De groote drijver
(1927)–Mathias Kemp–
Auteursrecht onbekend
[pagina 61]
| |
1e Tooneel.
Darkhine, Lotte.
DARKHINE
Ik begrijp niet hoe je 't uithoudt, Een keer bijna opgelicht, gisteren 'n poging tot vergiftigiing.... LOTTE
Herhaaldelijk heb ik me verloren gevoeld.... maar dat went ook al. Worden wij niet allen groot in; dezen grooten tijd? DARKHINE
Mag ik eens indiscreet worden? Waarom hecht je aan zijn tegenwoordigheid? Kun je bizondere sympathie merken? LOTTE
Hij was altijd correct en vriendelijk.... maar ook weinig meer. DARKHINE
Die vervloekte Tartaarsche wordt een gevaar voor ons allemaal. Pas jij vooral op daarvoor. Je moet toch wel veel voor hem voelen, om hem zonder bijbedoeling, in zoo vreemde omstandigheden trouw te blijven. LOTTE
Ik vermoed, dat ik voor hem de laatste herinnering aan het Westen ben. | |
[pagina 62]
| |
DARKHINE
Ben jij ook katholiek? LOTTE
Eigenlijk niets. Mijn moeder was een Belgische die er niets aan deed. Mijn vader kwam uit Denemarken, dus protestant. Ik ben alleen katholiek gedoopt. DARKHINE
Als de Tartaarsche rondstrooit, dat hij katholiek is, valt zijn macht. | |
2e Tooneel.
Vorigen. Holset, Kolzoff.
HOLSET
in ontzetting.
Had ik dat toch niet gezien! Had ik dat toch niet gezien! KOLZOFF
't Was verschrikkelijk, dat geef ik toe.... Maar daarvoor is het tenslotte oorlog. DARKHINE
Wat is er voorgevallen? KOLZOFF
We kwamen op een plaats, waar gewonden werden aangebracht. Daar lagen erbij die geheel opengereten waren door granaatontploffingen. Een heeft ons herkend.... en vervloekt.... en hoe..... HOLSET
Die vloek kan me niets schelen.... Ik zag dorpen en steden branden en jammerlijkste benden van vluchtelingen | |
[pagina 63]
| |
voortstrompelen, dat liet me in den grond ongevoelig, 't was of het me niet aanging.... Ik had dat roode bloed niet moeten zien, die stukgescheurde lijven.... Dat is een abnormaliteit van me. Ik geloof dat ik niets erom geven zou, wanneer dat bloed die helsche roode kleur niet had.... Dat maakt me gek.... razend gek. Dat gaat me teisteren, elken nacht in mijn droomen, die me meer kwellen dan deze werkelijkheid, die toch ook rijk is aan verschrikkingen... Praten we liever van wat anders... misschien gaat dat gevoel, dat ik de keuze heb tusschen krankzinnig worden of in een verscheurend gedierte te veranderen, wel over. LOTTE
Moskou bericht dat de Unie-president ongeneeslijk ziek is geworden en dat de Aziaten den Grooten Drijver tot staatshoofd willen gekozen zien. HOLSET
onverschillig.
Wat verder.... van de fronten. LOTTE
Tegenslag in Bessarabië..... doorbraak bij Riga.... Telegrammen uit Berlijn, Parijs en Rome, dat men daar het ergste vreest en mobiliseert. Uw aanwezigheid hier en uw invloed zijn bekend geraakt, en men tracht te weten waarvandaan de Groote Drijver komt. HOLSET
Eén weet het, ik hoop dat die zwijgen kan! Anders wordt nog ruchtbaar naast wie ik op school heb gezeten, hoeveel punten ik kreeg voor aardrijkskunde, welke nullen | |
[pagina 64]
| |
voornamer en knapper waren dan ik.... en dat ik graag asperges at!! LOTTE
Spot niet in zoo'n oogenblikken. DARKHINE
Heb je den chef van den generalen staf voor je plannen gewonnen? HOLSET
Eerst deed die erg technisch. Tenslotte kon ik hem overtuigen dat alleen een bliksemsnelle overrompeling ons over het gevaarlijke punt heen kan voeren. Wanneer binnen drie dagen niet heel het Westen in paniek door elkaar rent, zijn onze kansen verkeken. Ik ben geen strateeg, maar geloof menschenkenner genoeg te zijn om te weten, waar de voorzichtigheid overmoed vergt. En dat is nù! Ik moet mijn gedachten concentreeren, laat me dus een uurtje alleen. Leid me vooral niet af met voorspiegelingen van een presidentschap, dat wereldheerschappij kan gaan beteekenen. Innerlijk blijf ik me toch voelen wat ik ben: een stipje in het gewoel van andere stipjes. Zee, bergen en rivieren blijven onberoerd van onze catastrophen. En wat zijn wij in de ruimte en in de eeuwigheid?
Allen af behalve Holset.
| |
3e Tooneel.
Holset zet zich aan een tafel en staart blijkbaar gedachteloos naar eenige kaarten. Gejaagd staat hij op en wandelt dan met de handen in de zakken rond.
HOLSET
Als ik dat bloed maar niet gezien had.... al dat bloed.... | |
[pagina 65]
| |
dat verdoemde rood.... daar moet ik aan gewoon zien te raken.
Voor een Christusbeeld, onrustig.
Ben ik als Christus geworden?... Ik heb toch ook allen lief, ik breng toch ook niet den vrede, maar het zwaard.... Mag ik dat? Mag ik dat wel?
knielend, in stijgende overspanning.
