|
| |
| |
| |
De bruid
der onbekende zee
en
andere gedichten
1916
| |
| |
De bruid der onbekende zee
Zij was een wezen wonderlijk herboren
Uit goudgroen water, waarin rossig schijn
Van onuitblusbre lamp der ziel, heur haar
Een wildernis van schuim, waarin gevangen
Glans van de zon; haar taal was zacht geruis,
Dat klaaglijk klonk in 't rijzen van de zon
- Alsof een stem van vuur haar iets verweet -;
Dat angstig zuchtte om lang vergaan geluk
Bij 't donker vloeien van alzwarte nacht;
Dat lieflijk smeekte in 't blauwende gedroom
Maanlicht op golven langs een woud aan zee,
Zó dat de schaduw van 't geboomt viel op
't Betovrend minnespel van schuim en licht.
Zij was de bruid der onbekende zee,
Die nergens lag in een der oceanen,
- Gelijk op 't aardrond een verloren land
Binnen een gordel bergen hemelhoog -,
Gedoemd door plotse tovervloek, wijl zij
Om pracht van zee haar vroeger lief verstiet,
En deze uit haat haar dùs geworden deed
Tot wondre bruid van onbekende zee,
Geschapen door eenzelfden tovervloek
Uit éne wil in uur van hoogste haat.
De doemer woonde aan 't strand waar de gedoemde
Leefde in de golven en uit 't water rees
Bij wislen der getijden, dag en nacht,
Regen en zonschijn of verhevelingen.
Dan speet hem 't vloeken in dat uur van haat.
Het leek of ze in haar doem nog schoner was,
Dan toen ze met hem ging door bloemlandouw,
Of speelde in 't rozen van geboren maan
Op luit een lied uit landen lang gelêen,
Waar tijd een gouden nevel over spon
Van immer schonere mysteriën.
| |
| |
Hij wist hoe vaak, dat hij de vloek herriep
En treurde om 't noodlot, dat hem vloeken liet
En dan den vloek vervulde, doch geen macht
Hem gaf de wrede woorden te herroepen.
Toch kwam een tijd, dat ook die vloek verging,
Wijl die niet eeuwig was. Geheel verloren
In het verlangen naar dat ogenblik
Bleef hij in droom aan de onbekende zee,
Dacht hij haar, in de stond van ban-geheven,
Weer even schoon, als in die tijd weleer.
Vervuld van medelijden eindeloos
Herinrend zich, hoe zij de zomer minde,
Had hij getijden in hun gang gestold
Toen 't zomer was en door zijn wonderwil
Groeide het nieuw geblaêr het oude weg,
Zó dat de kust in eeuwgen zomer bleef;
En zwoelde hij de wateren dier zee,
Opdat zij door zijn vloek geen koude leed.
Zelfs schiep hij op de golven tuin van vreemd
Gebloei van alge en ander zeegewas,
Door hem gekruist in zijn geheime gaard
Met orchidee en zeldzaam rozensoort.
En heel de pracht van die droomvreemde tuin
Zond hij de golven over naar de plek,
Waar hij heur ziel zag, als goud-roze lamp,
Branden in 't goudgroen water van heur lijf,
Rijzen en dalen op beschuimde vloed.
In plotse glans van blauwe zilverschijn,
Als weken wolken voor 't begeer der maan,
Zag hij haar weven 't haar van droomgroen schuim
Met de algen tot een wonderlijke krans,
Zoals geen geest vermag te vlechten uit
Zeldzame bloemen, zijïg gaasgeweef
Met netten van juwelen overspreid.
Begerig naar het zingen harer ziel
Dwong hij de golven van het voorste plan
Tot slapen zonder dromen van geruis...
Dan luisterend naar ver, waar 't flauw gegloei
Van lamp der ziel verscheen en weer verdween
| |
| |
In 't rhytmisch deinen van het golfbeweeg,
Klonk er een lied als uit verzaam geboren
Van klank uit zilveren bazuin en snaar
In trage streek verwekt tot hoog begeer:
‘O, in uw haat hebt gij mij steeds begeerd
En in het rijzen van de roze maan
Hebt gij mijn spel gemist en rondgetuurd
Of een u goedgezinde geest de ban
Van tovervloek genomen had van mij...
En of ik soms van ver kwam door een beemd
Met bloemen overspreid en overstraald
Van lila licht der hooggerezen maan...
En roerde een vogel even in zijn nest,
Dan klopte uw hart snel, dromende mijn tred.
Wanneer ik naast u ging, was iedre bloem
Niet meer zo mooi, als toen gij gingt alleen.
Zo vleidet gij me en als ge uw armen om
Mijn middel sloot, dan loog uw mond zo schoon:
“Dit is een onverbreekbre ring van Min!”
