprake is. In verband met den tekst is de voorstelling verkeerd.
| |
Bladz. 98, reg. 10:
Arsène houssaye, romans, contes et voyages, p. 405.
| |
| |
| |
Bladz. 102, reg. 13:
Je me rappelle une notice ainsi conçue: ‘l'artiste a choisi le moment où le saint offre son âme pleine d'amour à Dieu.’ Il était prudent d'avertir le public; car on ne voyait ni l'ame, ni l'amour, ni Dieu.
Mad. cavé, Le dessin sans maître, p. 77.
| |
Bladz. 103, reg. 1:
Het verleidelijke voor jonge lieden ligt daarin, dat wij in een tijd leven, waarin een zweem van wetenschappelijke beschaving en verfijnd kunstgevoel zoo algemeen verspreid is, als had zich die cultuur aan den dampkring, waarin de jongeling adem haalt, medegedeeld. Er woelen en bewegen zich in hem dichterlijke en wijsgeerige gedachten; met de lucht, die hem omringt, heeft hij dezelve ingezogen, maar hij ziet die voor zijn eigendom aan en uit haar, als waren zij inderdaad de zijne. Zoodra hij echter zijn tijd heeft wedergegeven wat hij van deflzelven ontving, is hij arm, dood arm. Hij gelijkt eene bron, die gedurende eene korte wijl van het haar toegevoegde water ruischt en borrelt, maar oogenblikkelijk ophoudt te vloeijen, zoodra de geleende voorraad gebruikt is.
Göthe, Gesprekken met Eckermann.
| |
Bladz. 105, reg. 19:
Ik lees in de Arnhemsche Courant van 7 December 1854 volgend verblijdend berigt uit 's Gravenhage: - ‘In strijd met het berigt, dat door verscheidene dagbladen is medegedeeld ten opzigte der tentoonstelling van schilderijen, welke in de maand Mei aanstaande zou gehouden worden, vernemen wij, dat er waarschijnlijk geene tentoonstelling noch van oude noch van nieuwe kunst zal plaats hebben.’
| |
Na de algemeene tentoonstelling.
Bladz. 112, reg. 27:
Het wordt nu echter tijd om over te gaan tot de behandeling van het goud- en zilversmidsvak en de diamantzetterij, waarin werkelijk veel schoons is geleverd. Vooreerst moeten wij eenige oogenblikken blijven staan bij een voorwerp, dat uit een drievoudig oogpunt bijzondere melding verdient: 1⁰. om de verdiensten van 't werk zelf; 2⁰. om hetgeen daarmede is gebeurd, en eindelijk 3⁰. niet slechts om de persoonlijkheid | |
| |
van den inzender, maar ook om hetgeen hij in het belang van den naam der Nederlandsche industrie voor dat stuk heeft gedaan. Dit voorwerp is een zilver gedreven jagthoorn, vervaardigd door den Heer j.m. van kempen, Zilversmid te Utrecht, en onder No. 531 geëxposeerd door Z.K.H. prins hendrik.
Deze hoorn, een uitmuntend stuk werk, vertoont aan de eene zijde, tusschen dusgenoemde rocaille versierselen van smaakvolle combinatie, de attributen der binnenlandsche groote jagt, veraanschouwelijkt in een hert door een hond nagejaagd, terwijl de andere zijde des hoorns een leeuw, eene leeuwin, een vos en nederschietenden arend tusschen de blad- en krulornamenten vertoont, waarbij het modelé en de teekening der dieren hoogst keurig mag worden genoemd. Twee valken, elk staande op een ring, bijten in den eersten schakel van de ketting, waarmede de hoorn wordt omgehangen, en leveren alzoo een smaakvol en eenvoudig middel van verband tusschen hoorn en ketting.
