Nieuwere literatuurgeschiedenis. Deel 3

[p. 1]

XXIV.
Maeterlinck.

Over Fransche literatuur te schrijven is een aangename taak. Het is of de zooveel luchtiger geest onzer Gallische naburen ook den kritikus in de vingers vaart en zijn hersenen verlevendigt, als hij, zich afwendend van het daaglijksch gedoe onzer loopende letteren, zich vrijelijk een oogwenk te vermeien waagt in de aangename atmosfeer van de zuidelijke levenskracht. Niet meen ik, dat mij dat voorrecht ten deel zou zijn gevallen, maar toch voel ik iets in mij van een lossere stemming, van een aangename bereidwilligheid, nu ik er toe gekomen ben, iets te zeggen over Maeterlinck.

* _* *

Maeterlinck, de mysterieuse fantasmagorist voor den oppervlakkigen beschouwer, maar die de werkelijkheid, positief als het licht des daags, gepakt heeft in haar banale onheimelijkheid en nooit genoeg ontsponnene subtiliteit, voor ieder mensch, die met kouden blik, schoon trillende zenuwen, dat vreemdsoortige en kortstondige visioen, dat men menschenleven noemt, heeft medegeleden, en medebedwongen en medegeordend,

[p. 2]

naar den wil zijns Iks. De werkelijkheid van Maeterlinck is de werkelijkheid, zooals zij is, al verplaatst hij haar ook, in de omhulsels zijner mythen, naar een onreëel vlak van uiterlijke décors.

Dit maakt het werk van Maeterlinck dubbel charmant. Wij meenen bij hem te leven in een wereld van droomen, geboren uit de meest sublieme fantasie, waar alles zoo heel anders is benoemd en geregeld, als in de schijnbaar nuchtere en practische wereld, die wij zien om ons heen, en wij vallen uit ons zelf, en ons weten wat werkelijk is. Maar uit dat geheimzinnige andere Zijn, daar... slag op slag, treft het ons toch, die tastbare realiteit van der gefingeerde personen subtiele conversatie en wij zien het vreemde, maar tevens zoo gewone gedoe en gepraat op onzen eigenen levensweg, naakt als wij zelf het zien, gebracht in een omgeving, die met de onze niets te maken heeft.

Vandaar dat het werk van Maeterlinck zoo zeer lijkt op een droom.

Want zijn ook niet de droomen, waar wij 's nachts in leven, zoo'n wonderbare mengeling van grenzenlooze verbeelding en nuchtere werkelijkheid, dat wij, 's morgens ontwakend, ons verwonderen over ons zelf, en zachtjes terugziend ons langzaam vragen, of werkelijk ons dagelijksch ik dat heeft bedacht.

Maeterlinck is mij de dichter van den droom en zijn artiesten-temperament lijkt mij vrouwelijk toe.

* _* *

Want zooals vrouwen met haar bewegelijken geest, voortdurend leven, of nog meer juist, er den schijn van weten aan te nemen, alsof men leefde in een heel

[p. 3]

andere wereld, dan de nuchtere realiteit, en de man, die haar onderling tegenstrijdige uitingen opvat als iets positiefs, dat hem in kan lichten over de dingen, zooals zij zijn, te gronde gaat niet door haar, maar door zichzelve, wijl hij zijn eigen wetend verstand minder achtte, dan der vrouwen dartel spelen met der dingen werkelijkheid, - zoo leeft ook Maeterlinck's schrijvers-visie in een wereld, die tegelijkertijd ontzettend werkelijk is, en ontzettend fictief.

Dit vrouwelijke van Maeterlinck is de macht, waardoor hij de menschen electriseert en aan zich boeit.