Herinner u, die laatste avond in
Het woud aan zee bij volle maan, toen wind
Mijn sluier joeg in wilde rozenstruik,
Hoe 't ragge weefsel scheurde in doorn en ik
Mijn hand bezeerde bij het snelle ontwarren
En 't witte gaas bedierf door vlek van bloed.
Toen ik het schuim met bloemen vergeleek,
Die, niet tevreden met hun stille stand,
Vroegen als gunst om 't leven in te gaan,
Nu willoos dolen over 't woelig vlak
Der koele groene golven en wier zucht
Nu 't vroeger leven is, weer stille plant
Te zijn, te bloeien op vergeten plek.
Hoe ze begeerden naar 't verlaten land
En konden komen tot de verste boord
Waar water zich in vorm van baar bevindt...
Totdat de macht, die vrij hen dolen liet,
Hen van 't verlangde land weer reet terug
Tot ver in zee; hen weer begeren deed
| |
| |
Tot verste zoom en weerom reet terug,
Zó dat het leek me of die verlaten bloemen,
Gedoemd tot eeuwge dool op waterwei,
Reikende handen hadden, wenende ogen,
Schreiende stemmen, smekend in geruis,
Begerend naar 't geluk verloren eeuwig.
Ziet gij daar niet die rode bloedge schijn?
Zeidet gij toen, als 'k even zweeg en keek.
En 'k zeide uw naam en toen: De geest der zee
Is eindloos wreed als meester van de vloek.
Die bloemen dáár, die eeuwge rust verloren,
Zij wilden - in hun groot vergeefs begeer
Naar de verlossing - grijpen 't klein gestruik
Dat loten nijgt in zee en zie het groen
Kristallen zwaard van geest der zee sneed af
De arm, die hulp zocht bij de zwakke twijg.
Toen lachtet gij; dan zijn wij neergedaald
Tot aan de zoom der zee en in de struiken
Vonden wij witte plantenwarsels veel,
Handengelijk, gekapt van armen, rood
Het rottend eind van 't vlies der stengelschêe.
Dat is het bloed, zeidet gij mij, die stond
Als een versteende vrouw, deerlijk begaan
Met heel die smart dier vele bloemen. Gij
Verweet die smart aan ongezond begeer.
Wij wisten niet wat dra gebeuren zou,
Al joegt gij met een kus mijn angst van mij.
Dat bloed, die handen waren profetie...
Ik ben het leven uwer ziel in rouw
En ziel van liefde van uw ziel van haat.
Waar ik u om verstiet, bestaat niet meer.
Sinds weent gij eeuwig om dat uur van vloek
En ieder uur slaat in uw ziel een pijn,
Die schroeiend brandt, als steek van heet metaal...’
| |
| |
Dan zweeg de stem van ver. Het ijl geluid
Verloor zich in 't geruis der wijde zee...
De verre vlam daalde in een mist van schuim...
Een wind voer door de bomen van het woud...
Een wolk verborg het glansgelaat der maan...
En het werd stil als een plechtig uur...
Toen kwam de lang verbeide stond, dat ban
Van tovervloek geheven worden kon
Of voor een tijd van jaren lang vernieuwd.
In donkere gestalte stond de minnaar
Der bruid der onbekende zee aan 't strand
Beidend de geest, die stond in zijn bevel
En 't vroeger lief getoverd had tot wezen
Van golf in vorm van mens, waarin de ziel
Tot straf bleef om te lijden heev'ger pijn.
De geest verscheen op roep van vreemde naam
En wetende 't begeer van donkre man,
Sprak hij in woorden van bevrozen lucht:
‘Uw lief werd oud, zij leefde met de tijd,
Gelijk de schepslen al en ik uw vriend,
Genietend mee zo menig wonder feest
Door uw fantastisch brein gedacht tot droom
Die leeft. Ik zal ze in die gedaante u tonen
Haar na de heffing van de ban behorend!’
De geest verdween en langs het blauwe strand
Waarop 't geruis der zee melodisch brak,
Kwam er een vrouw die 's levens hoogte reeds
Verliet... Dan stond zij voor hem, starend de ogen
Of ze heel ver door iets genodigd werd
En sprak: ‘Gij hebt alleen mijn haar bemind!
Laat mij nu gaan naar de eeuwge rust! Waarom
Bracht gij mij jarenlang in pijn? Kon ik
Niet minnen, wie ik wilde? Nog hebt gij
Macht over mij, uw wil en 'k word weer bruid
Der onbekende zee. Ben ik niet schoon
En 't mooie lijden waard? Doch neen, ik dwaal,
Gij haat mij niet meer, zult zo wreed niet zijn.
