Vallende vogels

[p. 135]

XIX. Depressie

Sanneke stond 's morgens niet vroeg meer op. Ze probeerde lang te slapen, wou zoo weinig mogelijk wakker blijven. Over dag deed ze de ronde langs de groote werken. Soms ontweek ze zooveel mogelijk iedere ontmoeting, dan weer zocht ze gezelschap, wilde ze bepaald praatjes maken. Ze voelde zich uit haar evenwicht en ook anderen merkten aan haar doen iets vreemds. Ze wordt meer mensch, meenden enkelen, die haar alleen maar van den ontoegankelijken kant kenden.

Wat ze innerlijk leed, kon men haar uiterlijk niet aanzien. Het fijne, frissche snoetje bleef ongerept lief, zoet en ernstig. Geen bitterheid schrijnde om haar mond of in het mysterieuze lachje, dat als gewoonlijk om haar lippen speelde. Wat ze verduurde behoefde niemand te weten, Demerrel wel het allerminst, zijn grove troostredenen irriteerden haar immer. Toch raadde de vader wat er voorgevallen was en gaf vagelijk te kennen, dat hij wel iemand anders wist. Ketteke zweeg hooghartig en gaf dien andere geen hoop.

Ze voelde een eindelooze leegte. Er was iets,

[p. 136]

gewelddadig, uit haar gevoelsleven weggerukt. Met bitterheid dacht ze aan het brute optreden van Willy, die haar geen tijd tot rechtvaardiging gelaten had. Daarom wilde ze niet meer van hem houden, niet meer aan hem denken. Het kwetste haar fierheid ook maar een stap in zijn richting te doen, een letter op papier te zetten tot opheldering van het voorgevallene, zelfs maar door het schrijven van een scherp en gegrond verwijt een nieuwe aanraking te zoeken.

Het nieuwtje, dat Willy wegens spionnage uit het land was gezet, bracht haar meteen in opspraak. Het zwarte concurrentje begon al van de spionne te spreken en de kwezeltjes fluisterden van een straf. Het bericht, dat men Oberhoff het land uitgezet had, maakte haar nog neerslachtiger. Nu was het voor goed gedaan tusschen hun twee.

Andere gevoelens kwamen boven. Medelijden met den armen jongen, die door een dommen streek - ze vermoedde hoe hij er toe gekomen was - zijn positie verloor en misschien zijn toekomst bedierf. In het feit dat ze hem niet vastgehouden hadden, zag ze een aanwijzing dat zijn vergrijp weinig beteekende.

Soms ontbloeide een weldadige warmte in haar

[p. 137]

hart, wanneer ze aan hem dacht. Hij was toch geen man als zooveel anderen die enkel plezier bij de meisjes zoeken. Er leefde wat beters in hem, hij was voor grooter toekomst geboren. Hij leidde haar binnen in een hoogere wereld, die ze wel niet goed begrepen had, doch waarvan ze de waarde en schoonheid langzaam begon te doorgronden. Hij hield eenmaal van haar, zelfs zijn dolzinnig wantrouwen bevestigde dit. Ze dacht aan de teedere momenten, aan den speelschen ernst van zijn doen in oogenblikken waarin anderen grof werden. Ze bracht zich zijn mooien donkeren kop voor den geest, zijn jonge, slanke figuur. Zelfs zijn wat al te hoog willende gebaren, zijn Duitsche trots leken haar superieure kwaliteiten. Zijn hoogmoed verschilde van ordinaire ijdelheid en verwaandheid.

Wanneer ze dat overdacht kon ze haar tranen niet weerhouden. Waarom moest aan dat alles een einde komen? Perioden van zoete en haast dankbare herinnering werden gewoonlijk gevolgd door hevige en langdurige depressies. Alles leek haar dan onverschillig, doelloos, grauw en onbelangrijk. Ze herinnerde zich in de kerk geleerd te hebben, dat men zijn lijden aan God moest opdragen, als een offer, een boete. Ze poogde dit

[p. 138]

te doen; het bleef een daad van kouden wil.

Dan weer brak het motief ‘ik ga me vergooien’ door. De toekomst kon toch niets moois meer brengen, dàn ze ook maar opzettelijk door elkaar getrapt. De herinnering aan het avontuur in Heerlen, aan de dierlijke oogen, aan het nadersluipen van dien slungel, kwelde haar. Zóó iets wou ze toch liever niet meer beleven; er bleef iets onwrikbaar te goed en te rein om zich met dergelijke elementen af te geven.

Aan de drie zatte Maastrichtenaren dacht ze met andere gevoelens. Ook die hadden haar achting voor de mannen niet doen stijgen, al waren ze op hun manier goed en aardig geweest. Ze vergeleek hiermee de correcte omgangsvormen van Willy... in nog verder verleden zag ze het jongetje Le Fexhe. Neen, allemaal waren ze toch niet zoo. Ze had beteren gekend; het schoonere, hoogere en edelere dat ze van het leven hoopte was haar voorbij gegaan. Wat nog komen ging zou wel niets bijzonders meer wezen.

Vlagen van moedeloosheid teisterden haar opnieuw. In zulke depressie kwam de commandant der gendarmen haar opzoeken, een vriendelijk, gemoedelijk en diplomatiek verhoor afnemen, achter een pot lambiek. In volkomen

[p. 139]

onverschilligheid hoorde ze hem aan; ze gaf vage, vrij juiste antwoorden, die Willy geen kwaad konden doen. Toen de man over de foto in het artikel begon, haalde ze onverschillig de schouders op. Niets van haar. De commandant glimlachte fijntjes en vond het geval eigenlijk heelemaal niet zoo erg.

- Hebt ge d'r spijt van, Ketteke, dat hij hier niet meer komen mag?

- Waarom? Tusschen ons was er toch niets meer, bekende Sanneke gelaten.

- Heeft hij U nooit over dat blufartikel in de ‘Cyclone’ gesproken?

- Nooit. Hij vertelde mij anders veel. Altijd was hij bezig met hooge en schoone plannen. Een spion stak niet in hem.

- Ik geloof, dat de arme jongen uit zijn evenwicht is geraakt.

Sanneke kleurde heftig, slikte iets af en haalde onverschillig de schouders op.

De vriendelijke drinkebroers uit Maastricht waren teruggekomen. Karel de Pinteleer, die zich als Pol Meulenbeek voorstelde, probeerde Ketteke over te halen om naar Maastricht te komen. Samen wat uitgaan, plezier maken. Om-

[p. 140]

dat Pol en zijn vrienden snel en veel dronken, vlot geld verteerden, pleitte Giel Demerrel voor het stel bij zijn dochter.

Pas in een vlaag van neerslachtigheid, in een moment, waarin ze behoefte gevoelde aan vroolijkheid, vergeten, aan een illusie van liefde, gaf ze zich gewonnen. Ze liet zich wegrijden naar de stad en meetronen door allerlei cafés om tenslotte in een dansgelegenheid te belanden, waar zoowel het avontuurlijke gedeelte der chique jongelui als van de romantische werkstertjes kwam.

Het hinderde haar, dat men haar in zulk gezelschap bracht, blijkbaar voor niet veel meer aanzag. De kerels toonden zich overigens hoffelijk en voorkomend, familiair zonder bruutheid. Pol kon geestig vertellen, wanneer de drank hem niet suf of luidruchtig maakte. Er stak een beter mensch in hem dan men van een boemelaar verwachten zou. Een gebroken hart, insinueerden de vrienden soms.

Ketteke wilde vergeten, plezier maken, thuis en alleen hield ze het niet meer uit. Ze verdroeg dus maar gezelschap dat haar antipathiek was, liet zich door de haast altijd wat benevelde kerels aanhalen en zoenen en poogde, zich een

[p. 141]

beetje te vergooien, het toch niet te bont te maken en haar zelfrespect te behouden.