Wie gaf mij last om heel deze hel over de wereld los te laten? En toch doe ik Gods wil! Ik doe kwaad en goed, tegelijk in geweldige mate. Ik doe het kwade en Gij leidt het in hetzelfde moment ten goede.... Laat mij niet krankzinnig worden, Christus help mij, help mij! Laat me mijn zending volbrengen tot het einde.... ik ben tenslotte maar een instrument, dat gij bespeelt... misschien de bazuin van het laatste gericht voor velen.... Want wat nu gebeuren gaat, dat moet.... Ik voel dat ik meer en meer beest word, als mensch kan ik ook niet verder meer willen.... en toch bid ik nog.... als vroeger, toen ik naar kleine onschuldige dingen verlangde.... Laat ze mij vervloeken als Anti-Christ, als Gog en Magog, ik blijf me zelf en ik klamp me vast aan Uw kruis, Christus.... Ik wil tot de Uwen blijven behooren.... maar eerst moet de groote daad volbracht zijn. Dat wilt gij toch ook? Geef een teeken.... ik weet niets....
ontzind kreunend
Antwoord.... geef antwoord.... Geef antwoord....
smeekend, dan opstaande en stampvoetend
Geef antwoord.... Geef toch antwoord! | |
[pagina 66]
| |
4e Tooneel.
Holsei, Warja.
Warja komt binnengeslopen. Als ze Holset in dezen toestand ziet wil ze zich terugtrekken. Deze merkt haar op, springt op haar toe en trekt haar tot zich. HOLSET
wild.
Wat moet jij, hysterisch wijf. WARJA
hoonend.
Ik wist niet dat je aan 't bidden was... met hand en voet. HOLSET
Zeg maar als een bezetene. WARJA
sarrend.
Kun je den storm der gebeurtenissen niet meer doorstaan? HOLSET
De groote orkaan die nu losbreekt, zal mij niet omver sleuren... Maar ik heb bloederige opengereten menschenlijven gezien! Ik word gek of Aziaat. WARJA
gedempt schaterend.
Jij, Aziaat? Je durft in je boeken, maar anderen moeten de daad verrichten, de daad! Als een meisje van achttien jaar blijf je trouw aan je moeders moraal, ook al een lafheid... Toon dat je Aziaat kunt worden... in je haat... en in je liefde... HOLSET
Weg,... Ik kan niet meer denken.... en toch moet ik dat kunnen: voor volken en voor eeuwen. | |
[pagina 67]
| |
WARJA
lokkend.
Weet ook man te zijn... dezen nacht... HOLSET
plots bedwongen.
Als ik me nu Aziaat toon.... WARJA
Dan aanbid ik je... eindelijk. HOLSET
bevelend.
Kniel dan en bid... WARJA
ontzet.
Wat bedoel je daarmee? HOLSET
Nu ik eenmaal bloed gezien heb, los ik de moeilijkheden ook stouter op.
Holset trekt zijn revolver en schiet Warja neer.
| |
5e Tooneel.
Vorigen. Kolzoff, Darkhine, Lotte, Vorsten.
HOLSET
Laat iemand dat cadaver wegruimen. DARKHINE
Warja doodgeschoten!.... Wat is hier gebeurd? HOLSET
Het moest. Het ging niet anders meer. LOTTE
gesmoord snikkend.
Ik heb wel voorzien dat dat komen ging. VORST
dreigend.
Zij is een onzer princessen. | |
[pagina 68]
| |
HOLSET
blaffend.
Die zich in Parijs en Berlijn aan de minsten der Europeanen weggooide. KOLZOFF
Ze komt bij.... Ze is niet dood.... KOLZOFF
Ze wenkt U, vorst. WARJA
zwak.
Misschien ga ik... Ik ben slecht geweest... Maar toch altijd in mijn hart een kind van mijn land... Straft dien moordenaar... Hij is bovendien een dienaar van den Paus... een katholiek...
valt opnieuw in onmacht.
DARKHINE
Draagt ze weg en haalt een dokter.
Kolzoff en Lotte dragen Warja weg.
VORST
wantrouwend.
Ze zei: gij zijt katholiek... Is dat waar? DARKHINE
Wat doet het ertoe, waar en in welk geloof de Groote Drijver geboren werd? VORST
dreigend.
Een dienaar van den Paus... Wat zullen de vorsten ervan zeggen? HOLSET
waardig.
Ik geloof in Christus en als Christus spreekt door den mond van den Paus, luister ik naar Christus door den Paus aan te hooren. | |
[pagina 69]
| |
7e Tooneel.
Vorigen, Kolzoff.
KOLZOFF
Groote tijdingen: Engeland maakt zich los van de Westersche machten en neemt een dreigende houding ertegen aan. De slag in Rumenië verloopt goed en snel. De Polen zijn verpletterd, vragen vrede en stellen een groot Slavisch bondgenootschap voor. HOLSET
Die zijn voor Spanje en Zuid-Frankrijk bestemd. Ze zullen er zich wel thuis voelen. LOTTE
telegrammen brengend.
Telegrammen uit Constantinopel. HOLSET
lezend.
Paniek in Italië.... Revolutie in Weenen.... Na vijftien eeuwen is de stroom der volken weer ontdooid en drijft de mensohheid opnieuw naar het Westen. Bericht uit Rome:
met nadruk lezend.
De Paus heeft den banvloek uitgesproken tegen den verderver der volken, die genoemd wordt de Groote Drijver.... wegens het verspreiden eener dwaalleer ten aanzien der Goddelijke Voorzienigheid en de schending van kerken door zijn leger.... VORST
spontaan.
Gij zult de tijger van het Oosten heeten. HOLSET
Ik ben de Groote Drijver. |
|