Deze hoorn was ook op de wereldtentoonstelling te Londen geëxposeerd. Hij bevond zich echter gedurende het grootste gedeelte van het tijdsverloop dat deze geopend was, niet in het Nederlandsche departement. Gedreven door het nationale gevoel, dat geheel de Engelsche natie - grooten en kleinen - doortintelt, en waarbij onze landgenooten nog langen tijd met vrucht ter school konden gaan, hadden allen: de Koningin, de adel en de rijkste burgers zich om het zeerst beijverd de. kostbaarste stukken te geven, welke sedert jaren door de verschillende voornaamste Engelsche Goud- en Zilversmeden waren vervaardigd, en waardoor verschillende firma's in staat werden gesteld, reusachtige kasten vol schoone, colossale en rijke werken te exposeren. Gedurende het opgemelde tijdsverloop nu, sedert het openen tot omstreeks een paar maanden vóór de sluiting, had de jagthoorn van onzen verdienstelijken van kempen geprijkt op de Z.O. galerij van het glazen paleis, in de groote kast van storr en mortimer, een der voornaamste onder de vermaarde Goud- en Zilversmeden te Londen, en was te midden van al het schoone en rijke der geëxposeerde voorwerpen bewonderd geworden. In het voorbijgaan doen wij hier opmerken, dat het reeds pleit voor het uitnemende van het werkstuk, dat het waardig is gekeurd, te pronken onder de voortbrengsels van degenen, welke door de Engelschen als hunne voornaamste kunstenaars in het vak worden opgegeven (!!!). Maar hoe kwam die jagthoorn er nu (en de hemel weet hoeveel zulke plagiaten er misschien op die Expositie ten onzen nadeele zijn begaan, zonder eens te spreken van het flagrante plagiaat, waardoor - het gevolg van de laauwheid ten onzent - onze O.I. producten hebben | |
| |
geparadeerd onder de voortbrengsels van het Engelsch O.I. departement)? hoe kwam, herhalen wij, die jagthoorn van van kempen nu onder de voortbrengselen van storr en mortimer, onder welker producten hij de opmerkzaamheid van vele kenners tot zich trok? Het is ons onbekend gebleven, maar het was onmiskenbaar, nademaal van kempens meesterteeken er duidelijk op zigtbaar was. Hetgeen ons ten gevolge onzer nasporingen bekend werd, is, dat de genoemde hoorn, ingevolge den last van Z.M. vervaardigd door van kempen, door den Koning bestemd werd tot prijs voor een wedstrijd op het Loo gehouden, en dat die prijs door een Engelsch edelman werd behaald. Na deze opgave zullen de verdere schakels der omstandigheden, waardoor het Utrechtsch product in de kas van storr en mortimer werd geborgen, wel door anderen kunnen worden opgedolven; voor ons was het er slechts om te doen, eene voor ons Land vereerende en min bekende bijzonderheid ter kennis van het publiek te brengen. Eerst lang nadat die omstandigheid gebleken was, mogt het aan onverdroten pogingen en sterken invloed gelukken, den schoonen hoorn uit het schitterende verbanningsoord te bevrijden, en dien naar het departement zijns Vaderlands over te brengen, waar hij toen den luister hielp vermeerderen van de schoone en schitterende expositie van van kempen, een van diegenen, welke het schrale van den oogst uit Nederland ingezonden, hielpen vergeten. Door de belangstelling van Z.K.H. prins hendrik uit de vreemde handen vrijgekocht, ontmoeten wij den schoonen zwerver en banneling eindelijk weder op vaderlandschen bodem en als sieraad van eene Nederlandsche tentoonstelling van voortbrengselen der Nederlandsche kunst en nijverheid, waar hij voor de kunstvaardigheid getuigt van zijn maker.
Nieuwe Rotterdamsche Courant, 29 December 1852.
(Verslag van de Tentoonstelling van Volksvlijt te Arnhem).
| |
Bladz. 113, reg. 1:
Quand deux amis se donnent rendezvous au palais de Cristal, ils conviennent de la contrée où ils se rencontreront. - Attendezmoi en Autriche ou dans le Zollverein. Je ne quitterai pas la Russie de toute la journée, etc. On ne dit jamais: - attendezmoi en Angleterre, paree que l'Angleterre avant pris à elle seule un peu plus de la moitié de l'empire du monde exposant, cela reviendrait à dire: - attendezmoi sous l'orme.
Edmond texier, Lettres sur (of liever contre)
l'Angleterre, p. 69.
| |
| |
| |
Bladz. 113, reg. 27:
Aardig zou eene schikking zijn geweest, ofschoon misschien minder doeltreffend, van den voortbrenger naast het voortbrengsel, van het werktuig aanbevolen door het fabriekaat.
Met leedwezen heeft de Heer de brouckère van la confrontation des prix, welke gemist werden, gewaagd. Het is te hopen, dat een bekwaam man het mogelijke en wenschelijke daarvan eens grondig onderzoeke.
| |
Bladz. 114, reg. 19:
De nombreux industriels étrangers embauchent en ce moment nos plus habiles ouvriers ébénistes, orfèvres, modeleurs en bronze, même des dentelières de beaumont, luzarches et chantilly, pour les emmener qui en Angleterre, qui en Allemagne, qui en Russie, voire aux Etats-Unis. Les plus habiles ouvriers des ateliers de m. froment-meurice ont été enlevés par les Anglais.
Indépendance Belge, 25 Janvier 1852.
| |
Bladz. 115, reg. 31:
Le palais de Cristal d'Hyde-Park a fourni pour ce genre d'immenses constructions un type particulier, un systême nouveau d'architecture de verre et de fer, désormais admis, et qu'il ne s'agit plus que de modifier selon les destinations des édifices à élever et le goût national ou individuel des artistes.
l'Illustration, vol. XXIV, p. 327.
| |
Bladz. 116, reg. 28:
Zonder van de tentoongestelde schets, het onaanzienlijk, doch oorspronkelijk kladje te reppen, zegt the illustrated London news, die er wel een facsimile van had mogen geven (3 Mei 1851): - ‘On the morning of the 18th of June whilst presiding at a railway committee, he sketched upon a sheet of blotting paper his idea for the great industrial building. He sat up all that night, until he had worked out the design to his satisfaction, and the elevations, working details, and specifications were completed in ten days.’
| |
Bladz. 118, reg. 19:
Het is ons ontgaan, hoe veel kinderen bij het sluiten der tentoonstelling bevonden werden niet gereclameerd te zijn. Welk eene specu- | |
| |
latie! Het gebruik van het batig saldo, waarover zoo gepeinsd wordt, is terstond door deze houdkinderen aangewezen.
| |
Bladz. 119, reg. 23:
In het Fransch: cités ouvrières. Men heeft la cité pauwels te Brussel, la cité biolley te Verviers, eene aaneenschakeling van gelijkvormige huisjes voor werklieden, en te Gent heeft onlangs Prof. burggrave aan den stedelijken Raad een voorstel gedaan omtrent eene cité op eene grootere schaal, eenigzins met een béguinage overeenkomende.
| |
Bladz. 125, reg. 15:
Wat heeft Nederland daar een ongelukkig figuur gemaakt! De benoeming eener Commissie door de Regering was niet voldoende. De Regering had eene impulsie moeten geven tot de toezending van stukken naar Londen. In België was het de Minister, die zich aan het hoofd der Commissie voor de zaken der Tentoonstelling plaatste. Onze Minister heeft zich met de geheele zaak niet bemoeid. Zoo ooit, bestond hier grond om te zorgen, dat er meer voorwerpen naar Londen waren verzonden. De post van f 80,000 voor onvoorziene uitgaven had daartoe kunnen strekken. Ieder bezoeker van de tentoonstelling heeft zich moeten bedroeven over het klein getal voortbrengselen, dat, in een verloren hoek, van Nederland werd aangetroffen.
Gevers van endegeest, Zitting van de 2de Kamer der Staten-Generaal, 27 November 1851.
Met schaamte heeft de natie ontwaard, dat geene voortbrengselen uit onze O.I. bezittingen door het intermediair van ons Gouvernement ingezonden waren. Met schaamte heeft men gezien, dat voortbrengselen van die bezittingen door kooplieden uit Singapore waren verstrekt. Met schaamte hebben wij gezien, dat voorwerpen uit Nederlandsch O.I. op den officiëelen catalogus zijn vermeld als afkomstig uit BritschIndië. Tot zijne bittere smart heeft spreker onlangs in een zeer geacht en door geheel Duitschland gelezen Duitsch Tijdschrift een hard oordeel over onze achterlijkheid op die tentoonstelling gelezen; er stond: dat het nu bewezen was, dat Nederland zulke rijke koloniën niet meer waardig was.
Sloet tot oldhuis, Zitting van de 2de Kamer der Slaten-Generaal, 6 December 1851.
| |
| |
| |
Bladz. 125, reg. 23:
Zie over hem een artikel van cuvillier-fleury in het Journal des Débats en van mérimée in de Revue des deux mondes.
| |
Bladz. 126, reg. 3:
Alexis de valon, le tour du monde à l'exposition; Revue des deux mondes, 15 Juillet 1851.
| |
Bladz. 130, reg. 6:
II n'est pas un colonel, pas un grand propriétaire, pas un grand fabricant qui ne se fasse un devoir d'envoyer à l'exposition, à ses frais, ses soldats, ses laboureurs, ses ouvriers, et qui ne défraie largement les dépenses de leur séjour. La semaine dernière, le due de Northumberland avait envoyé une centaine d'ouvriers des champs passer huit jours à Londres. Il leur avait fait préparer un hôtel, leur itinéraire de chaque jour était tracé comme celui des trains de plaisir.
Edmond texier, Lettres sur l'Angleterre: p. 208.
| |
Duitschland.
Bladz. 185, reg. 1:
Een wintersprookje, vrij gevolgd naar h. heine.
| |
Bladz. 190, reg. 2:
Zullen wij, zegt een Fransch beoordeelaar, st. rené taillandier, den dichter laken op zoodanig eene wijze de herinneringen en toegenegenheden van geheel een volk beleedigd te hebben? Ik beken nogtans, men heeft ons tegenwoordig niet bijzonder tot geestdrift voor kerkgebouwen gestemd. Het is mij onmogelijk te vergeten, dat men in Duitschland zoowel als ten onzent, door de middeleeuwen op te lappen, de zaak van de mannen des verledenen gediend heeft, onder welken naam zij ook schuilen mogen. De dichter heeft wèl gedaan zijn volk te waarschuwen. Indien hij het bevangen ziet door sentimentele bewondering voor de veroordeelde eeuwen, welke men een nieuw leven zou verlangen bij te zetten, is het zijn regt het op deszelfs hoede te doen zijn tegen de vrome toegenegenheden, die het zullen foppen, het | |
| |
terug te brengen tot een strenger gevoel voor de wezenlijkheid. Onder de dwaze scherts zijner woorden is zijne gedachte ernstig, en ik ben het met haar eens. Alleen zal men zeggen, dat de vorm zijner waarschuwingen oneerbiedig en wreedaardig is. Het is zoo; goed en kwaad loopen in heines Reizen gestadig dooreen, en het valt niet ligt zijne eigenlijke bedoeling uit te vinden. Hier evenwel schijnt mij, op eenige woorden na, de ligtvaardige en grillige toon van het geheele stuk eene voldoende verontschuldiging voor de oneerbiedigheden van den humouristischen dichter.
| |
Bladz. 196, reg. 32:
Zeker, vervolgt st. rené taillandier, is er in al deze verzen zeer veel geest, maar juist door dezen dartelen toon, door deze oneerbiedige wijze van de gehuldigde voorwerpen des lands te behandelen, heeft heine zijne landgenooten tegen zich ingenomen. Die hem op zoo'n lossen trant hoort spreken, heeft menigwerf aanleiding gevonden te vragen, of hij zich nog tot de Duitschers rekende. Vruchteloos stelde hij zich voorop als de stoutmoedigste strijder uit het jeugdige leger; vruchteloos schoot hij zijne snelle schichten in het digtste der drommen; men wist niet met genoegzame zekerheid, of men op hem staat kon maken, want men kende zijn vaandel niet. Ontsnapte de wispelturige, onbeteugelbare humourist van zelf aan de stelsels van beoordeelaars en te boek stellers van de geschiedenis der letteren, de verschillende staatkundige partijen konden zich evenmin van zijne zonderlinge tegenstrijdigheden, van zijne onverwachte wendingen rekenschap geven. Dit heeft heine meermalen zwaar moeten vallen, vooral toen hij op zijne wijze het Teutoburgsche woud bezong, en ik vind zulks regt grappig uitgedrukt. Hoe! te durven spotten met de herinneringen van het oude Duitschland, terwijl al de staatkundige dichters hunne pogingen aanwenden, den fieren geest dier roemruchtige tijden te doen ontwaken, gedurende welke Duitschland krachtvol in deszelfs eenheid was! Wat zullen zijne medeburgers zeggen?- Wie zijt gij dan toch? zullen zij vragen, behoort gij tot de onzen of tot het vijandelijke kamp? Zijt gij hond? zijt gij wolf? - Hier, verbeeld ik mij, dacht onze reiziger aan, toen, midden in het bosch, het rijtuig kraakte en het wiel brak.
| |
Bladz. 193, reg. 11:
De aangehaalde beoordeelaar zegt van dit laatste: - al plaatst heine dit tooneel in een droom, het is niet te min afschuwelijk; zoodanig | |
| |
een droom is goddeloos. Al weet hij op het eind woorden van medelijden voor zijne slagtoffere te vinden en ziet hij het bloed uit zijn verscheurden boezem lpopen, zijne vinding heeft iets brutaals, hetwelk geene verontschuldiging toelaat. In het diepste mijner ziel gevoel ik een even opregten afkeer als heine zelf voor de hernieuwingen van het verledene, voor den terugkeer van heeren- en kloosterdwang; ik zie niets liever dan het vrolijk met wapperende vanen opdagen dier schitterende ruiterij der toekomst, waarvan hij spreekt, zoo dit beteekent de snelle vooruitgang der denkbeelden van billijkheid, van waarheid, van vrijheid, van geregelde overwinning des nieuwen tijds, welke 1789 in de wereld heeft bevestigd. Maar ik zie ongaarne, dat de dichter, zelfs in een fantastischen droom, der paarden hunne krib bereidt op vernielende altaren en in ontheiligde kapellen. Zijn lictor is geenszins een soldaat der nieuwe maatschappij, maar veeleer de vertegenwoordiger van den scandinavischen en germaanschen wrok, welke hier en daar bij dezen schrijver, voor het overige zoo bevallig en keurig, met eene teugellooze kracht te voorschijn treedt.
| |
Verzen.
Bladz. 243, reg. 14:
Charles poncy is metselaar en metselaarszoon; hij werd geboren te Toulon in 1821. Athalie, het magasin pittoresque, de straat, de haven zijner geboortestad, de zee, waren zijne uiteenloopende onderwijzers, vormden zijn gemoed. Gedurende eene ongesteldheid zijns vaders bleek den doctor het talent van charles uit het bekrabbeld papiertje, hetwelk de vrouw hem toereikte om zijn recept op te schrijven. De eerste bundel van poncy, Marines getiteld, verscheen in 1841 met een voorberigt van Professor ortolan te Parijs; de tweede (1846) werd, onder den titel van le Chantier, door de pen van georges sand aanbevolen. Beide bundels zijn uitverkocht. In 1850 zag nog een derde het licht, onder den naam van La chanson de chaque métier, waarin de bekende chanson du calfat voorkomt, welke zooveel opgang maakte.
| |
Bladz. 244, reg. 7:
Men vergelijke: auguste barbier, Jambes, Jambe VII, de laatste verzen.
| |
| |
| |
Bladz. 248, reg. 14:
Daar het des schrijvers doel niet was iemand te kwetsen, heeft hij zich de vrijheid vergund eene uitdrukking in dit vers te verzachten, waardoor evenwel de tegenstelling zwakker en gevolgelijk minder duidelijk is geworden.
| |
De badgast te Scheveningen.
Bladz. 253, reg. 27: -
Men herinnere zich de caricatuur van cham, waaronder staat, proud'hon sprekende ingevoerd tot zijn pasgeborene: mon fils, la familie est abolie; voilà six sous, et prends un omnibus!
| |
Bladz. 258, reg. 6:
Men bedenke, dat dit stukje voor meer dan vijf jaren werd opgesteld en er sedert dien tijd onderscheidene verbeteringen zijn ingevoerd en thans voorbereid worden.
| |
Snippers.
Bladz. 271, reg. 8:
Men zie: lamartine, Méditations poétiques, vol. II, méd. 4, waarin o.a. voorkomt: ‘Combien de fois, beaux astres, fleurs du ciel! j'ai murmuré: que ne suisje un devous! que ne puisje briller sur le front de la beauté suprême! Dans le limpide azur de ces flots de cristal, je viendrais chaque nuit sur les monts que j'aimais briller près de la terre; j'aimerais à glisser, etc. etc.’ Om in de onwaarheid te blijven, gaat de toon vervolgens over in de sentimentaliteit.
|
|
Auteursrechtvrij