'k Verlang zo vurig de eeuwge rust! O, toen
Ik schoon was heb ik nooit gesmeekt, maar nu
| |
| |
Gij mijn ellende ziet, vergeef! vergeet!!
Mijn haar eens goud werd grijs. Laat mij toch gaan?’
‘Is dat die schone vrouw?’ ‘Dat is die vrouw!’
‘Ik wil dat 't zingen van de zee begint!’
‘Laat mij toch ingaan naar de... kreet de vrouw.
De geest had reeds 't geheime teken klaar
...naar de eeuwge rust!’ klonk 't smartlijk nog ver ver
In schreeuw van ziel in doodsnood, dan werd 't stil.
Een wolk vloog van het glansgelaat der maan
Als duistre vlinder van een bloem van licht...
Een wind voer door de bomen van het woud...
Een verre vlam rees uit een mist van schuim
En over de onbekende zee klonk een
Gehuil alom in echo's, roep der weer-
verdoemde... Dood..! Rust..! Eeuw..! Dood..! Eeuwge Rust!!!
De man aan 't strand riep tegen in gehuil:
‘Ik wil uw oude pracht, weer zijt gij schoon!
En heerlijk brandt uw ziel in goudgroen lijf,
Spelen de golven met uw schuimend haar.
O, zing, o zing, als in die tijd zo ver
Bij luitspel lied uit landen lang gelêen.’
‘Kom dood..! Eeu..! Dood..! Kom..! Rust..! Eeuw..! Eeuwge Rust..!
‘Is dat uw lied een bloemenkrans gelijk
Waarin op ieder blad van iedre bloem
In goudkus afdruk van goud lippenpaar?
Wat macht is u, dat gij mijn wil weerspreekt?’
‘Ik zie uw dood, los snel de vloek, mijn doem
Wordt anders doem van u en dat voor eeuwig!
Ik heb u lief en bid voor u, die haat!
Een wezen hoger dan de geest de vloek
Vernieuwend, nadert, dáár! In donkre wolk
Rijst hij tot storm!! Uw dood... Mijn doem uw doem!!!’
| |
| |
Een wind voer door de bomen van het woud...
Een vlaag sloeg klauwen lucht in 't bruisend loof...
Daar rees de storm verwoed in woest gehuil
En sloeg de stammen in de wilde zee...
De verre vlam van bruid der zee verdween
In zuil van water, die zich hoger hief...
De geesten van het woud vloekten de god
Der zee, die van de zee die van de lucht,
Die van de lucht die van de storm en deze
Die van het woud en wilder werd hun kracht...
Een hand van water greep de doemverwekker
In angst vergeefs de geest der vloeking roepend...
Een vuist van hout hieuw dodend op zijn hoofd
En sloeg zijn lijf in donkergroene zee
Die brulde van de storm, waarover klonk
In eevne stilt' stem der verdwenen bruid
Erbarming smekend voor die wrede ziel.
De wolken vatten vuur van snelle vaart,
't Geboomte smolt tot vloeiend hout, dat stolde
In vormen-zonden van die ziel, op zee
Joegen de zuilen water naar de zuil
Waarin de ziel der bruid in wilde wervel
Van vuurspiralen naar de wolken rees.
Toen ziel van doemer 't lijf verliet had storm
Die ziel gezweept omhoog tot boven zuil
Waarin de ziel van de gedoemde rees;
Toen greep die zuil die ziel, die daarin daalde
En joeg langs ziel door haar weleer verdoemd
Tot vreemde vloek van eeuwge haat en in
't Voorbijgaan sprak de een des anders naam en zagen
Ze elkaar voor 't laatst in eeuwigheid en als
Die éne ziel in lucht de zuil verliet
En de andre in zee de wortels zag der zuil,
Dan lei de storm zich plots en werd het stil.
| |
| |
Een enkle wind, die zich verlaat had, voer
Door het geteisterd woud en vond als kind
Van wondren storm de dood in donkre zee.
Een wolk joeg van het blauw gestraal der maan
Als een verdoemde ziel van God voor eeuwig.
Gestadig ruisen van de oneindge zee...
Het graf van eeuwig onverklaarbre storm...
Alleen bij wisseling van dag en nacht,
Van zon en regen of verhevelingen,
Van herfst en winter, lente en zomer roept
In zacht geklaag uit 't midden van de zee
Een stem om dood en eeuwge rust en is 't
Alsof een licht brandt onder 't groene vlak
En 't licht de stem is die zo roerend smeekt,
De stem van een sinds lang verloren ziel,
Die niemand heeft, die haar nog vinden kan,
Wijl zij begraven ligt in 't vreemd geheim
- Dat niemand weet - der onbekende zee.
26 juni 1914.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd