Aenleiding tot de kennisse van het verhevene deel der Nederduitsche sprake. Tweede deel

[p. 583]

Tweede proeve Van geregelde afleiding

A.

De Wortel- of Zaek-deelen.

AEK, EEK, OEK, in 't Ysl: Aka/ ook/ ekenn / III. CL: 2, vehi, & currutrahi. Vooreerst komt met het Wortel-deel van den Infinitivus overeen ons Aeke, Aek, cymba, oblonga; welk soort van schuiten men langs den Rijn gebruikt om menschen en goederen af en op te voeren.

Maer, dewijle de woorden, welke by die van Duitschen stamme de W vooraen hebben, in de oude Kimbrische Dialect veelmael zonder consonant voorop komen, (als Ysl: ond / vulnus, by ons Wonde; Ysl: odur / insanus, by ons Woeden, I. CL: furere; Ysl: irkia / I. CL: terram colere, by ons Wérken, A-S, wyrcan / laborare; Ysl: auka / in Praet: iook / augere; by ons Woeker ook † Oeker, augmentum; Ysl: aan / defectus; by ons Wan, deficiens; Ysl: ord / verbum; by ons Woord; Ysl: orm / vermis, by ons Worm; Ysl: oop / ejulatio, A-S, weopan / stere; Ysl: ulffur / M-G, wulfs / A-S, wulf / by ons Wolf, lupus; Ysl: ull / A-S, wulle / Angl: wool / bij ons Wol, lana; enz: zo zoude ik wel vermoeden, dat dit Ysl: aka/ ook/ ekenn / vehi, curru vehi, eigentlijk ons Wegen, Woog (of Woeg, oul: ook Waeg en Wag), Gewogen en Gewegen (moveri & vehi) mogte beantwoorden; hoewel hier tegen in twijffeling komt dat hier k tegen onze G zig vertoont, en dat ook met eenen in 't Ysl: gevonden word Dega in Praet: Do. III. CL: 2, trutinare, interimere; waer bij de Ysl: v / die met onze W of V gelijk staet, al plaets heeft; dog Aka zou wel een ouder, en Dega een jonger Ysl: Dialect kunnen zijn.

Verder ken ik hier toe geene takken onder Ons.

De Wortel- en Zaek-deelen.

AEL, EEL, OOL of OEL, in 't Ysl: ala / alere; ool / alui; en el / aleo; II. CL: 1, M-G, aljan / I. CL: saginare.

Hier toe schijnt vooreerst betreklijk het Engelsche en Noordsche woord Ael, éél, cervisia mustea; A-S, eale/ eala / Ysl: ol / cervisia; als zijnde zwaer, vet, en voedsaem bier; waer toe het A-S, eal-hus / cervisiarium. Insgelijks ons Ael ook oul: † él, m: A-S, al/ el / H-D, ahl / M. Angl: eale / anguilla; om zijne bijzondere vet gevoedheid; waer toe het H-D, ahlen / I. CL: captare an-

[p. 584]

guillas; en ons Ael-géér, él-géér, contr: élger, m: fuscina tridens; waer mede de vergaderde Ael word gevangen; en verder ons Aelke, n: graculus, monedula; om zijne vettigheid. Mooglijk ook hier toe ons † Ael-magtig, impotens; als mat en traeg, even als een mensch, die zig al te zeer gemest heeft. En, zo ons † Ael-witte, f: mulier ignava, petulans, & insipiens, en ons Ael-weerig, protervus, petulans, ook hier uit voortgekomen zijn, zou de zinspeling moeten wezen, even als by ons Bróód-drónken, protervus, petulans; voor al te weeldrig, en ongemaniert, of al te zeer gemest.

Dit AEL vind men ook by ons Ael-beziën, Ael-béssen, uvae ursinae, acinus ribis; acinus ultramarinus; en zou, zo 't hier een tak van was, zo veel zeggen als voed-beziën; evenwel weet ik niet hoe eene bijzondere voedzaemheid aen die is toe te schrijven.

Ons oude † Ael, A-S, eale / H-D, ahl / Gall: alene, Angl: awle / by ons ook Ael-zene, él-zene, éls, f: subula, zijnde een schoenmakers steeknaelde, kan ik niet tot dezen stam overbrengen, niettegenstaende de gedaente overeenkomt.

Nog hebben we dit AEL, in ons Ael-moes, f: H-D, almuse / Angl: almesse / eleëmosyna, Gall: aumone, † aulmosne; dog dat houd ik voor een bastertkind van 't Grieksch; hoewel het, indien 't van ons Ael, voor voeding, en ons Moes, dat spyze beteekent, waer te zamen gezet geweest, nog geene zeer quade zinspeling gekregen zoude hebben.

1716 2/m