Portretten van flaminganten

[p. 57]

XII.
De Proleet.

Hij is begonnen als wever of als metserdiender; daarna als gazettenverkooper, en daar hij flink gebekt was en - waarom zouden we 't niet eerlijk bekennen - daar er het heilige vuur der overtuiging in zat, bracht hij het weldra tot bezoldigd socialistisch propagandist.

Van lieverlede, door politiek te putten uit gazetten van een cent, en maatschappelijke vraagstukken te leeren oplossen met behulp van propaganda-brochuurtjes, werd hij weldra een heelen baas in zijn vak, zoodat hij, zonder dat hij 't zelf wist bijna, met een kamerverkiezing in den zetel van volksvertegenwoordiger te recht kwam.

Toen hij zich plots tot vertegenwoordiger der natie zag gebombardeerd, kende hij geen gebenedijd woord Fransch. Voor zijn wevers en metserdieners was dat trouwens ook niet noodig geweest.

Maar de aanwezigheid van al die kaalhoofdige, gebaarde en gebrilde heeren boezemde den eenvoudigen werkman niet weinig eerbied in; daar zaten toen ook nog geen vijf ruziemakers van fronters in die kamer, toen nog een betrekkelijk deftig zaaltje waar 't al Fransch was wat de klok sloeg.

De propagandist, dio op alle meetingen waar hij in zijn eigen taal van zich af kon spreken, zoo'n geweldigen bek open deed, voelde zich eenzaam en misplaatst, in de deftige zaat waar zijn stem klonk als die van een verlatene in de woestijn.

Nu zoudt gij denken dat die miskenning, die minderwaardigheid van zijn moedertaal in zijn hart slechts des te hartstochtelijker de liefde zou doen ontbranden voor die minachte, misprezen taal, die toch ook die was van zijn arm en misprezen volk.

Doch een proleet is een praktische Vlaming.

Daar hij niet lomp, en een stoere werker was, had hij

[p. 58]

algauw genoeg Fransch geleerd om meneer Beulemans ook in zijn eigen taaltje te woord te staan.

't Klonk wel niet te best; maar bij Beulemans stak het op zoo'n kleinigheid niet. Al kwam het Fransch er in, de wever of de metserdiender ging er niet heelemaal uit. Eer hij een redevoering begon voelde hij steeds de behoefte zijn broeksband wat op te trekken; als hij een tegenspreker te lijf wilde - figuurlijk gesproken - gevoelde hij steeds een aandrang om in zijn handen te spuwen.

Taal of ideaal, beschaving of kultuur, daar moet een praktische proleet natuurlijk niet van weten.

Wat vraagt het Vlaamsche volk.

- Het Vlaamsche volk vraagt biefstukken! heeft de groote man, Minister Anseele immers gezegd.

Biefstukken en kinema! De Romeinen hadden er ook zoo iets op uitgevonden: ‘panem et circenses’, biefstukken en cinema, beloof dat aan het volk en de menschen stemmen uitsluitend voor den kandidaat proleet.

Sedert deze dus een mondvol Fransch, een mondvol Beulemans kent, meent hij de latijnsche beschaving in pacht te hebben; hij is tegen de flaminganten, tegen de Vlaamsche volksontwikkeling, tegen de vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool.

Van zijn vriend den riberaal heeft hij het argument overgenomen van den Chineeschen muur; voor een proleet is dat altijd nog wel goed genoeg om als nieuwigheid dienst te doen.

- Dat het Vlaamsche volk fransch leere, zooals ik gedaan heb, redeneert hij; dan kunnen ze heel de wereld rond reizen.

Zijn mondvol Beulemans; meer nog zijn neo-franskiljonisme, heeft hem de sympathie gewonnen van de riberale linkerzij. Hij wordt aangeprezen om zijn nieuwbakken intellektualisme; hij wordt tot voorbeeld gesteld aan de enkele stumperds van flaminganten, die het nog zouden wagen hun eigen taal in de doorluchtige Belgieksche volksvertegenwoordiging te spreken.

- Kijkt liever naar meneer de Proleet; die heeft Beulemans geleerd zoodat hij nu waardig wordt geacht met deftige menschen mee te spreken.

Met zijn neo-intellektualisme heeft hij er nu ook een neo-

[p. 59]

patriotisme op gaan nahouden; 't is 't minste dat hij aan zijn nieuwe vrienden verschuldigd is.

Vroeger liep hij niet hoog op met Koning en Vaderland; wegens wat vage majesteitschennis werd hij zelfs tot enkele maanden gevang veroordeeld, die hij trouwens nooit uit moest zitten. Het leger was de school van luiheid en ontucht, de gendarmen waren de wachthonden bij de brandkasten van het Kapitaal. Proletariers aller landen, vereenigt u!

Maar dat is nu veranderd, hoor! Een Belze vlag hangt er in het Volkshuis boven die internationale spreuk en de diskoerkens van den proleet-volksvertegenwoordiger worden afgewisseld door een flinke Brabançonne.

Wee den onnoozelen flamingant die het zou wagen de aandacht van het buitenland eens te vestigen op de taaltoestanden die er hier heerschen in den gezegenden Belgiek.

Ze vinden in den proleet hunnen man. Hij is van geen kleintje vervaard; hij is wever en metserdiender geweest; hij trekt zijn broeksband en speekt in zijn handen.

Tegen zoo'n argumenten zijn de flaminganten gewoonlijk niet opgewassen.

Doch zoo er, per toeval, een is die zich niet overschreeuwen laat, dan blijft er hem nog een ander middeltje over. Den hoogsten troef hield hij in hand.

Dan dient hij een klacht in tegen den flamingant wegens hoogverraad; met de ruime verdraagzaamheid die proleten en riberalen eigen is, eischt hij vervolgingen, tegen al wie er over vaderlandsliefde of patriotardisme, niet dezelfde meeningen als hij zelve op na houdt.

En, ik wed het, hij zal allicht wel een auditeur militaire vinden om de doodstraf - la mort sans phrases - voor zoo'n misdaad te eischen.